Inżynieria finansowa – co to jest?

Inżynieria finansowa łączy matematykę, informatykę i finanse, żeby pomóc w tworzeniu nowoczesnych strategii inwestycyjnych. Jak działa i do czego można ją wykorzystać?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest inżynieria finansowa i jak jest jej historia?
• Jak działa inżynieria finansowa?
• Jakie kompetencje i umiejętności ma inżynier finansowy?
• Jaka jest rola inżynierii finansowej?

Inżynieria finansowa – definicja i historia

Inżynieria finansowa to interdyscyplinarne podejście do finansów, łączące elementy matematyki, statystyki, informatyki oraz teorii finansów, aby tworzyć nowe instrumenty finansowe i strategie inwestycyjne. Celami są optymalizacja decyzji inwestycyjnych oraz efektywniejsze zarządzanie ryzykiem^{[1] [2] [3] [4]}.

Inżynieria finansowa to dziedzina łącząca narzędzia matematyczne, informatyczne i teorie finansowe w celu tworzenia zaawansowanych instrumentów finansowych i strategii zarządzania ryzykiem.

Definicja inżynierii finansowej

Początków inżynierii finansowej należy szukać w połowie XX wieku, kiedy zaczęto rozwijać teorie związane z zarządzaniem ryzykiem oraz modelowaniem finansowym. Ważnym dla niej momentem historii było opracowanie modelu wyceny opcji przez Fischer Blacka i Myrona Scholesa w 1973 roku. Model ten, znany jako model Blacka-Scholesa, zrewolucjonizował sposób rozumienia i zarządzania opcjami oraz innymi instrumentami pochodnymi^[5].

Wraz z rozwojem komputerów i technologii informatycznych inżynieria finansowa zyskała na znaczeniu, a dzięki nowym możliwościom obliczeniowym możliwe stało się zastosowanie zaawansowanych metod statystycznych i matematycznych do analizy rynków finansowych oraz tworzenia skomplikowanych strategii inwestycyjnych^[6].

Współcześnie inżynieria finansowa obejmuje wiele działań – od projektowania nowych instrumentów finansowych, przez zarządzanie portfelami inwestycyjnymi, po rozwijanie algorytmów handlowych i metod zarządzania ryzykiem. Spotkała się jednak z krytyką, zwłaszcza w kontekście kryzysu finansowego z 2008 roku – niektóre z zaawansowanych instrumentów finansowych, takie jak skomplikowane strukturyzowane produkty finansowe, były postrzegane jako jedne z czynników, które przyczyniły się do powstania kryzysu^[7].

Działanie inżynierii finansowej

Inżynieria finansowa łączy elementy matematyki, statystyki, informatyki oraz ekonomii. Dzięki temu można tworzyć zaawansowane modele finansowe oraz algorytmy inwestycyjne. Inżynierowie finansowi tworzą narzędzia i strategie pozwalające zarządzać ryzykiem rynkowym, kredytowym, operacyjnym oraz płynności. Są też źródłem wielu innowacji w zakresie instrumentów finansowych, co pozwala inwestorom dostosować się do zróżnicowanych potrzeb i warunków rynkowych, ale opracowane przez nich innowacje muszą być zgodne z prawem i zasadami rynków finansowych.

Do tego celu wykorzystują zaawansowane metody matematyczne, takie jak model Blacka-Scholesa dla wyceny opcji, modele drzew decyzyjnych czy modele stochastyczne. Dzięki nim można dokładnie prognozować i oceniać wartość instrumentów finansowych oraz związanego z nimi ryzyka. Korzystają też big data i sztucznej inteligencji oraz różnych technik analizy ilościowej do oceny i prognozowania wartości rynkowych czy zachowań cenowych.

Pomimo silnych podstaw teoretycznych, inżynieria finansowa jest silnie zorientowana na praktyczne zastosowanie. Rozwiązania i narzędzia tworzone przez inżynierów finansowych są bezpośrednio stosowane w bankach, funduszach inwestycyjnych, firmach ubezpieczeniowych oraz innych instytucjach finansowych.

Kompetencje i umiejętności inżyniera finansowego

Aby zostać inżynierem finansowym, przede wszystkim należy ukończyć studia wyższe z zakresu finansów, matematyki, inżynierii finansowej lub ekonomii. Niezbędna jest wiedza matematyczna (inżynierowie finansowi muszą tworzyć i stosować zaawansowane modele matematyczne) z naciskiem na znajomość statystyki. Pomocna może być wiedza o językach programowania, takich jak Python, R czy MATLAB – dzięki nim można tworzyć algorytmy inwestycyjne, analizować dane i automatyzować procesy finansowe.

Kolejną niezbędną umiejętnością jest zdolność krytycznego myślenia i rozwiązywania problemów. Inżynierowie finansowi muszą szybko i skutecznie identyfikować problemy oraz opracowywać ich rozwiązania. Pomóc może w tym zarówno kreatywność, jak i rozwinięte umiejętności analityczne. Wymogiem jest też znajomość aktualnych regulacji prawnych i norm rynkowych.

Rola inżynierii finansowej

Inżynieria finansowa pozwala tworzyć zaawansowane instrumenty finansowe, takie jak opcje czy futures, a dzięki modelom matematycznym i technikom analitycznym firmy i inwestorzy są w stanie lepiej prognozować i reagować na zmiany rynkowe. Dzięki temu przyczynia się do innowacji w sektorze finansowym i może prowadzić do zwiększenia dostępności kapitału i poprawy efektywności rynków finansowych.

Inżynieria finansowa ma jednak też ciemne strony negatywnych skutków. Jednym z głównych zarzutów wobec niej jest jej rola w powstawaniu i zaostrzaniu kryzysów finansowych. Skomplikowane instrumenty finansowe, takie jak zabezpieczone zobowiązania dłużne (CDO), były jednymi z głównych czynników kryzysu finansowego w 2008 roku. Kolejnym negatywnym aspektem jest potencjalne nadużywanie zaawansowanych technik finansowych do spekulacji, co może prowadzić do zwiększonej zmienności rynków i destabilizacji. Nadmierne poleganie na modelach matematycznych i algorytmach może także prowadzić do błędnych decyzji, jeśli modele te są oparte na niewłaściwych założeniach lub danych.