Pozycja konkurencyjna firmy – co to jest i jak ją ocenić?

Pozycja konkurencyjna firmy decyduje o jej sukcesie. Jak ją mierzyć i jakie są sposoby jej poprawy?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest pozycja konkurencyjna firmy?
• Jakie czynniki wpływają na pozycję konkurencyjną firmy?
• Jak ocenić pozycję konkurencyjną firmy?
• Jakie są metody poprawy pozycji konkurencyjnej firmy?
• Jaka jest rola pozycji konkurencyjnej firmy?

Pozycja konkurencyjna firmy – definicja

Pozycja konkurencyjna firmy to zdolność przedsiębiorstwa do utrzymywania oraz wzmacniania swojej przewagi konkurencyjnej nad rywalami na rynku. Jest to miejsce, jakie firma zajmuje w stosunku do konkurentów w kontekście czynników, takich jak udziały w rynku, zdolność do przyciągania klientów, innowacyjność produktów oraz efektywność operacyjna. Jest ona wynikiem wielu elementów, w tym strategii marketingowej, jakości oferowanych produktów i usług, zdolności do adaptacji do zmieniających się warunków rynkowych oraz umiejętności identyfikowania i wykorzystywania okazji rynkowych^{[1] [2]}.

Pozycja konkurencyjna firmy to zdolność przedsiębiorstwa do utrzymywania i wzmacniania przewagi nad rywalami na rynku.

Definicja pozycji konkurencyjnej firmy

Najważniejszym celem utrzymania silnej pozycji konkurencyjnej jest zapewnienie długotrwałej rentowności przedsiębiorstwa. Firmy z wysokimi pozycjami konkurencyjnymi często dysponują unikalnymi zasobami i kompetencjami trudnymi do naśladowania przez konkurencję. Dzięki temu mogą utrzymać zdolność do innowacji, co pozwala nie tylko utrzymać, ale i wzmocnić swoją pozycję na rynku. Trzeba jednak pamiętać, że nie jest ona stała i może ulegać zmianom w wyniku czynników zewnętrznych i wewnętrznych, takich jak nowe regulacje prawne, zmiany technologiczne, fluktuacje ekonomiczne czy działania konkurentów.

Czynniki wpływające na pozycję konkurencyjną firmy

Na pozycję konkurencyjną firmy wpływają różnorodne czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Do najważniejszych należą:

• Udział rynkowy odnosi się do procentowego udziału firmy w całkowitej sprzedaży w danym rynku. Im więcej procent rynku kontroluje Twoja firma, tym lepsza jest jej pozycja konkurencyjna, ponieważ oznacza, że duża liczba klientów woli Twoją firmę od innych.
• Jakość oferowanych produktów i usług również determinuje pozycję konkurencyjną firmy. Wysoka jakość prowadzi do wzrostu satysfakcji klientów, a co za tym idzie większej lojalności, co przyczynia się do poprawy sprzedaży i udziału rynkowego.
• Firmy, które wprowadzają innowacje technologiczne i organizacyjne, często wyróżniają się na rynku i przyciągają nowych klientów. Dzięki nowym pomysłom i zmianom technologicznym można także stworzyć całkowicie nowe segmenty rynku lub zaspokoić niesprecyzowane dotąd potrzeby konsumentów – przykładem innowacji może być wprowadzenie sztucznej inteligencji do powszechnego użycia.
• Konkurencyjność firmy zależy również od jej umiejętności zarządzania kosztami i efektywnego prowadzenia działalności. Dzięki niższym kosztom operacyjnym można oferować atrakcyjniejsze ceny lub uzyskiwać wyższe marże.
• Zespół pracowników jest jednym z najważniejszych zasobów firmy, a wysoko wykwalifikowana, zmotywowana i zaangażowana kadra może być decydującym czynnikiem sukcesu przedsiębiorstwa.
• Silna marka, pozytywna reputacja firmy, a także zaufanie wobec jakości i wartości dostarczanej klientom mogą zwiększać lojalność konsumencką i być źródłem przewagi konkurencyjnej. Reputacja firmy wpływa też na postrzeganie jej produktów i usług przez partnerów biznesowych.
• Żeby zachować pozycję konkurencyjną, trzeba wiedzieć, jak szybko adaptować się do nowych warunków. Firmy, które potrafią dostosowywać się do nowych trendów i zmian preferencji klientów z reguły lepiej radzą sobie w przypadku zmian na rynku.

