E-commerce – co to jest i jak zacząć?

E-commerce, czyli handel elektroniczny, to jeden z najszybciej rozwijających się sektorów współczesnej gospodark. Jak działa i jakie możliwości otwiera przed firmami i klientami?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest e-commerce?
• Jaka jest historia e-commerce?
• Jak działa e-commerce?
• Jakie są rodzaje handlu elektronicznego?
• Jakie są modele biznesowe w e-commerce?
• Jak zacząć sprzedawać w e-commerce?
• Jakie są ograniczenie e-commerce?
• Jakie są zalety e-commerce?

E-commerce – definicja

E-commerce, czyli handel elektroniczny, to proces kupowania i sprzedawania towarów, usług lub informacji za pośrednictwem sieci internetowej. Może obejmować różne formy sprzedaży, takie jak sprzedaż detaliczna, hurtowa, aukcje online czy handel elektroniczny między przedsiębiorstwami.

E-commerce pozwala łatwiej i często taniej dostarczać produkty i usługi na szeroką skalę, eliminując lub minimalizując potrzebę istnienia fizycznych sklepów i innych pośredników. Istnieje wiele platform handlu elektronicznego, takich jak Amazon, eBay czy Allegro, które umożliwiają sprzedawcom prezentowanie swoich produktów szerokiemu gronu odbiorców na całym świecie.

E-commerce, znane również jako handel elektroniczny, odnosi się do procesu kupowania i sprzedawania produktów lub usług online. Wykorzystuje technologie takie jak internet, systemy płatności online oraz inne narzędzia cyfrowe do prowadzenia transakcji handlowych i umożliwia globalny zasięg działalności handlowej.

Definicja e-commerce

Handel elektroniczny wykorzystuje różne technologie, takie jak elektroniczne systemy płatności, zarządzanie relacjami z klientami, zarządzanie łańcuchem dostaw oraz inne narzędzia do efektywnego prowadzenia biznesu online.

Historia e-commerce

Handel elektroniczny jest nierozerwalnie związany z rozwojem technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Jego początków szukać należy w latach 60. XX wieku, kiedy to firmy zaczęły wykorzystywać elektroniczną wymianę danych do automatyzacji procesów biznesowych, takich jak zamówienia i fakturowanie. Handel elektroniczny funkcjonował wtedy głównie w zamkniętych sieciach biznesowych, a jego zasięg był ograniczony do dużych przedsiębiorstw^{[1] [2]}.

Dynamiczny rozwój e-handlu nastąpił dopiero w latach 90. XX wieku i stał się możliwy dzięki popularyzacji Internetu i przeglądarek internetowych, które uczyniły sieć bardziej dostępną dla przeciętnego użytkownika. Przełomem w historii handlu elektronicznego było założenie przez Jeffa Bezosa w 1994 roku platformy Amazon. Początkowo był on księgarnią internetową, ale szybko zmienił się w wielobranżową platformę i jednego z największych gigantów cyfrowego handlu^{[3] [4]}.

W tym samym czasie powstał też eBay, który był jedną z pierwszych platform umożliwiających bezpośrednie transakcje między użytkownikami. Zarówno Amazon, jak i eBay stworzyły i dopracowały model sprzedaży za pośrednictwem Internetu, który później przejęły inne serwisy ogłoszeniowe, a w pewnym sensie także tradycyjne sklepy detaliczne – rozwój ehandlu sprawił, że musiały one przynajmniej w części przenieść się do sieci^{[5] [6]}.

Na początku XXI wieku handel elektroniczny zaczął się rozwijać w niespotykanym wcześniej tempie dzięki rosnącej liczbie użytkowników Internetu i zaawansowanym technologiom płatności online, takich jak PayPal czy przelewy internetowe. Zbiegło się to z rosnącą popularnością urządzeń mobilnych, co zapoczątkowało rozwój m-commerce^{[7] [8]}.

