Lean Canvas – czym jest i jakie ma zastosowanie?

Lean Canvas to narzędzie projektowe, które pozwala przedsiębiorcom i start-upom na skoncentrowane planowanie i rozwijanie swoich pomysłów biznesowych. Z czego się składa i jak je stosować?

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest Lean Canvas?
• Jakie są elementy Lean Canvas?
• Jakie są zależności między Lean Canvas a tradycyjnymi modelami biznesowymi?
• Jak stosować Lean Canvas?
• Jakich narzędzi używa się w Lean Canvas?
• Jakie są ograniczenia Lean Canvas?
• Jakie są korzyści z Lean Canvas?
• Jakie są przykłady zastosowania Lean Canvas?

Lean Canvas – definicja

Lean Canvas to stworzony przez Asha Mauryę uproszczony model biznesowy, który jest adaptacją metodyki Business Canvas, opracowanej przez Alexandra Osterwaldera. Głównym celem jest dostarczenie szybkiego i skutecznego narzędzia dla start-upów do mapowania pomysłów biznesowych.

Historia Lean Canvas sięga początków XXI wieku, kiedy to Alexander Osterwalder opracował model Business Canvas – stał się on popularnym narzędziem do planowania strategii biznesowej. W odpowiedzi na potrzeby start-upów, wymagających bardziej dynamicznego i elastycznego podejścia, Ash Maurya opracował w 2010 roku Lean Canvas. Adaptował on oryginalny model Osterwaldera, skupiając się na aspektach szczególnie istotnych dla nowych przedsiębiorstw, takich jak identyfikacja i testowanie kluczowych hipotez biznesowych.

Lean Canvas to narzędzie, które służy do uproszczonego planowania i modelowania pomysłu biznesowego, skupiając się na kluczowych elementach, takich jak problem, rozwiązanie, klienci i dochody.

Definicja Lean Canvas

Podejście to szybko zyskało popularność w środowiskach start-upowych, ze względu na swoją prostotę i skuteczność w szybkim testowaniu i iteracji pomysłów biznesowych. Lean Canvas stał się jednym z kluczowych narzędzi w ruchu Lean Startup, który promuje szybkie prototypowanie, testowanie rynkowe i elastyczne zarządzanie w celu zminimalizowania ryzyka i maksymalizacji szans na sukces.

Elementy Lean Canvas

Lean Canvas składa się z dziewięciu segmentów. Każdy z nich ma na celu pomóc przedsiębiorcom w szybkim zrozumieniu i przetestowaniu swoich pomysłów na rynku. Elementy Lean Canvas to:

• Problem – opisuje kluczowe problemy, które rozwiązać ma produkt lub usługa. Jest to fundament dla reszty modelu.
• Segmenty klientów – określają grupy docelowe, czyli osoby lub organizacje, dla których problem jest najbardziej istotny. Jest to niezbędne, żeby dostosować produkt i strategię marketingową.
• Unikalna propozycja wartości – to krótkie, przekonujące streszczenie, dlaczego produkt lub usługa jest wyjątkowa i dlaczego klienci powinni z niej skorzystać.
• Rozwiązanie – to nic innego jak konkretne rozwiązania lub funkcje produktu, które bezpośrednio rozwiązują wymienione wcześniej problemy i odpowiadają na potrzeby zidentyfikowane w pierwszym elemencie.
• Kanały – określają, jak firma zamierza dotrzeć do klientów – mowa nie tylko o kanałach marketingowych, lecz także o kanałach dystrybucji.
• Strumienie przychodów – opisują, jak firma będzie generować przychody, co może obejmować różne modele cenowe, takie jak subskrypcje, sprzedaż jednorazowa, licencjonowanie.
• Struktura kosztów – przedstawia wszystkie koszty związane z prowadzeniem biznesu, w tym koszty stałe i zmienne, koszty rozwoju produktu, koszty marketingu czy wynagrodzeń.
• Kluczowe wskaźniki (KPI) – wykorzystuje się do oceny postępu względem celów strategicznych.
• Nieuczciwa przewaga – dotyczy unikalnej przewagi, którą firma posiada i której konkurenci nie mogą łatwo naśladować lub zdobyć. Mogą to być m.in. specjalistyczna wiedza, patent czy silna marka.

