Wycena startupu – metody i sposoby 

Wycena startupu to dość trudne zadanie, ponieważ jest to początkujące przedsięwzięcie i nie do końca wiadomo, jakie będą jego wyniki finansowe. Niekiedy konieczne jest jednak takie działanie, na przykład na potrzeby transakcji kapitałowych. Warto wiedzieć zatem, jak prawidłowo wycenić startup – np. po to, aby skutecznie zachęcić inwestorów.

Z tego artykułu dowiesz się:  

• Czym jest wycena startupu?
• Z jakich powodów wycenia się startup?
• Jakie czynniki należy uwzględnić podczas wyceny startupu?
• Czym jest wycena metodą DCF?
• Jak wykorzystać transakcje publiczne podczas wyceny startupu?
• Czym jest metoda odtworzeniowa?
• Czym jest metoda karty wyników?
• Jakie korzyści wynikają z odpowiedniej wyceny startupu?

Wycena startupu – definicja 

Wycena startupu polega na weryfikowaniu jego wartości finansowej. Może być sporym wyzwaniem, m.in. ze względu na krótką historię finansową firmy. Odpowiednio przeprowadzona, ma jednak kluczowe znaczenie w kontekście dalszego funkcjonowania i strategii rozwoju przedsiębiorstwa. 

Wycena startupu to proces, w ramach którego dokonywana jest ocena wartości finansowej firmy we wczesnym etapie jej rozwoju. 

Definicja wyceny startupu

Wyceniając startup, niezwykle ważne jest, aby wziąć pod uwagę istotne czynniki, wpływające na wartość firmy oraz dobrać odpowiednią metodę, dzięki której cały proces będzie mógł być przeprowadzony w pełni poprawnie.  

Powody wyceny startupu  

Proces wyceny startupu umożliwia określenie jego wartości w kontekście inwestycji oraz potencjalnych transakcji – mogą to być fuzje i przejęcia. Jest kilka powodów, dla których przedsiębiorcy wyceniają swój startup. Przede wszystkim, takie działanie pozwala inwestorom na oszacowanie potencjalnej stopy zwrotu z inwestycji. Bez klarownej wyceny, inwestorzy ryzykują lokowanie środków w projekty, których potencjał zwrotu nie jest jasny. Wycena stanowi więc narzędzie, umożliwiające ocenę opłacalności inwestycji. 

Niezwykle istotny jest fakt, że startupy często nie opierają się na fizycznych aktywach, lecz na wartościach niematerialnych i prawnych, takich jak know-how, unikalne technologie czy właściwości intelektualne. Ponadto, ze względu na krótki okres działalności, brak ustabilizowanych przychodów uniemożliwia zastosowanie tradycyjnych metod wyceny przedsiębiorstwa, opartych na historii finansowej firmy. 

Startupy zazwyczaj zaczynają swoją działalność od pomysłu, dysponując przede wszystkim wiedzą i koncepcją biznesową. Mimo braku materialnych aktywów, takie przedsięwzięcia mają swoją wartość. Właściwa metoda wyceny musi być dopasowana do fazy rozwoju, w jakiej znajduje się startup. Oznacza to, że wczesne etapy rozwoju wymagają elastyczności i zastosowania metod opartych na potencjale, perspektywach wzrostu oraz unikalnych elementach projektu. 

Istotne czynniki podczas wyceny startupu  

Jest wiele czynników, mających wpływ na wycenę startupu. Należy uwzględnić je w całym procesie, aby otrzymać realną wartość przedsiębiorstwa. Istotne czynniki podczas wyceny startupu to:  

Innowacyjność produktu lub usługi  

Oceniając wartość startupu, uwzględnij innowacyjności oferowanego produktu lub usługi. Unikalność i ewentualne przewagi konkurencyjne mogą znacząco wpłynąć na wartość Twojej firmy.  

Stabilna baza klientów  

Startupy często operują w środowisku, gdzie transakcje mogą być incydentalne, a stała baza klientów nie jest jeszcze ustalona. To podejście wymaga uwzględnienia specyficznego ryzyka biznesowego. Właśnie dlatego podczas wyceny startupu bardzo ważne jest wzięcie pod uwagę stałych klientów, z którymi podpisane zostały umowy na dłuższy czasu. W przypadku produktów mogą to być sklepy, które wykupują Twoje towary hurtowo.  

