Dywidenda – co to jest i jak jest wypłacana?

Ludzie i firmy inwestują m.in. dla dywidend – mogą być one jednym ze źródeł dochodu inwestorów. Jak regularnie wypłacany zysk motywuje do długoterminowego trzymania akcji?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest dywidenda?
• Kto ma prawo do dywidendy?
• Jakie są rodzaje dywidend?
• Jakie są warunki wypłaty dywidendy?
• Jakie są terminy wypłaty dywidendy?
• Jak obliczyć wysokość dywidendy?
• Jaka jest rola dywidendy?

Dywidenda – definicja

Dywidenda to część zysku spółki akcyjnej wypłacana jej akcjonariuszom. Jest to forma wynagrodzenia za posiadanie akcji oraz udziału w zyskach przedsiębiorstwa, która może być wypłacana w formie gotówki, dodatkowych akcji lub innych aktywów. Wysokość dywidendy oraz częstotliwość wypłaty zależy od polityki dywidendowej spółki, która jest ustalana przez zarząd i zatwierdzana przez walne zgromadzenie akcjonariuszy^{[1] [2]}. W Polsce kwestie prawne związane z dywidendami reguluje Kodeks spółek handlowych^[3].

Dywidenda to część zysku spółki, wypłacana regularnie akcjonariuszom proporcjonalnie do posiadanych przez nich akcji.

Definicja dywidendy

Pierwsze wzmianki o wypłacie zysków właścicielom przedsiębiorstw pojawiają się już w starożytnym Rzymie, ale nowoczesne podejście do dywidendy związane jest z rozwojem korporacji i rynku kapitałowego w XVII wieku. Powstały wtedy pierwsze nowoczesne spółki akcyjne, takie jak Holenderska Kompania Wschodnioindyjska, które zaczęły regularnie wypłacać dywidendy swoim inwestorom^{[4] [5]}.

W XIX wieku, wraz z rozwojem giełd papierów wartościowych i wzrostem znaczenia spółek akcyjnych, inwestorzy zaczęli zwracać większą uwagę na regularność i wysokość wypłat dywidend przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Z czasem firmy zaczęły tworzyć polityki dywidendowe, które miały utrzymać stabilne i przewidywalne wypłaty dla akcjonariuszy^[6]. Współcześnie stabilne i regularne wypłaty dywidend postrzega się jako znak dobrej kondycji przedsiębiorstwa, a analiza dywidend stanowi ważny element badania zwrotu z inwestycji (ROI) i oceny atrakcyjności inwestycyjnej spółek.

Prawo do dywidendy

Prawo do dywidendy to prawo do otrzymywania części zysku spółki – wynika ono bezpośrednio z posiadania akcji, a wypracowany przez spółkę zysk dzieli się pomiędzy akcjonariuszami. Kwestie prawne związane z prawem do dywidendy są regulowane przepisami prawa handlowego oraz statutem danej spółki. W Polsce reguluje to Kodeks spółek handlowych, który określa, że podział zysku między akcjonariuszy odbywa się na podstawie uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy, która decyduje o wysokości dywidendy oraz terminie jej wypłaty.

Prawo do dywidendy przysługuje akcjonariuszom wpisanym do rejestru akcjonariuszy na dzień dywidendy, czyli dzień ustalony przez walne zgromadzenie, kiedy to określa się, którzy akcjonariusze mają prawo do otrzymania dywidendy. Jest to zazwyczaj kilka dni po dniu podjęcia uchwały o podziale zysku. Akcjonariusze posiadający akcje na ten dzień mają prawo do dywidendy, niezależnie od tego, czy sprzedadzą akcje później.

Rodzaje dywidend

Dywidendy mogą przyjmować różne formy:

• Dywidenda gotówkowa to najczęściej spotykana forma dywidendy. Wypłaca się ją akcjonariuszom w formie gotówki, którą przekazuje się bezpośrednio na ich konta bankowe.
• Dywidenda rzeczowa wypłacana jest w postaci aktywów innych niż gotówka – może obejmować akcje innych spółek, nieruchomości, towary, a także inne zasoby należące do firmy. Jest zwykle stosowana, gdy spółka chce zachować płynność gotówkową.
• Dywidenda w akcjach polega na wypłacie dodatkowych akcji spółki zamiast gotówki. Akcjonariusze otrzymują nowe akcje, co zwiększa ich udział w spółce bez konieczności wydawania dodatkowych środków.
• Dywidenda zaliczkowa to wypłata części zysku w ciągu roku obrotowego, przed ostatecznym zatwierdzeniem rocznego zysku na walnym zgromadzeniu.
• Dywidenda nadzwyczajna to jednorazowa wypłata dokonywana z okazji specjalnych okoliczności, takich jak sprzedaż znaczących aktywów czy wyjątkowo wysoki zysk. Nie jest częścią regularnych wypłat dywidend i zazwyczaj jest wyższa niż standardowa dywidenda.
• Dywidenda opcjonalna pozwala akcjonariuszom wybrać formę, w jakiej chcą otrzymać dywidendę – w gotówce lub w akcjach.

Warunki wypłaty dywidendy

Wypłata dywidendy przez spółkę zależy od spełnienia kilku warunków. Przede wszystkim spółka musi wygenerować zysk netto, który zatwierdza walne zgromadzenie akcjonariuszy. Zarząd spółki przedstawia rekomendację dotyczącą wysokości dywidendy, ale to walne zgromadzenie ma ostateczne prawo do podjęcia decyzji w tej sprawie. Żeby wypłacić dywidendy, spółka musi posiadać też wystarczające przepływy pieniężne.

