Zysk a przychód: czym się różnią?

Przedsiębiorca chwali się: “W zeszłym roku moja firma miała przychód milion złotych!”. Brzmi imponująco, prawda? Ale czy to oznacza, że zarobił milion? Niekoniecznie. Jeśli koszty prowadzenia działalności wyniosły 900 tysięcy, faktyczny zysk to tylko 100 tysięcy. Mylenie przychodu z zyskiem to jeden z najczęstszych błędów, który prowadzi do fałszywej oceny kondycji finansowej firmy – zarówno przez samych przedsiębiorców, jak i przez potencjalnych inwestorów czy banki.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym różni się zysk od przychodu?
• Kiedy ważny jest zysk, a kiedy przychód?

Czym różni się zysk od przychodu?

Różnica między przychodem a zyskiem sprowadza się do uwzględnienia kosztów oraz zobowiązań finansowych, takich jak podatki. Choć w potocznym ujęciu te terminy są często używane zamiennie, w finansach, rachunkowości i prawie podatkowym są to odmienne wskaźniki – a mylenie ich prowadzi do błędnej oceny kondycji firmy.

Przychód to łączna wartość wpływów, jaką firma lub osoba uzyskuje z tytułu sprzedaży towarów i usług, a także wszelkich innych przysporzeń majątkowych (dotacji, odsetek, wpływów z najmu, odpłatnego zbycia składników majątku). Przychód jest wykazywany bez uwzględnienia kosztów poniesionych na jego osiągnięcie.

Zgodnie z przepisami o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze. Dla czynnych podatników VAT przychodem jest kwota netto (bez należnego podatku VAT), dla zwolnionych z VAT – kwota brutto.

Kluczowe jest to, że przychód nie odzwierciedla faktycznej kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Firma może osiągnąć bardzo wysokie przychody ze sprzedaży towarów i produktów, ale ponieść stratę, jeśli koszty były zbyt wysokie. Przychód pokazuje skalę działalności, ale nie mówi nic o rentowności.

Zysk to nadwyżka pieniężnych przychodów przedsiębiorstwa nad jego kosztami w danym okresie działalności. Jest to kluczowy miernik efektywności prowadzenia biznesu i faktycznej kondycji finansowej.

W kontekście rachunkowości wyróżnia się:

• Zysk brutto (dochód brutto) – przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu (KUP). To jest dochód przed opodatkowaniem, który stanowi podstawę do obliczenia podatku dochodowego na zasadach ogólnych (skala 12%/32% z kwotą wolną 30 000 zł) lub podatku liniowego (19%).
• Zysk netto (dochód netto) – kwota pozostająca po odjęciu wszystkich zobowiązań: kosztów uzyskania przychodu, podatku dochodowego, składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz innych obciążeń finansowych. To jest kwota, która faktycznie pozostaje przedsiębiorcy “na rękę” i którą może przeznaczyć na własne cele lub reinwestować.

Podstawowy wzór to:

Dochód brutto (Zysk brutto) = Przychody - Koszty uzyskania przychodów

Dochód netto (Zysk netto) = Dochód brutto - Podatek dochodowy - Inne zobowiązania

Do kosztów uzyskania przychodu zalicza się gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą: zakup towarów do sprzedaży, materiałów, wynagrodzenia, czynsz, składki ZUS, amortyzacja środków trwałych, koszty marketingu, księgowości itd. Wydatki muszą być odpowiednio udokumentowane (faktury, rachunki) oraz zostały faktycznie otrzymane lub poniesione.

Istnieją jednak wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów: kary umowne nałożone na podatnika, reprezentacja (np. obiady biznesowe), wydatki o charakterze osobistym podatnika.

Wyobraźmy sobie, że pani Anna prowadzi sklep internetowy i chce policzyć swój dochód:

• Przychód w 2024 roku: 500 000 zł (sprzedaż towarów netto).
• Koszty: zakup towaru – 300 000 zł, marketing – 50 000 zł, opłaty za platformę i hosting – 10 000 zł, składki ZUS – 20 000 zł, inne koszty – 20 000 zł. Suma kosztów: 400 000 zł.
• Dochód brutto (zysk brutto): 500 000 – 400 000 = 100 000 zł.
• Podatek dochodowy (skala, załóżmy efektywnie ~10%): 10 000 zł.
• Dochód netto (zysk netto): 100 000 – 10 000 = 90 000 zł.

