Spis treści

WMS – co to jest system zarządzania magazynem i jaki wybrać?

Właściwe zarządzanie łańcuchem dostaw często wymaga zastosowania WMS – systemu zarządzania magazynem. W jaki sposób funkcje tego oprogramowania, takie jak automatyzowanie procesów czy integracja z innymi systemami biznesowymi, mogą poprawić efektywność i zredukować koszty operacyjne?
Z tego artykułu dowiesz się m.in.:
- Czym jest system WMS?
- Jak działają systemy WMS?
- Jakie są zastosowania systemów WMS?
- Jakie funkcje mają systemy WMS?
- Jakich metod i narzędzi używaj się w systemach WMS?
- Jak wybrać system WMS?
- Jak wygląda wdrożenie systemu zarządzania magazynem (WMS)?
- Ile kosztuje wdrożenie systemu WMS i jego utrzymanie?
- Jakie są przykłady systemów WMS?
- Jakie są zalety systemów WMS?
System WMS – definicja
System WMS (ang. warehouse management system, system zarządzania magazynem lub magazynowy system informatyczny) to zaawansowane oprogramowanie służące do zarządzania magazynem i jego operacjami. Pozwala kontrolować i optymalizować różne procesy magazynowe – przyjęcie towaru, składowanie, kompletacja zamówień, inwentaryzacja oraz wysyłka. WMS można integrować z innymi systemami biznesowymi, takimi jak systemy ERP i systemy CRM, aby zapewnić płynny przepływ informacji i skuteczne zarządzanie zapasami[1] [2] [3].
System WMS (ang. warehouse management system) to system zarządzania magazynem, który służy do zarządzania operacjami magazynowymi, które automatyzuje i optymalizuje procesy związane z przyjęciem, składowaniem, kompletacją zamówień oraz wysyłką towarów, zapewniając dokładność i efektywność zarządzania zapasami.
Definicja systemu WMS
Historia systemów WMS sięga lat 60. XX wieku, kiedy w odpowiedzi na rosnące potrzeby efektywnego zarządzania magazynami, zaczęto tworzyć pierwsze komputerowe systemy wspomagające te procesy. Były to proste aplikacje oparte na mainframe’ach, które miały na celu jedynie śledzenie stanów magazynowych[4] [5].
Rozwój technologii komputerowych i rosnące wymagania logistyczne w latach 70. i 80. spowodowały, że magazynowe systemy informatyczne zaczęły oferować coraz bardziej zaawansowane funkcje, takie jak planowanie przestrzeni magazynowej, zarządzanie pracą personelu oraz optymalizacja tras kompletacji zamówień[6] [7].
W latach 90. i na początku XXI wieku, wraz z postępem technologii informatycznych i wzrostem znaczenia globalnych łańcuchów dostaw, niezależne systemy WMS stały się wszechstronne – pojawiły się m.in. systemy oparte na architekturze klient-serwer, co zwiększyło elastyczność wdrożenia i poprawiło możliwości integracji z innymi systemami kontroli magazynu, np. rozwiązaniami klasy Enterprise Resource Planning (ERP).
W tym okresie zaczęto również wdrażać technologie automatycznej identyfikacji i zbierania danych (AIDC), takie jak kody kreskowe i RFID, które znacznie zwiększyły precyzję i efektywność operacji magazynowych. Rozwój cloud computingu i Internetu Rzeczy zapewnił większą skalowalność i dostępność magazynowych systemów informatycznych, a także poprawił możliwości zarządzania procesami kompletowania zamówień, procesami logistycznymi czy zarządzania staniami magazynowymi[8] [9] [10].
Działanie systemów WMS
Systemy zarządzania magazynem WMS działają na podstawie precyzyjnych mechanizmów zarządzania informacją logistyczną, których celem jest pełna kontrola nad fizycznym przepływem towarów oraz optymalizacja wykorzystania zasobów magazynowych. Fundamentem działania systemy magazynowego WMS jest bieżąca synchronizacja danych o lokalizacji, stanie i statusie każdego jednostkowego ładunku z rzeczywistymi operacjami magazynowymi – od momentu awizacji dostawy po finalne wydanie towaru.
