CSR (społeczna odpowiedzialność biznesu) – co to jest i na czym polega?

Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) staje się kluczem do zrównoważonego sukcesu firm w dzisiejszym świecie. Działania te nie tylko budują pozytywny wizerunek marki, ale również przyczyniają się do rozwoju społeczności i ochrony środowiska.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest CSR?
• Które regulacje prawne są ważne w kontekście CSR?
• Jakie są zależności między CSR a public relations?
• Jakie są zależności między CSR a employer brandingiem?
• Czym są narzędzia CSR?
• Jak wdrożyć CSR w działalności Twojej firmy?
• Co można zyskać dzięki CSR?
• Jakie są przykłady działań w ramach CSR?

CSR – definicja

CSR to skrót od angielskiego wyrażenia Corporate Social Responsibilty. Najczęściej tłumaczy się to jako społeczną odpowiedzialność biznesu. Pojęcie to skupia w sobie wszystkie działania organizacji wpływające na pracowników, interesariuszy i społeczności miejsc, w których operuje firma. CSR można też rozumieć jako strategię, której głównym celem jest wywieranie pozytywnego wpływu na społeczeństwo i środowisko.

Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) odnosi się do działań przedsiębiorstw mających na celu osiągnięcie pozytywnego wpływu na społeczeństwo, środowisko i gospodarkę. To podejście, w którym firmy dobrowolnie integrują społeczne i ekologiczne cele z ich działalnością biznesową i interakcjami z interesariuszami.

Definicja CSR.

CSR można na podstawie różnych kryteriów podzielić na różne typy. Jednym z podziałów jest uwzględnienie obszarów odpowiedzialności:

• Ekologiczna zawiera w sobie działania firmy mające na celu zmniejszenie jej negatywnego wpływu na środowisko, np. poprzez ograniczenie emisji CO2, recykling, ograniczenie zużycia wody czy promowanie zielonej energii.
• Społeczna skupia się na relacjach z pracownikami i społecznością lokalną. Może to obejmować programy szkoleniowe, zapewnienie godnych warunków pracy, wsparcie lokalnych inicjatyw czy działania na rzecz edukacji.
• Ekonomiczna polega na uczciwym prowadzeniu biznesu, promowaniu przejrzystości finansowej, przeciwdziałaniu korupcji oraz inwestowaniu w zrównoważony rozwój.

Inny podział wynika z poziomów zaangażowania:

• Filantropia to tradycyjne działania charytatywne, takie jak wsparcie organizacji non-profit czy lokalnych inicjatyw.
• Integracja ze strategią biznesową oznacza, że działania CSR są ściśle zintegrowane z głównymi działaniami firmy i jej strategią. Firma produkująca odzież może np. korzystać wyłącznie z ekologicznych materiałów i uczciwej pracy.
• Transformacja biznesu to najbardziej zaawansowany poziom zaangażowania, w którym przedsiębiorstwo przekształca cały model biznesowy, żeby osiągnąć pozytywny wpływ społeczny i środowiskowy.

Ważne jest zrozumienie, że CSR nie jest jedynie działaniem marketingowym. Aby był skuteczny, musi być integralną częścią strategii biznesowej Twojej firmy oraz jej kultury organizacyjnej.

Regulacje prawne a CSR

Chociaż CSR jest często postrzegany jako działanie dobrowolne, istnieje wiele regulacji prawnych na świecie, które w pewien sposób wpływają na praktyki CSR przedsiębiorstw. Nie zawsze są bezpośrednio nazwane „CSR”, ale mają wpływ na sposób, w jaki firmy podejmują działania związane ze społeczną odpowiedzialnością, środowiskiem czy zarządzaniem korporacyjnym.

Najważniejszym aktem prawnym regulującym CSR jest norma ISO 26000. Kilkadziesiąt lat rozwoju idei CSR doprowadziło do znormalizowania procesów jej wdrażania, co Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna zrobiła w 2010 roku. Dokument zawiera wytyczne, które powinna wdrożyć każda organizacja chcąca wywierać pozytywny wpływ na swoje otoczenie.