W kolejnych latach pojawiły się nowe modele biznesowe – subskrypcje, sprzedaż produktów cyfrowych czy dropshipping – a rozwój mediów społecznościowych sprawił, że np. Facebook i Instagram zaczęły integrować funkcje sprzedażowe. Obecnie e-handel jest jednym z najważniejszych sektorów globalnej gospodarki, a jego znaczenie wzrosło szczególnie w wyniku pandemii COVID-19, która zmusiła konsumentów do szukania alternatywnych sposobów robienia zakupów^{[9] [10]}.

Działanie e-commerce

W handlu elektronicznym wykorzystuje się szerokie spektrum technologii, procesów i interakcji między różnymi podmiotami. Fundamentem jest Internet – sklepy internetowe, platformy aukcyjne, aplikacje mobilne czy marketplace’y działają jako wirtualne przestrzenie, w których przedsiębiorcy prezentują swoje produkty lub usługi, a konsumenci mogą je przeglądać, porównywać i nabywać.

Zakupy możliwe są dzięki interfejsom użytkownika sklepów internetowych. Dają możliwość wyszukiwania towarów i dodawania ich do koszyka, a często też możliwość porównywania konkurencyjnych ofert. Strony oraz aplikacje projektuje się z myślą o funkcjonalności i estetyce, aby zapewnić jak najlepsze doświadczenie użytkownika. Do działania wykorzystują one m.in. systemy zarządzania treścią (CMS), bazy danych i serwery, żeby płynnie obsługiwać nawet dużą liczbę użytkowników.

Kluczowym aspektem funkcjonowania handlu elektronicznego jest proces płatności. Współczesne platformy korzystają z metod płatności, takich jak m.in.:

• karty kredytowe,
• przelewy bankowe,
• portfele cyfrowe,
• kryptowaluty.

Płatności są zabezpieczone za pomocą rozwiązań, takich jak protokół SSL, tokenizacja danych czy uwierzytelnianie dwuskładnikowe.

Po dokonaniu zakupu system e-commerce generuje powiadomienia do sprzedawcy oraz partnerów logistycznych, takich jak firmy kurierskie. Ważne jest też budowanie sieci dostawców sklepu internetowego. Integracja procesu sprzedaży z systemami magazynowymi pozwala śledzić zamówienia w czasie rzeczywistym, a to zwiększa przejrzystość procesu dla konsumenta. W przypadku produktów cyfrowych (np. oprogramowania czy e-booków) dostawa odbywa się natychmiastowo poprzez pobranie plików lub dostęp online.

Działanie sprzedaży internetowej wspierają też technologie analityczne i marketingowe. Dzięki nim można zbierać i analizować dane dotyczące zachowań użytkowników, żeby personalizować oferty oraz kampanie reklamowe. Współcześnie coraz większą rolę pełnią mechanizmy rekomendacyjne, coraz częściej oparte na sztucznej inteligencji – mogą one przybierać np. formę asystentów cyfrowych, ale zawsze pozwalają dostosować oferty sklepów do do indywidualnych potrzeb konsumentów.

Handel internetowy wspierają też różnorodne narzędzia komunikacyjne, takie jak czaty na żywo, e-maile czy media społecznościowe, które umożliwiają kontakt z klientem na każdym etapie zakupowym.

Rodzaje handlu elektronicznego

Handel elektroniczny obejmuje różnorodne modele działalności:

• B2C (Business-to-Consumer) jest najbardziej rozpowszechnioną formą handlu elektronicznego, w której odbywa się handel elektroniczny pomiędzy konsumentem, który kupuje, a firmą, która sprzedaje dany towary. Przykłady obejmują sklepy internetowe, takie jak Amazon, Zalando czy Allegro.
• B2B (Business-to-Business) to model, który opisuje handel elektroniczny pomiędzy przedsiębiorstwami. Przykładem może być sprzedaż hurtowa, zaopatrzenie w materiały lub oprogramowanie oferowane przez dostawców technologicznych firmom. Handel w tym kontekście charakteryzuje się często większą skalą, długoterminowymi umowami i specyficznymi wymaganiami klientów biznesowych.
• Model C2C (Consumer-to-Consumer) to nic innego jak handel elektroniczny pomiędzy konsumentami, często za pośrednictwem platform internetowych, które pośredniczą w transakcji. Przykładem są serwisy ogłoszeniowe takie jak eBay, OLX czy Vinted, gdzie użytkownicy mogą prowadzić aukcje internetowe, żeby sprzedawać lub kupować używane produkty, dzieła sztuki czy rękodzieło.
• C2B (Consumer-to-Business) to model, w którym konsumenci oferują swoje usługi lub produkty przedsiębiorstwom. Może to obejmować np. freelancerów świadczących usługi projektowe, pisarskie czy programistyczne na platformach takich jak Upwork czy Fiverr. C2B jest również widoczne w przypadku influencerów negocjujących współpracę reklamową z markami.
• D2C (Direct-to-Consumer) jest wariantem B2C i pozwala producentom na ominięcie łańcucha pośredników, sprzedając bezpośrednio do klientów. Przykładem są marki odzieżowe, które sprzedają swoje produkty wyłącznie przez własne strony internetowe.
• G2C (Government-to-Consumer) opisuje interakcje między instytucjami rządowymi a obywatelami, często w formie usług świadczonych online. Przykładem mogą być platformy umożliwiające płacenie podatków.
• B2G (Business-to-Government) to model, w ramach którego przedsiębiorstwa świadczą usługi lub dostarczają produkty instytucjom rządowym, co może obejmować np. dostawy sprzętu IT czy realizację dużych projektów infrastrukturalnych na zamówienie rządu.
• M-commerce jest rozwinięciem handlu elektronicznego, które polega na dokonywaniu transakcji za pomocą urządzeń mobilnych, takich jak smartfony czy tablety.
• Social commerce to e-handel na platformach społecznościowych, takich jak Facebook, Instagram czy TikTok. Sprzedawcy wykorzystują je nie tylko do promocji, ale również do sprzedaży bezpośredniej produktów dzięki zintegrowanym funkcjom zakupowym.

Modele biznesowe w e-commerce

Oto najważniejsze modele biznesowe wykorzystywane w e-handlu:

• Sprzedaż bezpośrednia oznacza, że firmy sprzedają produkty lub usługi bezpośrednio konsumentom za pośrednictwem swojego sklepu internetowego lub innej platformy cyfrowej, a obejmować zarówno produkty fizyczne, jak i cyfrowe. Przykładem są marki, które prowadzą własne sklepy internetowe, np. Apple czy Nike. Ten model pozwala firmom na pełną kontrolę nad procesem sprzedaży i relacją z klientem.
• Marketplace (znane też jako portale aukcyjne, choć aukcje nie są wymogiem istnienia marketplace – sprzedaż może odbywać się też po ustalonych z góry cenach), taki jak Amazon, Allegro czy eBay to platformy, która pośredniczą w transakcjach między sprzedawcami a klientami, który mogą dokonywać zakupów online, a właściciel marketplace’u udostępnia infrastrukturę technologiczną i pobiera prowizję od każdej transakcji.
• Model subskrypcyjny polega na regularnym dostarczaniu produktów lub usług w zamian za cykliczne opłaty. Z jego pomocą sprzedaje się produkty online (np. e-booki czy kursy), ale korzystają z niego też platformy streamingowe w rodzaju Netflix i Spotify, a także sprzedawcy kosmetyków (np. BoxyCharm).
• Freemium jest modelem sprzedaży online stosowanym głównie w usługach cyfrowych, takich jak aplikacje, oprogramowanie czy gry. Polega na udostępnianiu podstawowej wersji produktu za darmo, podczas gdy dodatkowe funkcje, usługi lub treści są dostępne w ramach płatnych planów.
• Dropshipping to model e-handlu, w którym sprzedawca nie utrzymuje własnych zapasów produktów. Zamiast tego, po złożeniu zamówienia przez klienta, produkt jest wysyłany bezpośrednio od dostawcy do klienta, często do dowolnego miejsca na całym świecie. Dzięki temu sprzedawca może uniknąć kosztów związanych z magazynowaniem i logistyką, żeby skupić się na marketingu i sprzedaży.
• White labeling oznacza stosowanie gotowych produktów, które są brandowane marką sprzedawcy, natomiast private labeling często wiąże się z większym dostosowaniem produktu do potrzeb sprzedawcy. Jest popularny w branżach, takich jak kosmetyki, suplementy diety czy odzież.
• Marketing afiliacyjny polega na generowaniu przychodów poprzez promowanie produktów lub usług innych firm. Partnerzy (afilianci) otrzymują prowizję za każdą sprzedaż lub określone działanie (np. rejestrację) wygenerowaną dzięki ich działaniom promocyjnym. Programy afiliacyjne są często wykorzystywane przez blogerów, influencerów i właścicieli stron internetowych.
• Pay-Per-Use to model oparty na płatności za rzeczywiste wykorzystanie usługi lub produktu. Jest popularny w branży technologicznej, np. w usługach chmurowych (Amazon Web Services) czy wynajmie pojazdów na minuty. Klienci płacą jedynie za czas lub ilość wykorzystanych zasobów.

