Strategia konkurencyjna – czym jest i jak ją stworzyć?

Rywalizacja między firmami narasta z każdym dniem, więc wdrożenie skutecznej strategii konkurencyjnej staje się kluczowe dla osiągnięcia sukcesu. Pozwala ona przedsiębiorstwom nie tylko przetrwać na rynku, lecz także wyprzedzać konkurentów i zdobywać lojalność klientów.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest strategia konkurencyjna?
• Jakie są zależności między strategią konkurencyjną a analizą konkurencji?
• Jakie są zależności między strategią konkurencyjną a innymi strategiami firmy?
• Jakie są rodzaje strategii konkurencyjnych?
• Jak stworzyć strategię konkurencyjną?
• Jaką rolę odgrywają strategie konkurencyjne?

Strategia konkurencyjna – definicja

Strategia konkurencyjna to plan budowy przewagi konkurencyjnej oraz maksymalizacji mocnych strony firm i jednoczesnej minimalizacji słabości i zagrożeń w otoczeniu biznesowym. Pozwala ona firmie wyróżnić się na rynku, przyciągnąć i zatrzymać klientów, a także osiągać lepsze wyniki niż konkurencja. Jej centralnym elementem jest tworzenie i komunikowanie unikalnej propozycji wartości, która wyróżnia ofertę firmy na tle konkurencji. Mogą to być unikalne cechy produktu, wyjątkowa obsługa klienta czy innowacyjne modele biznesowe.

Strategia konkurencyjna to plan działania firmy, mający na celu osiągnięcie przewagi nad konkurentami poprzez oferowanie unikalnej wartości dla klientów.

Definicja strategii konkurencyjnej

Strategia konkurencyjna wymaga dogłębnej analizy otoczenia zewnętrznego, w tym konkurentów, klientów, trendów rynkowych oraz czynników makroekonomicznych. Powinna też określać jak przedsiębiorstwo ma być postrzegane przez odbiorców, co może dotyczyć jakości produktu, innowacyjności czy cen.

Strategia konkurencyjna a analiza konkurencji

Analiza konkurencji dostarcza informacji o środowisku, w którym firma działa – pozwala zidentyfikować, kim są główni konkurenci, według jakich strategii działają, jakie mają zasoby i jakie są ich cele. Dzięki temu można lepiej zrozumieć strukturę rynku, jego dynamikę oraz kluczowe czynniki sukcesu w danej branży. Jest to też podstawa dla własnej pozycji rynkowej firmy oraz unikalnej propozycji wartości, która pozwoli się wyróżnić na tle konkurencji.

Analiza konkurencji pomaga również w identyfikacji luk na rynku oraz niezaspokojonych potrzeb klientów. Dzięki zrozumieniu, które aspekty innych ofert są dobrze odbierane przez klientów, a które pozostawiają miejsce na poprawę, Twoja firma może skupić się na innowacjach lub ulepszeniach, które realnie wpłyną na percepcję wartości przez klientów.

Rozumienie strategii i zachowań konkurencji jest ważne przy wyborze własnej ścieżki strategicznej. Jeśli analiza wykaże, że większość konkurentów koncentruje się na walce cenowej, Twoja firma może zaoferować produkty czy usługi o wyższej wartości dodanej, zamiast angażować się w kosztowne rywalizacje cenowe.

Strategia konkurencyjna a inne strategie firmy

Strategia konkurencyjna jest ściśle powiązaną z innymi strategiami na różnych poziomach organizacyjnych. Jest m.in. bezpośrednio związana ze strategią korporacyjną, czyli ogólną wizją przyszłości firmy, ale koncentruje się na osiąganiu przewagi w konkretnych obszarach działalności.

Strategia konkurencyjna współdziała również ze strategiami inwestycyjnymi, marketingowymi operacyjnymi czy rekrutacyjnymi, które muszą z nią współgrać, aby można było skutecznie je realizować. Jeśli firma przyjmuje strategię dyferencjacji poprzez wysoką jakość produktu i innowacyjność, strategie operacyjne i technologiczne muszą skupiać się na doskonaleniu procesów produkcji i rozwoju produktu.

Także strategia innowacji jest ściśle powiązana ze strategią konkurencyjną. Innowacje mogą być najważniejszym wyróżnikiem firmy i mogą pomóc wyprzedzić konkurencję poprzez oferowanie nowych lub ulepszonych produktów i usług. W tym kontekście warto też pamiętać o zarządzaniu ryzykiem – decyzje, takie jak dywersyfikacja produktów lub rynków, wejście w nowe segmenty rynku czy inwestycje w badania i rozwój, mają bezpośredni wpływ na pozycję konkurencyjną firmy.