Lean Canvas a tradycyjne modele biznesowe

Tradycyjne modele biznesowe, jak klasyczny biznesplan, zwykle obejmują szeroki zakres informacji, w tym szczegółowe strategie marketingowe, analizy rynku czy projekcje finansowe. Są zazwyczaj rozbudowane i szczegółowe, dzięki czemu są idealne dla firm o stabilnej sytuacji rynkowej lub w sytuacjach, gdzie potrzeba dokładnej dokumentacji, na przykład dla inwestorów.

Lean Canvas z kolei koncentruje się na szybkości i elastyczności. Skupia się bardziej na identyfikacji kluczowych problemów i mniej koncentruje się na szczegółowych analizach rynkowych czy prognozach finansowych, co jest typowe dla tradycyjnych modeli biznesowych. Podczas gdy tradycyjne modele biznesowe mogą być postrzegane jako bardziej kompleksowe, Lean Canvas oferuje bardziej dynamiczne podejście, dzięki czemu można szybko testować i dostosowywać koncepcję biznesową do warunków rynku.

Stosowanie Lean Canvas

Lean Canvas w założeniu ma być prostym narzędziem – do jego przygotowania potrzeba tylko kartki A4 i czegoś do pisania. Kartkę należy podzielić na dziewięć części, z których każda będzie odpowiadać jednemu elementowi Lean Canvas, po czym pozostaje tylko wypełnić poszczególne segmenty.

Zapełnienie Lean Canvas tekstem jest najtrudniejszym zadaniem, bowiem trzeba być zwięzłym i konkretnym – kartka A4 nie oferuje miejsca na rozbudowany biznesplan, więc należy skupić się na najistotniejszych aspektach każdego elementu. Najważniejsze w tym jest zidentyfikowanie głównego problemu, który Twój produkt lub usługa ma rozwiązać – na tym będzie bazować cała reszta modelu.

Następnie, należy sukcesywnie wypełnić każdy kolejny segment i pamiętać, że jedną z najważniejszych zasad stosowania Lean Canvas jest iteracyjne podejście. Po wstępnym wypełnieniu każdego segmentu, model należy przejrzeć i zaktualizować na podstawie uzyskanych informacji zwrotnych i wyników testów rynkowych.

Narzędzia używane w Lean Canvas

W procesie opracowywania i wdrażania Lean Canvas wykorzystuje się szereg narzędzi, które pomagają w analizie, planowaniu i iteracji modelu biznesowego. Oto niektóre z nich:

• Istnieje wiele cyfrowych narzędzi, takich jak Canvanizer, Leanstack lub nawet proste aplikacje do tworzenia diagramów, jak Lucidchart czy Miro, które pozwalają tworzyć, edytować i współdzielić online szablony Lean Canvas.
• Weryfikacja hipotez jest kluczowym elementem metodologii Lean Startup, a więc i Lean Canvas. Testy A/B, ankiety online, narzędzia analityczne (np. Google Analytics 4) czy nawet proste rozmowy z klientami wykorzystuje się do testowania założeń biznesowych.
• W celu lepszego zrozumienia klientów i rynku przedsiębiorcy często korzystają z narzędzi do badań rynkowych, takich jak platformy do ankiet (SurveyMonkey, Typeform) czy narzędzia do analizy trendów (Google Trends).
• Zarządzanie procesem iteracji Lean Canvas często wymaga wykorzystania narzędzi do zarządzania projektami, takich jak Trello, Asana czy Jira.
• Do modelowania strumieni przychodów i struktury kosztów często stosuje się arkusze kalkulacyjne (takie jak Microsoft Excel lub Google Sheets) lub bardziej zaawansowane oprogramowania finansowe.
• Aby efektywnie komunikować idee biznesowe, plany i postępy zespołu inwestorom czy innym zainteresowanym stronom, wykorzystuje się narzędzia do prezentacji (np. Microsoft PowerPoint, Prezi) oraz platformy komunikacyjne (np. Slack, Zoom).
• Narzędzia takie jak Semrush, Alexa, czy Google Search Console pomagają w analizie konkurencji, identyfikacji kluczowych graczy na rynku i zrozumieniu ich strategii.

