Plan finansowy – co to jest i jak go stworzyć?

Plan finansowy jest niezbędnym elementem zarządzania finansami. Jak dzięki niemu efektywnie planować, kontrolować i alokować zasoby, a także realizować długoterminowe cele finansowe i inwestycyjne?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest plan finansowy?
• Jakie są rodzaje planów finansowych?
• Jak stworzyć plan finansowy?
• Jakie są narzędzia do tworzenia planu finansowego?
• Jaka jest rola planu finansowego?

Plan finansowy – definicja

Plan finansowy to dokument opisujący zestaw działań, których celem jest przemyślane zarządzanie finansami osobistymi lub firmowymi. W jego skład wchodzą różne elementy, takie jak analiza dochodów, wydatków, oszczędności, inwestycji oraz zarządzanie długiem. Plany finansowe konstruuje się, żeby osiągnąć określone cele finansowe^{[1] [2] [3]}.

Plan finansowy to szczegółowy dokument określający strategię zarządzania przychodami, wydatkami, inwestycjami i oszczędnościami w celu realizacji określonych celów finansowych.

Definicja planu finansowego

Dzięki planom finansowym, osoby prywatne i firmy mogą nie tylko poznać stan swojego majątku ruchomego i nieruchomego, lecz także mogą lepiej zarządzać zasobami i ryzykiem, unikać niepotrzebnych długów oraz budować stabilność finansową, co pomaga zarówno w codziennym zarządzaniu finansami, jak i w realizacji większych celów życiowych.

Rodzaje planów finansowych

Istnieją różne rodzaje planów finansowych, ale każdy z nich będzie zawierać trzy podstawowe elementy. Pierwszym jest analiza sytuacji finansowej, która obejmuje ocenę obecnego bilansu aktywów i pasywów, analizę dochodów i wydatków oraz ocenę płynności finansowej. Dzięki niej można zrozumieć, gdzie znajdujemy się finansowo i jakie mamy zasoby oraz zobowiązania.

Kolejnym podstawowym elementem planu finansowego są cele finansowe do osiągnięcia w określonym czasie. Mogą być krótkoterminowe (np. budowa poduszki finansowej), średnioterminowe (np. zakup samochodu) oraz długoterminowe (zabezpieczenie emerytalne czy zakup nieruchomości).

Trzecim podstawowym składnikiem każdego planu finansowego jest budżetowanie. Polega ono na stworzeniu planu zarządzania dochodami i wydatkami w sposób, który pozwala osiągnąć cele finansowe. Zakłada przydzielenie określonych kwot na różne kategorie wydatków, oszczędności i inwestycji.

Plany finansowe różnią się w zależności od zakresu i stosującego je podmiotu. Wyróżnić można m.in.:

Osobisty plan finansowy

Osobisty plan finansowy pomaga jednostkom zarządzać swoimi finansami w świadomy i zorganizowany sposób. Dzięki niemu można lepiej kontrolować swoje wydatki, zwiększać oszczędności i unikać nadmiernego zadłużenia. Poza podstawowymi elementami, w jego skład mogą wchodzić m.in.:

• Strategia oszczędzania określa, ilość i sposób, w jaki będziemy odkładać pieniądze na przyszłe cele, np. na koncie oszczędnościowym.
• Planowanie inwestycji polega na wyborze odpowiednich instrumentów finansowych, które pomogą pomnożyć kapitał.
• Planowanie emerytalne zakłada gromadzenie środków na okres po zakończeniu aktywności zawodowej.
• Planowanie spadkowe to proces przygotowania do przekazania majątku po śmierci, co obejmuje m.in. sporządzanie testamentów oraz inne działania, których celem jest zabezpieczenie majątku i zapewnienie sprawiedliwego podziału zgodnie z wolą właściciela.