Rodzaje strategii konkurencyjnych

Michael E. Porter, twórca analizy pięciu sił Portera, wyróżnia cztery rodzaje strategii konkurencyjnej^[1]:

• Strategia kosztów lidera (cost leadership strategy) polega na dążeniu firmy do najniższych kosztach operacyjnych w branży, co pozwala oferować produkty lub usługi po niższych cenach niż konkurenci. Przewagę konkurencyjną osiąga się poprzez efektywność operacyjną, skalę produkcji, dostęp do tanich surowców i innych czynników obniżających koszty. Firma koncentruje się na maksymalizacji wydajności i cięciu kosztów, co pozwala na ustalenie konkurencyjnych cen, zachowując przy tym rentowność.
• Strategia dyferencjacji (differentiation strategy) oznacza, że firma stara się oferować produkty lub usługi postrzegane jako unikalne czy wyższej jakości. Można to osiągnąć poprzez innowacje, markę, jakość produktu, technologię czy obsługę klienta. Celem jest stworzenie wartości, za którą klienci są skłonni płacić wyższą cenę, co pozwala osiągać wyższe marże.
• Strategia koncentracji na niszy (focus strategy) polega na skoncentrowaniu wysiłków na wąskim segmencie rynku lub grupie docelowej, zamiast konkurowania na szerszym rynku. Firma może wybrać niszę rynkową ze względu na lokalizację, typ klienta, asortyment produktów czy każdy inny czynnik, który pozwala na specjalizację. W jej ramach firma może w ograniczonym zakresie stosować zarówno strategię dyferencjacji, jak i lidera kosztów.
• Strategia integracji (integration strategy) odnosi się do działań, łączących różne etapy produkcji lub dystrybucji w ramach jednej firmy. Może to obejmować integrację wertykalną (do przodu lub do tyłu w łańcuchu dostaw) lub horyzontalną (połączenie z konkurentami na tym samym poziomie produkcji lub dystrybucji). Pozwala to lepiej kontrolować łańcuch wartości, koszty, dostęp do surowców czy kanały dystrybucji, co może przynieść przewagi konkurencyjne, takie jak niższe koszty lub wyższa jakość produktów.

Tworzenie strategii konkurencyjnej

Każda strategia konkurencyjna rozpoczyna się od określenia misji i celów strategicznych firmy. Na tym etapie należy wskazać, jak firma zamierza zrealizować cele, a także przeprowadzić dogłębną analizę rynku i konkurencji, żeby zrozumieć dynamikę branży, zidentyfikować najważniejszych graczy na rynku oraz poznać potrzeby i oczekiwania klientów. Pozwala to określić pozycję firmy na rynku oraz zrozumieć, jakie unikalne wartości może zaoferować.

Kolejny etap to projektowanie samej strategii konkurencyjnej – jej kształt powinien być oparty na wcześniej zidentyfikowanych mocnych stronach firmy oraz możliwościach określonych podczas analizy rynku i konkurencji. Firma musi też opracować szczegółowy plan działania, w którym określi harmonogram i sposób realizacji strategii – powinien zawierać konkretne cele biznesowe, inicjatywy strategiczne, terminy oraz KPI.

Ostatnim krokiem jest wdrożenie strategii i jej ciągła ewaluacja. Firma musi angażować swoich pracowników w implementację strategii, a także monitorować środowisko biznesowe i wewnętrzną wydajność, aby szybko reagować na zmiany i dostosowywać ją w miarę potrzeb.

Rola strategii konkurencyjnych

Strategia konkurencyjna to nie tylko plan działania, mający na celu poprawę pozycji rynkowej, lecz także zestaw wytycznych, który pomaga firmie w adaptacji do zmieniającego się środowiska biznesowego. Głównym celem jest zbudowanie trwałej przewagi konkurencyjnej, która umożliwi firmie osiągnięcie i utrzymanie lepszych wyników niż jej konkurenci.

Na poziomie podstawowym strategia konkurencyjna kieruje uwagę firmy na wybór rynków, na których zamierza konkurować oraz na rodzaje przewagi konkurencyjnej, które zamierza osiągnąć. Zdefiniowanie jasnych celów i kierunków pozwala skutecznie alokować zasoby, żeby maksymalizować szanse na sukces.

Strategia konkurencyjna wpływa również na decyzje operacyjne i taktyczne w firmie, w tym na rozwój produktów, marketing, sprzedaż i dystrybucję. Dzięki niej firmy mogą zaspokajać potrzeby swoich klientów i budować z nimi silniejsze relacje z nimi, co zwiększa też wartość dla akcjonariuszy.

Strategia konkurencyjna jest też nieoceniona w reagowaniu na zagrożenia i wykorzystywaniu możliwości rynkowych. Pomaga także w rozwoju działalności firmy. Poprzez skoncentrowanie się na unikalnych aspektach oferty, firmy mogą nie tylko utrzymać, lecz także zwiększać swoją przewagę konkurencyjną w czasie.

Rola strategii konkurencyjnej wykracza poza samą firmę, ponieważ wpływa także na dostawców, dystrybutorów i klientów. Optymalizacja swojej pozycji w łańcuchu wartości może nie tylko poprawić efektywność operacyjną, lecz także pozwala oferować lepsze produkty i usługi, co przyczynia się do trwałej przewagi konkurencyjnej.