Mimo że przychód wynosił pół miliona złotych, faktyczny zarobek (zysk netto) to 90 tysięcy. To właśnie zysk netto pokazuje rzeczywiście wypracowanym zysku i jest najważniejszym miernikiem sukcesu biznesowego.

Kiedy ważny jest zysk, a kiedy przychód?

Zarówno przychód, jak i zysk (dochód) mają znaczenie w różnych kontekstach – przychód jest ważny głównie dla celów podatkowych i oceny skali działalności, natomiast zysk/dochód jest niezbędny do realnej oceny kondycji i rentowności firmy.

Kiedy ważny jest przychód?

Przychód jest bezpośrednią podstawą opodatkowania dla przedsiębiorców, którzy wybrali ryczałt (PIT-28). W tym przypadku podatek oblicza się od osiągniętego przychodu, bez pomniejszania go o koszty uzyskania przychodów. Stawki wahają się od 2% do 17% w zależności od rodzaju pozarolniczej działalności gospodarczej^[1]. Wysokość przychodu (lub obrotu) decyduje o możliwości skorzystania z uproszczeń:

• Limit przychodów wynosi 2 000 000 euro (ok. 8 569 200 zł w 2025 roku^[2]) decyduje o możliwości opodatkowania ryczałtem.
• Wysokość obrotu determinuje obowiązek bycia czynnym płatnikiem VAT (limit 200 000 zł, od 2026 r. – 240 000 zł^[3]) oraz obowiązek posiadania kasy fiskalnej (limit 20 000 zł sprzedaży na rzecz osób fizycznych^[4]).

Przychód (łączna wartość sprzedaży dóbr, towarów i usług netto) świadczy o tym, jak duży strumień pieniędzy przepływa przez firmę. Pokazuje, że produkty lub usługi cieszą się zainteresowaniem na rynku. Jest to ważne dla inwestorów, partnerów biznesowych czy banków oceniających potencjał firmy (choć nie jej rzeczywistą rentowność).

Kiedy ważny jest zysk?

Dochód (przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania) stanowi podstawę do obliczenia podatku dochodowego (PIT/CIT) dla przedsiębiorców rozliczających się:

• Na zasadach ogólnych (skala podatkowa): 12% do 120 000 zł dochodu, 32% powyżej^[4], z kwotą wolną 30 000 zł^[5].
• Podatkiem liniowym: stała stawka 19% niezależnie od wysokości dochodu.

Podstawę opodatkowania stanowi dochód po odliczeniu składek ZUS i ewentualnych ulg podatkowych. To właśnie dochód determinuje wysokość należnego podatku dochodowego.

Zysk jest najważniejszym miernikiem efektywności i rentowności firmy. W przeciwieństwie do przychodu, dochód pozwala realnie określić sytuację finansową przedsiębiorcy, ponieważ uwzględnia wszystkie wydatki poniesione na prowadzoną działalnością gospodarczą.

Dochód powstaje tylko, gdy przychód przewyższa koszty. Jeśli jest odwrotnie – koszty przewyższają przychody – firma ponosi stratę. Przedsiębiorstwo z wysokim przychodem może mieć ujemny zysk (stratę), jeśli jego koszty są zbyt wysokie. To realny problem wielu startupów i firm w fazie wzrostu.

Zysk netto pozwala przedsiębiorcy na oszacowanie faktycznej efektywności działań biznesowych. Jest podstawą do:

• Planowania długoterminowych inwestycji.
• Ustalania strategii rozwoju.
• Oceny, czy firma jest w stanie przetrwać trudniejsze okresy.
• Decyzji o wypłacie zysków czy reinwestowaniu w rozwój.

Banki i instytucje finansowe weryfikują przede wszystkim dochód (zysk), a nie sam przychód, aby ocenić zdolność kredytową przedsiębiorcy. Wysoki przychód przy niskim zysku to sygnał ostrzegawczy – oznacza niską marżę i ryzyko problemów z spłatą zobowiązań.

Było wielu przedsiębiorców, którzy zachwycali się swoimi przychodami, ale zapominali o kosztach. Dopiero przy rozliczeniu rocznym okazywało się, że po odjęciu wszystkich wydatków i podatków zostało im 50-80 tysięcy netto. To nie jest zła sytuacja, ale daleką od oczekiwanego ‘miliona’. Zawsze warto patrzeć na zysk netto jako główny wskaźnik sukcesu. Przychód to liczba do pochwalenia się na networkingu, ale zysk to liczba, która decyduje, czy można spać spokojnie.

Max Cyrek, CEO Cyrek Digital