Deficyt przychodów względem potrzeb  

W pierwszych fazach rozwoju startupu wahania przychodów są częste, a dochody mogą być niestabilne. Wartość firmy musi odzwierciedlać to ryzyko i perspektywy na przyszły wzrost przychodów. Możesz również oszacować dochody, na które Twój startup może liczyć w przyszłości.  

Faza rozwoju startupu 

Faza rozwoju jest bardzo ważna w wycenie. Każdy etap rozwoju startupu ma swoje charakterystyczne cechy, dane i stopień dojrzałości biznesowej. Odpowiednia metoda wyceny powinna być dopasowana do fazy, co zapewni bardziej wiarygodne informacje dla inwestorów. Jest kilka faz rozwoju startupu:  

• Faza przedzalążkowa (pre-seed stage) – to początkowy etap, gdzie idea jest w fazie rozwoju, a startup dopiero co zaczyna działalność.  
• Wczesna faza wzrostu (early stage) – tu startup ma już pierwsze dane, dotyczące klientów i wzrasta jego aktywność. 
• Faza wzrostu (growth stage) – w tej fazie firma rozwija się dynamicznie, a jej przychody i użytkownicy systematycznie rosną.  
• Faza ekspansji (expansion stage) – to etap, w którym firma stara się poszerzyć swoją działalność na nowe rynki lub segmenty.  
• Faza dojrzałości (exit stage) – kiedy startup jest gotowy do sprzedaży lub wejścia na giełdę. Wycena uwzględnia tutaj osiągnięte wyniki, potencjał przyszłego wzrostu i atrakcyjność dla inwestorów zewnętrznych. 

Wycena metodą DCF 

Metoda wyceny DCF jest jedną z najczęściej stosowanych technik oceny wartości przedsiębiorstwa, w tym również startupów. Polega ona na szacowaniu przyszłych przepływów pieniężnych – zarówno przychodów, jak i kosztów, a następnie dyskontowaniu ich do wartości bieżącej, co umożliwia określenie wartości firmy. 

W przypadku młodych startupów, które nie dysponują jeszcze znaczącymi historycznymi danymi finansowymi, wycena metodą DCF staje się wyzwaniem. Zamiast tego, wycena może opierać się zatem na prognozach przyszłych wyników finansowych, co może obejmować przewidywane koszty, przychody i przepływy pieniężne. Jednakże prognozowanie na dłuższy okres, tak jak zazwyczaj przyjęty okres trzyletni, może być trudne ze względu na dynamiczny charakter rynku oraz niepewności, związane z rozwojem startupu. Dlaczego DCF jest aż tak dużym wyzwaniem? Dzieje się tak ze względu na: 

• brak danych historycznych – startupy zazwyczaj nie posiadają wieloletnich danych finansowych, co utrudnia tworzenie precyzyjnych prognoz, 
• dynamiczny charakter rynku – branże, w których działają startupy, często ulegają dynamicznym zmianom, 
• niewielką przewidywalność – w początkowych fazach rozwoju, prognozowanie przychodów i kosztów może być znacznie bardziej niepewne z powodu nieznanego odbioru produktu/usługi na rynku, 
• zmienną naturę startupu – startupy często zmieniają swoje modele biznesowe i strategie w odpowiedzi na zmieniające się warunki rynkowe. 

Transakcje publiczne a wycena startupu  

Jeśli nie wiesz, jak wycenić swój startup, to możesz skorzystać z transakcji publicznych i wydarzeń rynkowych. Jak dokładnie pomogą Ci one w wycenie? Analiza cen, jakie płacili inni inwestorzy za podobne spółki, stanowi punkt odniesienia przy wycenie nowego startupu. Informacje o takich transakcjach są często dostępne w mediach branżowych lub raportach rynkowych. 

Jeśli startup przyciągnął znaczące inwestycje lub zyskał dużą popularność wśród użytkowników, może to być istotne dla oceny jego wartości. Inwestycje znanych inwestorów lub wsparcie kapitałowe mogą wpływać na postrzeganie potencjału firmy. Analiza spółek notowanych publicznie na rynku, dostarczy Ci wiele wskaźników porównawczych, które pomogą Ci przybliżyć wycenę startupu. Jednakże, ze względu na prywatny charakter wycenianego startupu, może być konieczne zastosowanie dyskonta w celu uwzględnienia różnic w poziomie prywatności i możliwości dostępu do informacji. 