Główny mechanizm to lokalizacyjna kontrola zapasów. System magazynowy WMS przypisuje każdej jednostce (np. palecie, kartonowi, produktowi) unikalny identyfikator, który pozwala śledzić jej ruch w obrębie magazynu. Przyjęcie towaru nie ogranicza się do prostego zarejestrowania dostawy – WMS weryfikuje zgodność z zamówieniem, przeprowadza kontrolę jakości i automatycznie alokuje towar do optymalnej lokalizacji magazynowej, bazując na algorytmach rotacji zapasów (np. FIFO, LIFO, FEFO) oraz macierzy dostępnych lokalizacji. System WMS nie tylko zna każdą półkę, ale także jej obłożenie, dostępność i kontekst operacyjny.
Mechanizm śledzenia i realizacji zleceń działa na podstawie generowania zadań operacyjnych. W momencie złożenia zamówienia sprzedażowego system magazynowy WMS dzieli je na jednostki operacyjne – pick taski – i przydziela do konkretne osoby lub urządzenia, uwzględniając ich aktualne położenie, dostępność i wydajność pracowników magazynu. Zadania są porządkowane tak, by minimalizować liczbę przebytych kilometrów, czas kompletacji i ryzyko błędu. W praktyce oznacza to, że dwóch operatorów może równolegle kompletować różne elementy tego samego zamówienia, a system magazynowy WMS koordynuje ich działania w czasie rzeczywistym.
Mechanizm weryfikacji i potwierdzania operacji w łańcuchu dostaw opiera się na danych zbieranych przez urządzenia mobilne, skanery kodów kreskowych lub RFID, a coraz częściej także systemy wizyjne i technologie głosowe. System WMS wymusza fizyczne potwierdzenie każdej czynności – niezależnie, czy jest to przesunięcie towaru między lokacjami, czy załadunek na rampie. Dzięki temu system zarządzania magazynem tworzy pełną historię operacyjną każdego produktu.
W systemach zarządzania magazynem zintegrowanych z automatyką magazynową mechanizmy obejmują również sterowanie ruchem robotów i innych zautomatyzowanych pojazdów kierowanych, wind, sorterów czy przenośników. System analizuje obciążenie maszyn i zleceń, a następnie koordynuje pracę urządzeń w taki sposób, by utrzymać płynność przepływu bez opóźnień lub przestojów.
W magazynach typu high-throughput oprogramowanie WMS może dynamicznie przełączać tryby pracy w zależności od pory dnia, rodzaju towaru lub kanału dystrybucji, np. przechodząc z trybu kompletacji jednostkowej na tryb paczkowania zbiorczego.
Na poziomie nadzorczym system generuje dane analityczne w czasie rzeczywistym. Program magazynowy WMS agreguje dane operacyjne – czas realizacji zleceń, błędy, przestoje, poziomy zapasów – i prezentuje je w formie wskaźników efektywności (KPI), które umożliwiają podejmowanie szybkich decyzji operacyjnych i strategicznych. Nagły wzrost błędów kompletacji w jednym sektorze magazynu może uruchomić automatyczny alert, sugerując potrzebę weryfikacji personelu lub infrastruktury.
Zastosowania systemów WMS
Oprogramowanie WMS stosuje się wszędzie tam, gdzie operacje magazynowe wymagają precyzyjnej kontroli usług logistycznych, integracji z różnymi działami przedsiębiorstwa, zwiększenia efektywności pracy i odporności na błędy – niezależnie od branży, wielkości przedsiębiorstwa czy stopnia automatyzacji infrastruktury.
W środowisku e-commerce system WMS pełni rolę centralnego koordynatora zmiennych i dynamicznych procesów. Obsługuje tysiące krótkich cykli zamówień dziennie, rozproszonych asortymentowo, z różnymi wariantami kompletacji i kanałami wysyłki. System nie tylko zarządza składowaniem towarów o dużej rotacji, ale także kontroluje proces zwrotów, przekształcając magazyn w elastyczne centrum realizacyjne. W okresach szczytowych – np. Black Friday – WMS automatycznie zwiększa częstotliwość alokacji zadań, rozdziela pracowników magazynu i zasoby techniczne oraz eliminuje wąskie gardła.