Ocena pozycji konkurencyjnej firmy

Ocena pozycji konkurencyjnej firmy polega na kompleksowej analizie różnych czynników wpływających na jej zdolność do rywalizacji na rynku. Powinno to obejmować zarówno aspekty wewnętrzne, jak i zewnętrzne, żeby uzyskać całościowy obraz pozycji rynkowej przedsiębiorstwa.

Przede wszystkim ocenia się udział rynkowy firmy – jest to podstawowy wskaźnik jej pozycji konkurencyjnej. Analizuje się go poprzez porównanie sprzedaży firmy z całkowitą sprzedażą w branży, co pozwala określić, jak dużą część rynku firma kontroluje. Jeśli firma X posiada 20% udziału w rynku, oznacza to, że w danej branży jedna piąta wszystkich zakupów jest realizowana przez firmę X, co wskazuje na jej silną pozycję konkurencyjną, ale samo w sobie nie jest wystarczające do pełnej oceny.

Z tego względu należy ocenić jakość oferowanych produktów i usług – służą do tego opinie konsumentów, badania satysfakcji klientów, liczba reklamacji oraz analiza zgodności z normami jakościowymi. Przykładowo, firma produkująca elektronikę może oceniać jakość swoich produktów poprzez monitorowanie wskaźników awaryjności oraz analizy wyników testów konsumenckich.

Innym czynnikiem podlegającym ocenie jest innowacyjność firmy. Można ją mierzyć poprzez liczbę zarejestrowanych patentów, tempo wprowadzania nowych produktów na rynek oraz poziom inwestycji w badania i rozwój.

Żeby ocenić swoje pozycje konkurencyjne, przedsiębiorstwa analizują też ponoszone koszty – produkcji, dystrybucji czy marketingu – w porównaniu do konkurentów. Mierzy się to za pomocą wskaźników, takich jak koszt jednostkowy czy marża operacyjna. Przykładowo, firma działająca w branży spożywczej może przeprowadzić analizę kosztów surowców i procesów produkcyjnych, aby zidentyfikować obszary, w których może poprawić swoją efektywność kosztową.

Wpływ personelu i jego kompetencji mierzy się przez oceny kwalifikacji, doświadczenia i zaangażowania pracowników, a także wyniki szkoleń, poziom rotacji kadry czy wskaźniki satysfakcji z pracy. Z kolei markę pracodawcy ocenia się na podstawie badań rynkowych oraz monitorowania mediów i opinii publicznej.

Ważnym elementem pomiaru pozycji konkurencyjnej jest także analiza zdolności adaptacji. Przykładowym działaniem w tym aspekcie może być prowadzona przez firmę logistyczną analiza efektywności wprowadzania nowych technologii śledzenia i zarządzania łańcuchem dostaw.

Metody poprawy pozycji konkurencyjnej firmy

Jedną z najważniejszych metod poprawy pozycji konkurencyjnej firmy jest inwestowanie w innowacje pozwalające wyróżniać się na tle konkurencji. Inwestycje mogą obejmować badania i rozwój nowych produktów i technologii, np. firma technologiczna może skupić się na rozwijaniu zaawansowanych funkcji swoich produktów, dzięki czemu będzie mogła przyciągnąć nowych klientów oraz utrzymać lojalność obecnych.