Innym ważnym czynnikiem jest polityka dywidendowa – określa ona zasady i częstotliwość wypłat. Spółka musi mieć także poziom kapitału własnego pozwalający na wypłatę dywidend zgodnie z wymogami prawa i regulacjami wewnętrznymi. Na wypłatę wpływają też warunki rynkowe i makroekonomiczne.

Nie wolno też zapominać o wymogach prawnych – w Polsce Kodeks spółek handlowych określa zasady podziału zysku i wypłaty dywidend, więc spółka musi działać zgodnie z obowiązującymi przepisami, a akcjonariusze muszą być wpisani do rejestru akcjonariuszy na dzień dywidendy, aby mogli otrzymać swoją część zysku.

Dywidenda a opodatkowanie

W Polsce wypłata dywidendy podlega opodatkowaniu zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT)^[7] oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT)^[8]. Dywidenda stanowi przychód z kapitałów pieniężnych i jest opodatkowana zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 19%.

Podatek od dywidendy jest potrącany przez spółkę wypłacającą dywidendę i przekazywany do urzędu skarbowego, więc akcjonariusze otrzymują dywidendę pomniejszoną o 19% podatek dochodowy. Dla osób fizycznych dywidenda nie podlega dodatkowym odliczeniom ani uwzględnieniu w rocznym zeznaniu podatkowym, ponieważ podatek został już rozliczony przez spółkę jako płatnika podatku.

W przypadku wypłaty dywidendy na rzecz osób prawnych procedura jest podobna, ale możliwe są pewne zwolnienia, na przykład na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy o CIT, które mogą dotyczyć spółek kapitałowych. Warto również zauważyć, że przychód z tytułu dywidendy powstaje w momencie jej faktycznego otrzymania, a nie w momencie jej zadeklarowania.

Dla rezydentów podatkowych innych krajów dywidenda może być opodatkowana według zasad określonych w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, jeśli podatnik przedstawi odpowiedni certyfikat rezydencji. W takim przypadku stawka podatkowa może być inna, a procedura opodatkowania zależy od postanowień konkretnej umowy międzynarodowej.

Terminy wypłaty dywidendy

Na terminy wypłaty dywidendy wpływa kilka czynników, takich jak wewnętrzna polityka spółki, wyniki finansowe oraz przepisy prawne regulujące proces wypłaty:

• Pierwszym terminem jest dzień ogłoszenia dywidendy – w tym dniu zarząd spółki ogłasza propozycję wypłaty dywidendy, jej wysokość oraz datę, na którą dywidenda ma być ustalona. Informację poddaje się pod głosowanie na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.
• Dzień dywidendy, znany również jako data ustalenia prawa do dywidendy, to dzień, w którym spółka identyfikuje, którzy akcjonariusze mają prawo do otrzymania dywidendy. Akcjonariusze muszą posiadać akcje na koniec tego dnia, aby otrzymać dywidendę.
• Dzień ex-dywidendy przypada zazwyczaj dwa dni robocze przed dniem dywidendy. Jest to dzień, od którego nowe transakcje zakupu akcji nie uprawniają nabywcy do otrzymania ogłoszonej dywidendy. Innymi słowy, aby mieć prawo do dywidendy, inwestor musi kupić akcje przed tym dniem.
• Ostatnim terminem jest dzień wypłaty dywidendy. W tym dniu spółka faktycznie dokonuje wypłaty dywidendy akcjonariuszom. Termin może być różny w zależności od polityki spółki oraz przepisów, ale zazwyczaj następuje kilka tygodni po dniu dywidendy.

Obliczanie wysokości dywidendy

Wysokość dywidendy na akcję (DPS, Dividend Per Share) można obliczyć za pomocą wzoru:

DPS = Całkowita kwota dywidendy / Liczba wyemitowanych akcji

Załóżmy, że spółka XYZ przeznacza 10 000 000 zł na wypłatę dywidendy i ma 2 000 000 wyemitowanych akcji. Chcemy obliczyć dywidendę przypadającą na jedną akcję.

DPS = 10 000 000 zł / 2 000 000 akcji

DPS = 5 zł

Jeżeli jesteś akcjonariuszem i posiadasz 1000 akcji spółki XYZ, całkowitą dywidendę, którą otrzymasz, można obliczyć, mnożąc liczbę posiadanych akcji przez dywidendę na akcję:

Całkowita dywidenda = Liczba posiadanych akcji * DPS

W przypadku 1000 akcji:

Całkowita dywidenda = 1000 akcji * 5 zł

Całkowita dywidenda = 5000 zł

Z powyższego wynika, że jeżeli posiadasz 1000 akcji spółki XYZ, otrzymasz dywidendę w wysokości 5000 zł.

Rola dywidendy

Dla spółki regularne wypłaty dywidend mogą stanowić sygnał stabilności finansowej i są często postrzegane jako dowód na to, że generują one wystarczające zyski, aby dzielić się nimi z akcjonariuszami. Może to zwiększać ich atrakcyjność na rynku i przyciągać nowych inwestorów.

Dywidendy odgrywają również ważną rolę w polityce inwestycyjnej spółki. Decyzje o ich wypłacie muszą uwzględniać potrzeby finansowe przedsiębiorstwa, więc zarząd musi znaleźć odpowiednią równowagę między zaspokojeniem oczekiwań akcjonariuszy, a zapewnieniem długoterminowego rozwoju firmy.

Z perspektywy inwestorów dywidenda jest źródłem dochodu i stabilnych przepływów pieniężnych. Ponadto, wysokość i stabilność wypłat dywidend mogą wpływać na wartość akcji na rynku. Spółki, które regularnie wypłacają dywidendy, często cieszą się stabilniejszą ceną akcji.