Plan finansowy firmy

Plan finansowy firmy jest niezbędnym narzędziem zarządzania finansami przedsiębiorstwa, utrzymania płynności finansowej oraz realizacji strategii biznesowej. W jego skład wchodzą m.in.:

• Szacowanie przyszłych przychodów i kosztów na podstawie analizy rynku i historii firmy.
• Zarządzanie i optymalizacja przepływów pieniężnych, aby zapewnić wystarczającą ilość środków na bieżące operacje.
• Planowanie i ocena inwestycji w aktywa trwałe, które mogą przynieść korzyści w przyszłości.
• Planowanie podatkowe obejmuje strategie minimalizacji obciążeń podatkowych poprzez optymalizację dochodów, wydatków, oszczędności i inwestycji.
• Zarządzanie ryzykiem polega na identyfikacji potencjalnych zagrożeń finansowych i wyborze odpowiednich narzędzi do ich minimalizacji.
• Zarządzanie długiem obejmuje ocenę wszystkich istniejących długów, negocjowanie lepszych warunków spłaty, konsolidację długów oraz planowanie spłat, aby zminimalizować koszty odsetek i uniknąć nadmiernego zadłużenia.

Biznesplan

Szczególnym przykładem planu finansowego jest biznesplan – dokument, który opisuje cele biznesowe przedsiębiorstwa oraz strategie ich osiągnięcia. Jest niezbędnym narzędziem dla nowych i rozwijających się firm, ponieważ pomaga pozyskać inwestorów czy zaplanować rozwój.

Biznesplan jest ściśle powiązany z planem finansowym firmy – pierwszy określa cele i strategie działalności, drugi szczegółowo opisuje prognozy finansowe, budżetowanie i zarządzanie finansami, niezbędne do ich realizacji.

W skład biznesplanu wchodzą:

• Opis firmy, misji, wizji, produktów lub usług oraz struktury organizacyjnej.
• Analiza rynkowa i analiza konkurencji oraz identyfikacja grup docelowych.
• Strategia marketingowa i strategia sprzedaży produktów lub usług.
• Opis procesów biznesowych, logistyki oraz zarządzania zasobami.
• Plan finansowy, czyli konkretne prognozy finansowe, określenie budżetu, analiza rentowności oraz strategie finansowania.

Plan inwestycyjny

Plan inwestycyjny koncentruje się na pomnażaniu kapitału poprzez inwestowanie w aktywa, takie jak akcje, obligacje, nieruchomości czy fundusze inwestycyjne w celu maksymalizacji zysków przy akceptowalnym poziomie ryzyka. Obejmuje on:

• określenie celów inwestycyjnych,
• analizę ryzyka,
• wybór strategii inwestycyjnej, czyli dobór odpowiednich instrumentów finansowych zgodnych z celami i profilem ryzyka,
• dywersyfikację portfela inwestycyjnego i metody jego monitorowania.

Tworzenie planu finansowego

Tworzenie planu finansowego zaczyna się od szczegółowej analizy obecnej sytuacji finansowej. W tym celu należy zgromadzić wszystkie dane dotyczące aktywów, pasywów, dochodów oraz wydatków. Tylko w ten sposób można dokładnie zrozumieć, jakie są dostępne zasoby finansowe oraz jakie zobowiązania trzeba uwzględnić w planie.

Następnym krokiem jest określenie celów finansowych – mogą obejmować one krótkoterminowe potrzeby, średnioterminowe plany oraz długoterminowe ambicje, ale bez względu na zakres czasowy, powinny być jasne, konkretne, mierzalne i wykonalne. Do ich określenia można użyć metody SMART – może ona okazać się pomocna, ponieważ dobrze zdefiniowane cele finansowe ułatwiają tworzenie szczegółowych planów działania i mogą motywować do ich konsekwentnej realizacji.

Po określeniu celów można przejść do opracowania budżetu. Budżetowanie polega na planowaniu dochodów i wydatków, więc należy szczegółowo zbadać wszystkie kategorie wydatków i znaleźć miejsca, w których można zaoszczędzić lub lepiej spożytkować pieniądze. Celem jest nie tylko kontrola kosztów, lecz także maksymalizacja oszczędności, które można przeznaczyć na realizację wcześniej określonych celów finansowych. Budżet musi być jednak elastyczny, żeby skutecznie odpowiadać na zmiany warunków finansowych i życiowych.

Równolegle do budżetowania należy opracować strategię inwestycyjną, czyli wybrać instrumenty finansowe, które pomogą w pomnażaniu kapitału. Określając ją, trzeba wziąć pod uwagę własną tolerancję na ryzyko oraz pamiętać o dywersyfikacji portfela inwestycyjnego, żeby minimalizować potencjalne straty. Należy również monitorować wyniki inwestycji i dopasowywać strategie do warunków na rynku.