Równie ważna jest poprawa jakości już oferowanych produktów i usług. W tym celu powinno się wdrożyć systemy zarządzania jakością, które będą zapewniać, że wysokie standardy będą przestrzegane w każdym aspekcie działalności, od produkcji po obsługę klienta. Dobrym sposobem jest też dywersyfikacja oferty poprzez wprowadzanie nowych produktów na rynek.

Ważne w poprawie pozycji konkurencyjnej są także działania zmierzające do poprawy efektywności operacyjnej. Przedsiębiorstwa mogą optymalizować procesy wewnętrzne, redukować koszty produkcji i operacji, a także wprowadzać automatyzację procesów biznesowych czy sztuczną inteligencję, żeby zwiększyć wydajność.

Warto też dbać o rozwój pracowników poprzez programy szkoleniowe. W tym kontekście ważne jest też tworzenie pozytywnej atmosfery w pracy oraz budowanie pozytywnej kultury organizacyjnej, kładącej nacisk na ciągłe doskonalenie. Pozycję konkurencyjną można też poprawić poprzez strategiczne działania marketingowe – mogą one obejmować kampanie reklamowe, działania z zakresu Public Relations oraz aktywność w mediach społecznościowych. Firmy muszą również szybko reagować na zmiany w preferencjach klientów czy zmiany technologiczne. W tym celu stosuje się analizy rynkowe oraz regularne zmiany w strategii biznesowej.

Poprawa pozycji konkurencyjnej firmy wymaga też strategicznego zarządzania relacjami z klientami. Firmy powinny skupiać się na budowaniu silnych, trwałych relacji z klientami poprzez dostarczanie im wartości dodanej, doskonałą obsługę oraz personalizację oferty. Nie mogą jednak zapominać o partnerach biznesowych – współpraca z innymi przedsiębiorstwami pozwala rozszerzyć ofertę i zwiększa wartość dla klientów.

Warto też pamiętać, że firmy, które aktywnie dbają o CSR, cele ESG, a szerzej też o środowisko i społeczne aspekty swojej działalności, wyróżniają się pozytywnym wizerunkiem i większym zaufaniem klientów. Przedsiębiorstwa mogą np. inwestować w technologie redukujące emisję dwutlenku węgla oraz prowadzić działania na rzecz lokalnych społeczności.

Rola pozycji konkurencyjnej firmy

Jedną z najważniejszych korzyści z pozycji konkurencyjnej firmy jest zdolność do generowania wyższych przychodów i zysków – silna pozycja przyciąga większą liczbę klientów, co przekłada się na wzrost sprzedaży, a dzięki przewadze nad konkurentami firma może również ustalać korzystniejsze ceny, co prowadzi do wyższych marż i lepszej rentowności.

Kolejną zaletą jest zwiększona odporność na zmiany rynkowe. Firmy z mocną pozycją konkurencyjną są lepiej przygotowane do nieprzewidywalnych zmian (np. kryzysów ekonomicznych) i dzięki temu mogą stabilnie się rozwijać w długim okresie.

Pozycja konkurencyjna wzmacnia też markę firmy, co z kolei zwiększa zaufanie klientów, partnerów biznesowych i inwestorów. Firmy postrzegane jako liderzy branży mogą łatwiej nawiązywać i utrzymywać wartościowe relacje biznesowe. Ma to też znaczenie w procesie rekrutacji, ponieważ silne przedsiębiorstwa przyciągają najlepszych specjalistów i wysoko wykwalifikowanych pracowników.

Firmy, które wypracowały przewagę nad swoimi rywalami, zazwyczaj posiadają lepiej zoptymalizowane procesy biznesowe i bardziej efektywne struktury zarządzania, co prowadzi do redukcji kosztów i większej elastyczności w reagowaniu na zmiany. Dzięki temu mogą się też rozwijać i z powodzeniem wchodzić na nowe rynki, zdobywać nowe segmenty klientów i zwiększać udziały rynkowe.