Początki sprzedaży w e-commerce

Rozpoczęcie działalności w e-commerce wymaga ścisłej współpracy między różnymi działami, takimi jak marketing, sprzedaż, projektowanie i rozwój.

Aby zacząć sprzedawać w Internecie, należy postępować według poniższego planu:

• Zidentyfikuj grupę docelową, produkty lub usługi, które zamierzasz sprzedawać, oraz konkurencję. Zdefiniuj cele biznesowe i stwórz strategię, która będzie je realizować.
• Wybierz technologię i narzędzia, które będą najlepiej pasowały do Twojego biznesu. Możesz skorzystać z gotowych rozwiązań e-commerce lub zbudować platformę od podstaw, wybierając odpowiedni język programowania i system zarządzania bazą danych.
• Zaprojektuj wygląd i układ sklepu internetowego, zwracając uwagę na użyteczność i wygodę użytkowania. Wizualna spójność z marką jest ważna, więc zadbaj o odpowiedni wybór kolorów, typografii i obrazów.
• Rozpocznij etap programowania, tworząc funkcje takie jak koszyk zakupowy, system zarządzania produktami, proces zamawiania i płatności. To etap, w którym będziesz potrzebował wsparcia programistów i deweloperów.
• Zintegruj platformę z różnymi dostawcami płatności, takimi jak PayPal czy innymi lokalnymi usługami, aby umożliwić klientom różnorodne metody płatności.
• Zoptymalizuj stronę pod kątem wyszukiwarek, aby łatwo można było ją znaleźć. Obejmuje to odpowiednie tagi, meta opisy i strukturę URL.
• Przetestuj platformę pod kątem błędów, użyteczności i optymalizacji wydajności. Przeprowadź testy na różnych urządzeniach i przeglądarkach, aby zapewnić zgodność.
• Po dokładnym przetestowaniu uruchom platformę i zacznij monitorować jej działanie. Narzędzia analityczne mogą pomóc w śledzeniu zachowań użytkowników i wydajności strony.
• Rozpocznij kampanie marketingowe, aby przyciągnąć klientów na stronę. Może to obejmować reklamę w mediach społecznościowych, e-mail marketing czy reklamy PPC.
• Zaprojektuj i zaimplementuj system obsługi klienta, aby służyć pomocą i odpowiedzieć na pytania.
• Regularnie aktualizuj i ulepszaj platformę, reagując na potrzeby klientów i zmieniające się trendy rynkowe.