Skoro mowa o strategii inwestycyjnej, nie wolno zapominać o dwóch istotnych elementach. Mowa o:

• Zarządzanie długiem wymaga analizy wszystkich istniejących zobowiązań finansowych (np. kredytów czy pożyczek). Pozwala to stworzyć plan spłaty długów, a także pomaga w redukcji kosztów obsługi zadłużenia i poprawie ogólnej sytuacji finansowej.
• Zarządzanie ryzykiem poprzez odpowiednie ubezpieczenia oraz planowanie podatkowe chroni przed nieprzewidzianymi zdarzeniami, takimi jak choroba, wypadki czy straty majątkowe oraz pozwala minimalizować obciążenia fiskalne.

W przypadku osobistych planów finansowych nie wolno zapominać o planowaniu emerytalnym za pomocą np. gromadzenia pieniędzy na kontach emerytalnych. Z kolei w wypadku planu finansowego firmy warto też uwzględnić plan rozwoju skoncentrowany na długoterminowych celach wzrostu i ekspansji przedsiębiorstwa – dzięki niemu można zidentyfikować nowe możliwości biznesowe, zoptymalizować procesy operacyjne i skutecznie zarządzać finansami.

Ostatnie etapy tworzenia planu finansowego to monitorowanie i aktualizacja. Rynki finansowe oraz indywidualne okoliczności zmieniają się, więc żeby plan zachował swoją skuteczność, należy go regularnie przeglądać i dostosowywać do aktualnej sytuacji.

Narzędzia do tworzenia planu finansowego

Tworzenie planu finansowego można ułatwić dzięki wykorzystaniu różnych narzędzi. Oto najpopularniejsze:

• Arkusze kalkulacyjne (np. Microsoft Excel czy Google Sheets) to uniwersalna narzędzia do tworzenia budżetów, śledzenia wydatków, prognozowania przychodów i analizowanie danych finansowych.
• Aplikacje do zarządzania budżetem (np. Mint, YNAB – You Need A Budget) projektuje się z myślą o monitorowaniu dochodów i wydatków, budżetowaniu oraz śledzeniu oszczędności. Można je automatyczne zsynchronizować z kontami bankowymi, co pozwala na bieżąco kontrolować stan finansów.
• Oprogramowanie do planowania finansowego (np. Quicken lub Personal Capital) oferuje narzędzia do tworzenia budżetów, śledzenia inwestycji, planowania emerytalne czy analizy zadłużenia, a dzięki integracji z kontami bankowymi użytkownicy mogą uzyskać pełny obraz swojej sytuacji finansowej w jednym miejscu.
• Kalkulatory finansowe (np. kalkulatory emerytalne czy kredytowe) pomagają w obliczaniu różnych aspektów finansowych, takich jak oszczędności emerytalne, raty kredytowe, potencjalne zyski z inwestycji czy koszty pożyczek.
• Aplikacje inwestycyjne (np. Robinhood lub E*TRADE) służą do zarządzania portfelem inwestycyjnym.
• Platformy do zarządzania zadłużeniem (np. Debt Payoff Planner lub Tally) pomagają w spłacie długów, oferując plany spłat czy konsolidację zadłużenia.
• Oprogramowanie do księgowości online (np. Symfonia czy inFakt) jest szczególnie przydatne dla małych firm i freelancerów, ponieważ umożliwia zarządzanie fakturami, wydatkami, płacami i podatkami.

Rola planu finansowego

Podstawowym celem każdego planu finansowego jest zapewnienie stabilności finansowej poprzez kontrolowanie dochodów i wydatków oraz realizację określonych celów finansowych. Pojedynczym osobom pomaga śledzić wydatki, oszczędzać czy inwestować, co prowadzi do większego bezpieczeństwa finansowego i realizacji osobistych ambicji.

W kontekście firmowym, plan finansowy wspiera procesy decyzyjne i planowanie operacyjne. Pomaga w prognozowaniu przychodów, zarządzaniu kosztami oraz optymalizacji przepływów pieniężnych, co jest niezbędne dla utrzymania płynności finansowej firmy. Dzięki niemu organizacje mogą skuteczniej alokować zasoby, planować ekspansję rynkową oraz minimalizować ryzyko finansowe, co przyczynia się do wzrostu ich rentowności i konkurencyjności.