W logistyce kontraktowej, gdzie jeden operator obsługuje wielu klientów w obrębie tej samej infrastruktury, system WMS umożliwia pełną separację procesów, danych i przestrzeni magazynowej. System przypisuje każdemu klientowi indywidualne polityki logistyczne – od standardów przyjęcia towaru, przez strategie rotacji, po metody raportowania. Dzięki temu operator może obsługiwać różnorodne modele biznesowe w jednym środowisku, zachowując zgodność z wymaganiami każdej ze stron, przy jednoczesnej optymalizacji wspólnych zasobów.
WMS znajduje również zastosowanie w przemyśle produkcyjnym, gdzie pełni funkcję bufora między planowaniem produkcji a fizycznym zarządzaniem komponentami i wyrobami gotowymi. Oprogramowanie WMS w tym kontekście nadzoruje dostawy materiałów na linie montażowe, zapewnia zgodność z harmonogramem produkcyjnym i kontroluje przepływ między magazynami surowców, półproduktów i wyrobów finalnych. W przypadku produkcji just-in-time WMS współpracuje bezpośrednio z systemami ERP i MES, przekazując informacje o lokalizacji materiału i jego gotowości operacyjnej.
W branżach regulowanych, takich jak farmacja czy spożywcza, zastosowanie systemów zarządzania magazynem skupia się na pełnej identyfikowalności (traceability), zarządzaniu partiami oraz kontrolą warunków składowania. System rejestruje numer serii, daty ważności i historię każdej jednostki ładunkowej, umożliwiając natychmiastową reakcję w przypadku wycofań rynkowych lub incydentów jakościowych. WMS wymusza zgodność operacyjną z procedurami GMP i HACCP, a jego logi stanowią podstawę audytu i certyfikacji.
Wreszcie w logistyce zautomatyzowanej – z udziałem sorterów, shuttle’ów, wind magazynowych czy robotów AMR – magazynowe systemy informatyczne pełnią funkcję nadrzędnego sterownika procesów. Nie tylko koordynują działania urządzeń, ale także dynamicznie zmienia strategie alokacji i kompletacji, bazując na danych o stanie infrastruktury. W przypadku awarii lub opóźnienia system jest w stanie natychmiast przeplanować ścieżki operacyjne bez utraty ciągłości pracy.
Funkcje systemów WMS
Do podstawowych funkcji systemów WMS, niezbędnych w codziennych operacjach magazynowych i optymalizacji procesów, zaliczyć można m.in.:
Przyjęcie towarów
Jedną z podstawowych funkcji systemów WMS stosowanych w centrach dystrybucji i e-commerce jest zarządzanie przyjmowaniem towarów, co obejmuje rejestrowanie dostaw, kontrolę jakości oraz przypisywanie odpowiednich lokalizacji towarom – dzięki temu system zapewnia płynny i uporządkowany proces wprowadzania towarów do magazynu.
Zarządzanie składowaniem
Kolejną istotną funkcją systemu WMS jest zarządzanie składowaniem, czyli optymalizacja rozmieszczenia towarów w magazynie, żeby wykorzystać dostępne miejsce w najbardziej efektywny sposób. Pomaga też w wyznaczaniu najlepszych lokalizacji dla różnych produktów, biorąc pod uwagę ich wymiary, wagi oraz częstotliwość pobierania.
Kontrola stanu magazynowego
Oprogramowanie typu warehouse management system stosuje się również do zarządzania zapasami – system monitoruje ilości towarów, kontroluje daty przydatności oraz zapewnia dane na temat dostępności produktów, co pozwala unikać zarówno nadmiarów, jak i niedoborów towarów, a to przekłada się lepszą efektywność operacyjną.