Ograniczenia e-commerce

Jednym z największych wyzwań e-handlu jest brak bezpośredniego kontaktu z produktem, co może być sporą barierą dla klientów w procesie zakupowym. W tradycyjnych sklepach klienci mają możliwość obejrzenia, dotknięcia czy przymierzenia towaru, zaś w sklepie internetowym decyzje podejmuje się wyłącznie na podstawie opisów, zdjęć lub recenzji, a to może czasami prowadzić do rozczarowań i większej liczby zwrotów.

Trzeba też pamiętać, że czas realizacji zamówienia ze sklepu internetowego jest zazwyczaj dłuższy niż w sklepach stacjonarnych, gdzie dostępne są one od razu i nie są obarczone kosztami wysyłki (które mogą być duże w przypadku zamówień międzynarodowych). W branży e-commerce mogą także wystąpić problemy z dostawami – opóźnienia, uszkodzenia towaru czy błędne doręczenia mogą negatywnie wpływać na doświadczenia konsumentów. W przypadku problemów użytkownicy muszą polegać na zdalnych kanałach kontaktu – w tym kontekście bezpośrednia interakcja ze sprzedawcą jest trudna, więc tradycyjne sklepy mają w tym względzie przewagę.

Stabilność infrastruktury technicznej, bezpieczeństwo danych oraz ochrona prywatności są nieodzownymi elementami każdej platformy internetowej. Trzeba też pamiętać, że biznes e-commerce jest narażony na ataki cybernetyczne, takie jak phishing, kradzież danych osobowych czy haseł.

W branży e-commerce trzeba też liczyć się z intensywną konkurencją. Globalny charakter handlu elektronicznego sprawia, że firmy muszą konkurować nie tylko z lokalnymi graczami, ale również z gigantami międzynarodowymi, co często prowadzi do presji na obniżanie cen i zmniejszania marż. Biznes e-commerce wymaga też dużych inwestycji w marketing cyfrowy, żeby przyciągnąć uwagę konsumentów.

Zalety e-commerce

Jednym z największych zalet handlu elektronicznego jest globalny zasięg, co pozwala dotrzeć do klientów na całym świecie, eliminując ograniczenia geograficzne. Dzięki temu firmy zyskują możliwość rozszerzenia swojej działalności na rynki międzynarodowe, co w tradycyjnym handlu wymagałoby znacznych nakładów finansowych i logistycznych.

Konsumenci mogą dokonywać transakcji o dowolnej porze dnia i nocy, a brak konieczności fizycznego udania się do sklepu może mieć decydujące znaczenie dla osób z ograniczoną mobilnością lub mieszkających w odległych miejscowościach.

Warto też podkreślić, że koszty utrzymania działalności online są często niższe niż prowadzenie tradycyjnych punktów sprzedaży – sklepy internetowe często nie wymagają wynajmu powierzchni handlowej ani zatrudniania dużej liczby pracowników, więc można inwestować więcej środków w marketing, rozwój produktów czy innowacje technologiczne.

Handel internetowy pozwala też zbierać szczegółowe informacje o zachowaniach konsumenckich, takich jak preferencje zakupowe, częstotliwość transakcji czy ścieżki nawigacyjne w witrynie. Dane te są następnie wykorzystywane do personalizacji oferty, co zwiększa szanse na zaspokojenie potrzeb klientów i budowanie lojalności wobec marki.

Handel elektroniczny wyróżnia się także szeroką dostępnością produktów. Klienci mogą wybierać spośród różnorodnych ofert, porównywać ceny oraz czytać recenzje innych użytkowników, co ułatwia podejmowanie świadomych decyzji zakupowych. Ponadto, w przypadku produktów cyfrowych, takich jak e-booki, muzyka czy oprogramowanie, klienci mają możliwość natychmiastowego dostępu do zakupionych treści, co znacznie skraca czas oczekiwania.