Inne kluczowe regulacji prawne związane z CSR to:

• Dyrektywa UE w sprawie raportowania niefinansowego – zobowiązuje pewne duże przedsiębiorstwa do ujawniania informacji na temat sposobu, w jaki prowadzą działalność oraz zarządzają społecznymi i środowiskowymi kwestiami.
• Układ z Kioto – międzynarodowe porozumienie mające na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, co wpływa na polityki środowiskowe wielu firm.
• Ustawa o nowoczesnym niewolnictwie w Wielkiej Brytanii (UK Modern Slavery Act) – wymaga od firm przedstawiania oświadczenia o tym, co robią, by zapobiegać niewolnictwu i handlowi ludźmi w ich łańcuchach dostaw.
• Rozporządzenie REACH w UE – dotyczy rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i ograniczeń chemikaliów. Ma to wpływ na firmy produkujące lub importujące chemikalia do UE.

To tylko kilka z wielu regulacji na świecie, które wpływają na praktyki CSR. Warto zaznaczyć, że wiele krajów ma własne przepisy dotyczące ochrony środowiska, praw człowieka i standardów pracy.

CSR a public relations

CSR i public relations są dwoma obszarami działalności korporacyjnej, które często przenikają się i współdziałają ze sobą. Mają różne cele i funkcje, ale często współdziałają, aby promować pozytywny wizerunek firmy wśród jej interesariuszy.

CSR skupia się na dobrowolnych inicjatywach przedsiębiorstw mających na celu przynieść korzyść społeczeństwu lub środowisku. PR z kolei koncentruje się na budowaniu i utrzymywaniu pozytywnego wizerunku firmy wśród jej interesariuszy. Działy PR zajmują się komunikacją z mediami, organizacją wydarzeń, zarządzaniem kryzysowym i tworzeniem komunikatów promujących wizerunek firmy.

Działy PR często zajmują się komunikowaniem inicjatyw CSR firmy. Dobrze przemyślana komunikacja może pomóc firmie w pokazaniu swojego zaangażowania w odpowiedzialne działanie, co może wzmocnić jej wizerunek wśród interesariuszy. Warto też pamiętać, że współcześnie konsumenci i interesariusze coraz bardziej oczekują od firm odpowiedzialnego działania. CSR może być narzędziem budowania zaufania, a PR pomaga w komunikowaniu tych działań.

Nie wolno zapominać, że istnieje jednak ryzyko, że działania CSR będą traktowane wyłącznie jako narzędzie PR, bez rzeczywistego zaangażowania firmy w odpowiedzialność społeczną. Taka postawa może prowadzić do oskarżeń o greenwashing lub innych form nieuczciwej komunikacji. CSR to nie tylko „dobre uczynki” – to strategiczne podejście do zarządzania firmą, które uwzględnia jej wpływ na społeczeństwo i środowisko.

CSR a employer branding

CSR i employer branding mają coraz większy wpływ na współczesny biznes. CSR skupia się na dobrowolnych działaniach przedsiębiorstw na rzecz społeczeństwa i środowiska, przekraczając przy tym minimalne wymagania prawne. Z kolei employer branding to proces budowania i promowania wizerunku firmy jako atrakcyjnego pracodawcy, który ma na celu przyciągnięcie, zaangażowanie i zatrzymanie najlepszych talentów na rynku.

Aktualne pokolenie pracowników, zwłaszcza młodszych, często poszukuje miejsc pracy, które mają jasno określone wartości i misję. Według badań 93% pracowników uważa, że firmy powinny posiadać nadrzędny cel i poprawiać świat, w którym działają, a 70% osób nie chciałoby pracować w organizacji nieposiadającej nadrzędnego celu^[1]. Działania CSR mogą być dla nich dowodem, że firma naprawdę dba o społeczeństwo i środowisko, co może być kluczowym czynnikiem przyciągającym talenty. Z kolei same działania w ramach CSR, takie jak wolontariat, mogą zwiększyć zaangażowanie pracowników, dając im poczucie dumy z możliwości wpłynięcia na pozytywne zmiany w społeczeństwie.

Firmy o silnym profilu CSR mogą być postrzegane jako bardziej atrakcyjne dla potencjalnych pracowników, co może dać im przewagę konkurencyjną na rynku pracy. Warto jednak pamiętać, że employer branding musi być autentyczny, żeby był skuteczny. Puste obietnice w zakresie CSR mogą zostać szybko wykryte przez pracowników i potencjalnych kandydatów, co może szkodzić wizerunkowi firmy jako pracodawcy. Działy odpowiedzialne za CSR i employer branding powinny współpracować w zakresie komunikacji, aby przekazać spójny obraz firmy zarówno na zewnątrz, jak i wewnętrznie.