Ograniczenia Lean Canvas

Ograniczenia Lean Canvas wynikają głównie z jego skoncentrowania na szybkości i elastyczności, co może być jednocześnie jego zaletą i wadą. Zaprojektowano go przede wszystkim dla start-upów i nowych przedsięwzięć, więc Lean Canvas może nie być odpowiedni dla bardziej złożonych lub dojrzałych przedsiębiorstw. Jego uproszczenie sprawia, że może pomijać niektóre aspekty biznesowe, ponieważ skupia się bardziej na rozumieniu problemów klienta i tworzeniu wartości, niż na szczegółowej analizie rynkowej i strategii konkurencyjnej.

Innym ograniczeniem może być ryzyko nadmiernego uproszczenia. Zawężenie pomysłu biznesowego do najważniejszych elementów sprawia, że mogą umknąć ważne niuanse. Lean wymaga też ciągłej adaptacji, co może być trudne w środowiskach, w których decyzje biznesowe wymagają większej stabilności i przewidywalności. Stała zmiana kierunku może frustrować zespoły i interesariuszy.

Korzyści z Lean Canvas

Lean Canvas dzięki swojej prostocie jest doskonałym narzędziem dla przedsiębiorców, którzy dopiero rozpoczynają swoją działalność biznesową. Pomaga on przedsiębiorcom identyfikować najważniejsze aspekty swoich biznesów, a jego uproszczona struktura pomaga w zwięzłym ujęciu najistotniejszych elementów przedsięwzięcia, co jest szczególnie przydatne we wczesnych etapach rozwoju. Dzięki temu przedsiębiorcy mogą skutecznie dostosowywać swoje oferty do potrzeb rynku oraz wyróżnić się na tle konkurencji.

Korzystając z Lean Canvas, firmy mogą również szybko eksperymentować i iterować swoje pomysły biznesowe, co pozwala im na skuteczniejsze reagowanie na zmiany rynkowe i preferencje klientów. Przydaje się to też w komunikacji i prezentacji pomysłów biznesowych – klarowna forma Lean Canvas ułatwia dzielenie się pomysłami z zespołem, inwestorami czy innymi zainteresowanymi stronami.

Przykłady zastosowania Lean Canvas

Chociaż nie wszystkie firmy publicznie ujawniają swoje metody planowania biznesowego, wiadomo, że Lean Canvas zyskał popularność wśród start-upów technologicznych, zwłaszcza w Dolinie Krzemowej oraz innych hubach technologicznych na całym świecie. Do przykładów firm, które w jakimś stopniu stosowały Lean Canvas, należą:

• Jednym z klasycznych przykładów firm, które używały metodyki Lean (a zatem prawdopodobnie także lean canvas) jest Dropbox. Firma skupiła się na szybkim testowaniu i iteracji, początkowo tworząc proste wideo prezentujące ich produkt, aby zmierzyć zainteresowanie klientów przed rozwijaniem pełnej wersji.
• Airbnb, platforma do wynajmu miejsc noclegowych, również stosowała metodykę Lean na początku działalności. Skupiali się na ciągłym testowaniu i dostosowywaniu modelu biznesowego, co pomogło im zrozumieć potrzeby zarówno gospodarzy, jak i gości.
• Zappos, sprzedawca obuwia i odzieży online, zastosował podejście Lean do weryfikacji swojego pomysłu biznesowego. Założyciel firmy, Tony Hsieh, zaczął od prostej strony internetowej, sprzedając obuwie z lokalnego sklepu, aby sprawdzić, czy ludzie będą zainteresowani kupowaniem butów online, zanim zainwestował w większy inwentarz.
• Buffer, aplikacja do zarządzania mediami społecznościowymi, jest innym przykładem firmy, która wykorzystała Lean Start-up. Rozpoczęli od minimalnego produktu możliwego do wykonania (MVP, skrót od Minimum Viable Product) i skupili się na zbieraniu opinii od użytkowników, co pozwoliło im szybko rozwinąć produkt.

Wspólnym mianownikiem dla tych wszystkich firm jest zastosowanie zasad metod Lean, takich jak ciągłe testowanie, dostosowywanie produktu i modelu biznesowego na podstawie informacji zwrotnych od klientów oraz skupienie na szybkim osiąganiu i mierzeniu postępów. Lean Canvas wspiera to podejście, pozwalając przedsiębiorcom na szybkie mapowanie i testowanie pomysłów biznesowych.