Metoda odtworzeniowa  

Metoda odtworzeniowa jest jedną z głównych metod wyceny startupów, zwłaszcza w przypadku firm internetowych czy technologicznych, które rzadko posiadają fizyczne aktywa czy rozpoznawalne marki. Ta metoda opiera się na oszacowaniu nakładów poniesionych przez pomysłodawcę na rozwój projektu, uwzględniając różnorodne elementy, a w tym:  

• Czas i pracę nad projektem – szacowanie czasu, który został poświęcony na rozwój projektu i pomnożenie go przez stawkę godzinową obowiązującą na rynku. 
• Tworzenie dokumentów, prototypów, koncepcji – wartościowanie stworzonych dokumentów, prototypów, koncepcji czy makiet, zgodnie z rynkową stawką za tego typu usługi lub wytworzenie. 
• Umowy i listy intencyjne – w przypadku posiadania podpisanych umów czy listów intencyjnych, które mogą przynieść spółce konkretny przychód, wartościowanie tych kontraktów i prognozowanej wartości przychodów z nich wynikających. 

Metoda ta stara się oszacować wartość startupu na podstawie nakładów, które pomysłodawca wniósł w rozwój projektu. Jest to szczególnie przydatne w przypadku, gdy firma nie posiada jeszcze konkretnych aktywów lub nie generuje dochodów. 

Metoda karty wyników  

Metoda karty wyników, nazywana także metodą wyceny Billa Payne’a, stanowi podejście często wybierane przez aniołów biznesu, zwłaszcza w przypadku startupów w fazie zalążkowej, gdzie firma nie generuje jeszcze przychodów. Wartościowanie startupów jest oparte na różnych czynnikach, które bezpośrednio wpływają na ich wartość. Główne kryteria metody karty wyników obejmują: 

• Zarząd, przedsiębiorcę, kadrę zarządzającą (25%) – ocena umiejętności i doświadczenia zarządu oraz założycieli startupu, ich zdolność do skutecznego kierowania firmą i realizowania strategii biznesowej. 
• Szansę na sukces przedsięwzięcia (25%) – określenie potencjału sukcesu samego przedsięwzięcia, analiza planów i strategii biznesowej, ocena potencjalnego wzrostu i zdolności do osiągnięcia sukcesu na rynku. 
• Technologię/Produkt (15%) – ocena innowacyjności produktu lub technologii, unikalności i ewentualnych przewag konkurencyjnych w oferowanym rozwiązaniu. 
• Marketing/Sprzedaż (15%) – analiza strategii marketingowej, umiejętności sprzedażowych oraz planowanej penetracji rynku, zdolność do przyciągnięcia klientów i budowania bazy użytkowników. 
• Potrzebę dodatkowego finansowania (10%) – ocena czy firma będzie wymagać dalszego finansowania, a także planowanie dodatkowego kapitału na dalszy rozwój. 
• Inne (10%) – pozostałe czynniki, które mogą być istotne dla oceny wartości startupu, takie jak synergia z istniejącymi inwestorami, specyficzne trendy branżowe czy ryzyko inwestycyjne. 

Metoda karty wyników jest elastyczna, dzięki czemu pozwala na ocenę różnych aspektów działalności startupu, zwracając uwagę na specyficzne cechy i czynniki sukcesu. Niemniej jednak należy pamiętać, że ocena każdego kryterium i ich wag może różnić się w zależności od konkretnej sytuacji, dlatego ta metoda wymaga subiektywnej oceny i jest bardziej umowna niż inne metody wyceny. 

Korzyści wynikające z odpowiedniej wyceny startupu 

Odpowiednio przeprowadzona wycena startupu to kluczowy element dla jego rozwoju i przyszłego sukcesu. Proces ten pozwala bowiem m.in. na: 

• weryfikację dotychczasowych postępów, 
• planowanie strategiczne, 
• budowanie wiarygodności na rynku, 
• przyciąganie inwestorów, 
• skuteczne negocjacje z inwestorami, 
• efektywne przygotowanie do przyszłych rund finansowania.