Dźwignia operacyjna – co to jest?

Rola przedsiębiorcy nie ogranicza się jedynie do pozyskiwania konsumentów i sprzedaży oferowanych produktów lub usług. Aby prowadzona działalność była efektywna i przynosiła oczekiwane rezultaty, należy stale analizować czynniki, decydujące o rentowności firmy i planować odpowiednie działania optymalizacyjne. Jednym z pomocnych narzędzi w tym zakresie jest m.in. dźwignia operacyjna.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest dźwignia operacyjna?
• Do czego wykorzystywany jest stopień dźwigni operacyjnej i jak go obliczyć?
• Jaki związek ma dźwignia operacyjna i próg rentowności?

Dźwignia operacyjna – definicja

Dźwignia operacyjna to narzędzie analityczne, dzięki któremu możliwe jest określenie związku między przychodem ze sprzedaży (netto) i zyskiem operacyjnym.

Dźwignia operacyjna (operating leverage) to narzędzie analityczne, określające zależności, łączące przychód netto ze sprzedaży oraz zysk operacyjny firmy.

Co to jest dźwignia operacyjna?

Przy pomocy dźwigni operacyjnej przedsiębiorcy mogą zatem ustalić, jak zwiększenie lub zmniejszenie przychodu ze sprzedaży wpłynie na zwiększenie bądź zmniejszenie zysku operacyjnego, a więc w szerszym kontekście – w jaki sposób zmiany w zakresie sprzedaży oddziałują na rentowność firmy.

Stopień dźwigni operacyjnej – zastosowanie i wzór

Stopień dźwigni operacyjnej to współczynnik, określający w jaki sposób procentowy wzrost lub spadek przychodu ze sprzedaży wpływa na procentowy wzrost zysku operacyjnego bądź jego spadek. Przykładowo, jeśli stopień dźwigni operacyjnej wynosi 4, oznacza to, że wzrost lub spadek przychodów ze sprzedaży o 4% wpłynie na to, że zysk operacyjny wzrośnie lub zmniejszy się również o 4%.

Stopień dźwigni operacyjnej (DOL) wykorzystywany jest przez przedsiębiorców przede wszystkim podczas analizy ex ante, a więc przed podejmowaniem różnorodnych decyzji biznesowych. DOL pozwala bowiem na ocenę potencjalnych zysków i strat oraz wpływu planowanych zmian na zysk operacyjny, a co a tym idzie, również na rentowność firmy. Ponadto, stopień dźwigni operacyjnej może być stosowany także podczas analizy działań, podejmowanych. w przeszłości. Dzięki ocenie ich wpływu na ogólną kondycję finansową przedsiębiorstwa możliwe jest m.in. wyciągnięcie odpowiednich wniosków, optymalizowanie obecnych działań oraz lepsze planowanie przyszłych strategii.

Jak obliczyć zatem stopień dźwigni operacyjnej? Sposób obliczeń zależy w tym przypadku od kontekstu – jeśli chcesz określić stopień dźwigni operacyjnej dla analizy ex ante, skorzystaj z poniższego wzoru:

DOL = EBIT / S

gdzie: DOL – stopień dźwigni operacyjnej, EBIT – zysk operacyjny, S – sprzedaż.

Jeżeli zależy Ci natomiast na tym, aby obliczyć stopień dźwigni operacyjnej dla przeszłych działań, użyj wzoru:

DOL = (S - KZ) / (S - KZ - KS)

gdzie: DOL – stopień dźwigni operacyjnej, S – sprzedaż, KZ – koszty zmienne, KS – koszty stałe. Wzór ten sprowadzić można również do równania:

DOL = MB / EBIT

gdzie: DOL – stopień dźwigni operacyjnej, MB – marża brutto, EBIT – zysk operacyjny.

Dźwignia operacyjna i próg rentowności

Próg rentowności odnosi się do sytuacji, w której zyski ze sprzedaży wynoszą tyle samo, co koszty całkowite, związane z prowadzeniem działalności. Jaki związek ma zatem próg rentowności i dźwignia operacyjna? Otóż dźwignia operacyjna bazuje na takich aktywach, które są bezpośrednio powiązane z kosztami stałymi przedsiębiorstwa. Zarówno próg rentowności firmy, jak i dźwignia operacyjna określają zatem to, jak koszty stałe wpływają na zyski operacyjne. Warto zaznaczyć jednak, że osiąganie zysku operacyjnego możliwe jest dopiero w momencie, gdy firma przekroczy swój próg rentowności.

Dźwignia operacyjna to niezwykle istotne narzędzie, pozwalające przedsiębiorcom na zrozumienie czynników, wiążących się ze zmianą wartości zysku operacyjnego. Obliczanie stopnia dźwigni operacyjnej może być pomocne zarówno w kontekście planowania przyszłych działań, związanych ze strategią sprzedaży oraz zarządzaniem kosztami stałymi, jak i w kontekście analizy przeszłych działań, dzięki której możliwe będzie optymalizowanie obecnych i przyszłych procesów, a co za tym idzie – zwiększanie zysku operacyjnego.