Narzędzia CSR

Organizacje mogą wykorzystywać różnorodne narzędzia w celu realizacji swoich strategii CSR. Pomagają one w integrowaniu społecznych i środowiskowych działań w codziennej praktyce biznesowej. Do najważniejszych narzędzi CSR należy zaliczyć standardy i wytyczne, takie jak Global Reporting Initiative (międzynarodowe wytyczne do raportowania z zakresu zrównoważonego rozwoju), ISO 26000 czy SA8000 (standard dotyczący praw człowieka i warunków pracy w miejscu pracy).

Równie ważne są systemy zarządzania, takie jak ISO 14001, OHSAS 18001/ISO 45001 czy stworzone przez organizacje wewnętrzne systemy zarządzania CSR do monitorowania i doskonalenia działań społecznych i środowiskowych. Poza nimi wśród narzędzi CSR wymienić można też:

• wewnętrzne kodeksy etyki i postępowania dla pracowników;
• kodeksy postępowania dla dostawców, określające standardy, które dostawcy muszą przestrzegać w zakresie praw człowieka, warunków pracy i ochrony środowiska;
• programy szkoleniowe dla pracowników dotyczące etyki, zrównoważonego rozwoju, praw człowieka i innych kluczowych obszarów CSR;
• webinary, warsztaty i konferencje dla różnych grup interesariuszy;
• wewnętrzne i zewnętrzne audyty działalności firmy w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu;
• narzędzia do oceny wpływu społecznego i środowiskowego;
• regularne spotkania, ankiety, grupy fokusowe i konsultacje z kluczowymi interesariuszami;
• uczestnictwo w inicjatywach branżowych, takich jak Global Compact ONZ, które promują odpowiedzialne praktyki biznesowe;
• partnerstwa z organizacjami pozarządowymi, instytucjami akademickimi i innymi podmiotami w celu realizacji wspólnych projektów CSR;
• regularne raporty z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu;
• strony internetowe, media społecznościowe i inne kanały komunikacji służące informowaniu interesariuszy o działaniach CSR;
• wsparcie społeczności lokalnych poprzez akcje charytatywne, darowizny, granty i inicjatywy wolontariackie pracowników,
• działania prowadzone w ramach startegii marketingu społecznie zaangażowanego (cause related marketing).

CSR w codziennej działalności firmy

Wdrożenie społecznej odpowiedzialności biznesu w codziennej działalności firmy to proces, który wymaga analizy, zaangażowania wszystkich pracowników oraz stałego monitorowania i dostosowywania. Oto kroki, które mogą pomóc w tym procesie oraz ważne aspekty do uwzględnienia:

• Zidentyfikuj, co CSR oznacza dla Twojej firmy, biorąc pod uwagę branżę, wielkość, rynki działania i wartości firmy. Następnie przeprowadź analizę SWOT.
• Upewnij się, że kadra kierownicza jest zaangażowana i rozumie znaczenie CSR dla firmy. Wybierz osoby lub zespół odpowiedzialny za opracowanie strategii i wdrożenie działań CSR.
• Określ kluczowych interesariuszy firmy (klientów, pracowników, dostawców, społeczność lokalną itp.) i dowiedz się, jakie są ich oczekiwania i obawy. Oorganizuj regularne konsultacje, aby zrozumieć i dostosować się do ich potrzeb.
• Na podstawie analizy i konsultacji z interesariuszami ustal priorytetowe obszary działania w zakresie CSR. Określ jasne, mierzalne cele i wskaźniki oraz włącz zasady CSR do strategii biznesowej firmy.
• Wdrażaj odpowiedzialne praktyki w różnych działach firmy, np. w zakupach (zrównoważone zakupy), HR (prawo pracy, różnorodność) czy marketingu (etyczne reklamy). Organizuj szkolenia dla pracowników na temat znaczenia CSR i tego, jak mogą oni przyczynić się do realizacji celów firmy w tym zakresie.
• Regularnie komunikuj dane o postępach, wyzwaniach i sukcesach we wdrażaniu strategii odpowiedzialnego rozwoju.
• Monitoruj postępy w osiąganiu celów CSR za pomocą wcześniej ustalonych wskaźników. Przeprowadzaj regularne audyty i oceny wewnętrzne.
• Publikuj regularne raporty na temat działalności firmy w zakresie CSR, które są transparentne, wiarygodne i oparte na międzynarodowych standardach, takich jak GRI.
• Na podstawie monitorowania, oceny i feedbacku od interesariuszy dostosowuj działania i strategię CSR.
• Zachęcaj do innowacji w zakresie odpowiedzialności społecznej. Wspieraj inicjatywy pracowników w zakresie CSR, takie jak wolontariat korporacyjny czy projekty związane ze zrównoważonym rozwojem.