Proces kompletacji zamówień
Systemy WMS, często w połączeniu z systemami ERP, stosuje się do optymalizacji procesów kompletowania zamówień, co obejmuje zbierania towarów z magazynu na potrzeby realizacji zamówień klientów. WMS pozwala pracować z różnymi metodami kompletacji, takimi jak kompletacja falowa, strefowa czy pick-to-light. System zarządza również procesem pakowania – umożliwia etykietowanie paczek, weryfikację zawartości oraz przygotowanie niezbędnej dokumentacji wysyłkowej.
Procesy logistyczne
Moduł wysyłki odpowiada za zarządzanie procesem przygotowania towarów do wysyłki i ich załadunek na środki transportu. Moduł ten współpracuje z systemami transportowymi (TMS) i generuje listy załadunkowe, przypisując odpowiednie towary do poszczególnych wysyłek. WMS zarządza także dokumentacją wysyłkową, kontrolując zgodność z zamówieniami oraz terminowość dostaw. System może integrować się z zewnętrznymi firmami transportowymi, umożliwiając śledzenie przesyłek w czasie rzeczywistym, co zapewnia pełną przejrzystość procesu.
Kontrola jakości
Moduł kontroli jakości w systemie WMS nadzoruje jakość towarów przez cały cykl magazynowania. Obejmuje to zarówno kontrole przy przyjęciu towaru, jak i monitorowanie stanu towarów przechowywanych w magazynie. System może automatycznie inicjować procesy kontrolne w zależności od rodzaju produktu, np. w przypadku towarów łatwo psujących się, farmaceutycznych lub spożywczych, które wymagają szczególnej uwagi. Przykładowo, WMS może zlecać okresowe sprawdzanie dat ważności lub temperatury składowania, a także informować o konieczności podjęcia działań w przypadku wykrycia nieprawidłowości.
Zarządzanie personelem
Systemy zarządzania magazynem WMS stosuje się też w planowaniu i optymalizacji pracy personelu magazynowego – oprogramowania pozwala monitorować wykonywane zadania, planować zadania, śledzić wydajności oraz analizować efektywność pracy. Z kolei dzięki funkcji raportowania i analiz WMS dostarcza narzędzi do generowania raportów i analiz KPI.
Raportowanie i analiza
Moduł raportowania i analizy to serce systemu WMS, które gromadzi dane z operacji magazynowych i przekształca je w użyteczne informacje zarządzające. Moduł ten generuje raporty na temat efektywności procesów, takich jak czas realizacji zamówień, liczba błędów, rotacja zapasów czy poziom obłożenia magazynu. Pozwala to na bieżąco monitorować efektywność działań oraz podejmować decyzje optymalizacyjne, np. poprzez dostosowywanie harmonogramu pracy, alokację zasobów czy zmiany w metodach składowania.
Integracja z automatyką magazynową
Ostatnim istotnym modułem jest moduł integracji z automatyką magazynową, który współpracuje z urządzeniami takimi jak przenośniki, roboty AGV (Automated Guided Vehicles), sortery, wózki autonomiczne, a także z systemami automatycznych magazynów wysokiego składowania (AS/RS). Dzięki integracji z tymi urządzeniami, WMS automatycznie kieruje pracę maszyn, zarządza ich ruchem i optymalizuje procesy, co pozwala na zwiększenie wydajności oraz precyzji operacji magazynowych.
Metody i narzędzia używane w systemach WMS
Systemy zarządzania magazynem WMS wykorzystują do działania następujące metody i narzędzia:
Systemy ERP
Integracja systemy WMS z platformami ERP pozwala synchronizować dane dotyczące zamówień, zapasów, finansów i zasobów ludzkich. Pomaga też w automatyzowaniu procesów biznesowych. Wdrożenie WMS i połączenie go z ERP to też jedno z najczęstszych rozwiązań, gdy celem jest zwiększenie efektywności operacyjnej.
Kodowanie i identyfikacja towarów (Barcode/RFID)
WMS wykorzystuje technologie kodów kreskowych i RFID (Radio Frequency Identification) do automatycznego śledzenia i identyfikowania produktów. Pracownicy magazynu skanują kreskowe kody na każdym etapie operacji magazynowych – przy przyjęciu towaru, jego przemieszczeniu, kompletacji czy wysyłce. Dzięki temu każdy produkt jest łatwy do zidentyfikowania i ścisłe monitorowanie jego lokalizacji w magazynie staje się proste i precyzyjne.
RFID, choć droższe, pozwala na bezkontaktową identyfikację towarów i zapewnia większą dokładność w przypadkach, gdy konieczna jest szybka obsługa dużych ilości produktów.
Pick-by-Voice (Kompletacja głosowa)
Pick-by-Voice to technologia, która umożliwia pracownikom magazynowym realizowanie zadań za pomocą komend głosowych. System WMS wysyła komunikaty głosowe, informując pracownika o lokalizacji towaru i ilości do skompletowania. Dzięki tej metodzie pracownicy mogą poruszać się po magazynie bez potrzeby używania tradycyjnych urządzeń, takich jak skanery ręczne.
Pick-to-Light (Kompletacja z pomocą wskaźników świetlnych)
W systemie Pick-to-Light, na półkach magazynowych montowane są specjalne wskaźniki świetlne, które sygnalizują, które produkty należy zebrać. Kiedy pracownik magazynowy podchodzi do odpowiedniej lokalizacji, zapala się odpowiednia dioda, wskazując dokładną ilość towaru do skompletowania. Metoda ta zwiększa dokładność i szybkość kompletacji, ponieważ eliminuje konieczność odczytywania kodów kreskowych czy innych etykiet.
Automatyzacja magazynów (AS/RS)
Automatyzacja magazynów (Automated Storage and Retrieval Systems, AS/RS) jest jednym z najnowocześniejszych narzędzi powiązanych z WMS. To systemy, które automatycznie przechowują, odbierają i sortują towary w magazynach wysokiego składowania. Dzięki integracji z WMS AS/RS może precyzyjnie zarządzać przestrzenią magazynową, optymalizując składowanie i przepływ towarów w magazynie.
FIFO, LIFO, FEFO – Algorytmy rotacji zapasów
Systemy WMS często wykorzystują różne metody rotacji zapasów:
- FIFO (First In, First Out) jest najczęściej wykorzystywane w przypadku produktów o długim okresie trwałości (np. elektronika).
- LIFO (Last In, First Out) w przypadkach, gdy nowsze towary mogą być szybciej sprzedawane (np. niektóre surowce).
- FEFO (First Expired, First Out) jest istotne w branżach spożywczej i farmaceutycznej, gdzie towar o krótszym terminie przydatności do spożycia ma być wydany w pierwszej kolejności.
Cross-docking
Cross-docking to technika, w której towary przyjmowane do magazynu nie są składowane, ale od razu przekazywane do dalszego transportu. Metoda ta jest szczególnie przydatna w przypadku towarów o dużym obracaniu się lub w sytuacjach, gdy czas realizacji zamówienia ma kluczowe znaczenie. WMS koordynuje cały proces cross-dockingu, co przekłada się na efektywne zarządzanie przepływem towarów, a co za tym idzie zwiększenie efektywności operacyjnej.
Slotting
Slotting to proces optymalnego rozmieszczania towarów w magazynie w taki sposób, aby maksymalizować wydajność operacyjną. WMS zbiera dane o rotacji towarów, a następnie na ich podstawie automatycznie przypisuje produkty do odpowiednich lokalizacji w magazynie. Produkty o wysokiej rotacji trafiają na łatwo dostępne półki, a towary o mniejszej rotacji mogą być składowane w mniej dostępnych miejscach.
Platformy e-commerce
WMS można integrować z platformami e-commerce, dzięki czemu można np. automatycznie dokonywać aktualizacji systemu WMS o zamówienia klientów czy na bieżąco aktualizować stany magazynowe.
Systemy CRM
Integracja z systemem CRM daje dostęp do danych o klientach, historii zamówień i preferencjach, co wspiera zarządzanie relacjami z klientami, co może pomóc np. w procesie kompletacji zamówień czy poprawie