Korzyści z CSR

Społeczna odpowiedzialność biznesu nie jest tylko „miłym dodatkiem” do działalności firmy. To strategiczne podejście, które może przynieść realne korzyści biznesowe. Kiedy organizacje działają w sposób odpowiedzialny społecznie, budują pozytywny wizerunek firmy, co przyciąga klientów, inwestorów (według badania Ernst & Young 97% inwestorów sprawdza niefinansową działalność przedsiębiorstw^[2]) i najlepszych pracowników. W wielu przypadkach działania CSR mogą też prowadzić do bezpośrednich oszczędności, na przykład poprzez efektywniejsze zarządzanie zasobami lub zmniejszenie ryzyka regulacyjnego.

Jednym z kluczowych korzyści są zdecydowanie lepsze relacje z interesariuszami. Firmy, które angażują się w działania CSR, często prowadzą bardziej konstruktywny dialog z lokalnymi społecznościami, organizacjami pozarządowymi czy władzami, co pozwala im lepiej zrozumieć i odpowiedzieć na oczekiwania różnych grup.

Innym ważnym aspektem jest przewaga konkurencyjna. W dzisiejszym świecie klienci są coraz bardziej świadomi i często wybierają produkty czy usługi firm działających odpowiedzialnie. Takie podejście może zatem przyciągać klientów i budować lojalność marki. Dobrze też pamiętać, że dla wielu pracowników możliwość pracy w firmie, która nie tylko dąży do zysku, ale także dba o społeczność i środowisko, jest bardzo atrakcyjna. CSR może przyczynić się do przyciągania i zatrzymywania najlepszych talentów na rynku, a pracownicy mogą czuć się bardziej związani z firmą, co może prowadzić do wyższej motywacji i produktywności.

Prowadzenie działalności w sposób odpowiedzialny może pomóc firmie w identyfikacji i zarządzaniu ryzykiem. Przemyślane działania CSR mogą zmniejszyć ryzyko konfliktów z lokalnymi społecznościami, skandali związanych z łamaniem praw człowieka czy zaniedbań środowiskowych, które mogą negatywnie wpłynąć na reputację i wyniki finansowe firmy.

Przykłady CSR

Społeczna odpowiedzialność biznesu przyjmuje różne formy w zależności od branży, wielkości firmy i obszaru jej działalności. Oto kilka przykładów działań w zakresie CSR, które zostały podjęte przez różne firmy na całym świecie:

• Unilever – zobowiązał się do zmniejszenia o połowę swojego śladu środowiskowego do 2030 roku oraz do zrównoważenia użycia zasobów w całym łańcuchu dostaw^[3].
• IKEA – inwestuje w odnawialne źródła energii i dąży do tego, aby do 2030 roku jej produkty były wyprodukowane w 100% z materiałów odnawialnych lub z recyklingu^[4].
• Adidas – wprowadził program monitorowania swojego łańcucha dostaw w celu zapewnienia, że produkty marki nie są produkowane w warunkach łamania praw człowieka^[5].
• Microsoft – poprzez program „YouthSpark” inwestuje w edukację młodych ludzi w dziedzinie technologii, dając im narzędzia potrzebne do osiągnięcia sukcesu w cyfrowym świecie^[6].
• Google – za pośrednictwem inicjatywy „Grow with Google” oferuje darmowe szkolenia i narzędzia dla osób i małych firm w celu zwiększenia ich umiejętności cyfrowych^[7].

Oczywiście to tylko kilka przykładów, a wiele firm na całym świecie podejmuje różnorodne inicjatywy w zakresie CSR, dostosowując je do swoich specyfikacji biznesowych i potrzeb społeczności, w których działają.