Zarządzanie sytuacyjne – co to jest i na czym polega?

Dobry lider nie zarządza zespołem według jednego, stałego schematu. Każdy pracownik ma inne potrzeby, poziom doświadczenia i motywację – a to oznacza, że skuteczne przywództwo wymaga elastyczności.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Co to jest zarządzanie sytuacyjne?
• Jakie założenia ma zarządzanie sytuacyjne?
• Jakie są style przywództwa w zarządzaniu sytuacyjnym?
• Jakie zalety ma zarządzanie sytuacyjne?
• W jaki sposób wdrożyć zarządzanie sytuacyjne w firmie?

Zarządzanie sytuacyjne – definicja

Zarządzanie sytuacyjne to podejście do przywództwa, które zakłada, że nie ma jednego idealnego sposobu zarządzania. Zamiast tego, efektywny lider dostosowuje swój styl zarządzania do konkretnej sytuacji, potrzeb i rozwoju swoich pracowników.

Zarządzanie sytuacyjne to elastyczne podejście do kierowania zespołem, które zakłada dostosowanie stylu przywództwa do poziomu gotowości i kompetencji pracowników.

Definicja zarządzania sytuacyjnego

W przeciwieństwie do tradycyjnych metod zarządzania, w których lider stosuje jedno, stałe podejście do wszystkich członków zespołu, model sytuacyjny uwzględnia dynamiczny charakter współpracy. Oznacza to, że styl zarządzania zależy od poziomu doświadczenia, umiejętności i motywacji danej osoby, a także od charakterystyki wykonywanego zadania.

Założenia zarządzania sytuacyjnego

Podstawowa zasada zarządzania sytuacyjnego mówi, że nie istnieje jeden najlepszy styl przywództwa. Lider powinien dostosowywać sposób zarządzania w zależności od sytuacji – zarówno indywidualnych potrzeb pracownika, jak i kontekstu biznesowego. Model ten pozwala na większą efektywność, ponieważ uwzględnia różnorodność zespołu i umożliwia lepsze wykorzystanie potencjału jego członków.

Istotnym elementem zarządzania sytuacyjnego jest umiejętność diagnozy, czyli ocena, na jakim etapie rozwoju znajduje się dany pracownik i jakie wsparcie będzie dla niego najskuteczniejsze. Dzięki temu lider może świadomie wybrać odpowiedni styl zarządzania – od bardziej kontrolującego i kierującego, po delegowanie pełnej odpowiedzialności.

Style przywództwa w zarządzaniu sytuacyjnym

Zarządzanie sytuacyjne opiera się na czterech głównych stylach przywództwa, które różnią się stopniem kierowania (instrukcji) i wspierania (motywacji). Każdy z nich jest odpowiedni dla różnych poziomów kompetencji i zaangażowania pracownika.

Styl dyrektywny (kierujący, instruujący)

Lider jasno określa cele, metody pracy i oczekiwane rezultaty. Pracownik otrzymuje konkretne instrukcje, a jego autonomia jest ograniczona. Ten styl sprawdza się w przypadku osób nowych w zespole lub zadaniach wymagających precyzyjnego wykonania. Jest szczególnie skuteczny, gdy pracownik ma niskie kompetencje, ale wysoką motywację do nauki.

Styl coachingowy (konsultujący)

To połączenie intensywnego wsparcia i przekazywania wiedzy. Lider angażuje pracownika w podejmowanie decyzji, ale nadal dostarcza mu wskazówek i merytorycznego wsparcia. Styl coachingowy jest idealny dla osób, które mają już pewne umiejętności, ale nadal potrzebują kierunku i motywacji do dalszego rozwoju.

Styl wspierający

Lider ogranicza kontrolę i pozwala pracownikowi na większą samodzielność, ale wciąż jest obecny, aby zapewnić wsparcie i podnieść morale. Sprawdza się w przypadku osób kompetentnych, które wciąż mogą mieć pewne wątpliwości co do swoich decyzji. Celem tego stylu jest budowanie pewności siebie i zwiększanie motywacji.

Styl delegujący

Najwyższy poziom autonomii – lider oddaje pełną odpowiedzialność pracownikowi, który samodzielnie podejmuje decyzje i realizuje zadania. Jest to podejście idealne dla doświadczonych członków zespołu, którzy posiadają zarówno wysokie kompetencje, jak i motywację do działania.

Każdy z tych stylów powinien być elastycznie stosowany w zależności od stopnia rozwoju pracownika i charakterystyki zadania. Lider, który potrafi dostosować swoje podejście, zwiększa efektywność zespołu i poprawia atmosferę w pracy.

Zalety zarządzania sytuacyjnego

Zarządzanie sytuacyjne to strategia, która przynosi korzyści zarówno liderom, jak i pracownikom. Dzięki elastycznemu podejściu do zarządzania możliwe jest osiągnięcie lepszej efektywności w zespole oraz zwiększenie satysfakcji zawodowej pracowników.

Zwiększona efektywność i produktywność

Dostosowanie stylu zarządzania do poziomu kompetencji i motywacji pracownika sprawia, że zadania są realizowane szybciej i dokładniej. Pracownik otrzymuje dokładnie tyle wsparcia, ile potrzebuje, co przekłada się na jego większą samodzielność w przyszłości.

Większa motywacja i zaangażowanie

Gdy pracownicy czują, że lider rozumie ich potrzeby i odpowiednio je wspiera, są bardziej zaangażowani w swoją pracę. Styl coachingowy i wspierający budują poczucie wartości w zespole, co zmniejsza rotację pracowników i poprawia atmosferę pracy.

Rozwój kompetencji w zespole

Zarządzanie sytuacyjne pomaga rozwijać umiejętności pracowników, prowadząc ich od zależności od lidera do pełnej samodzielności. Dzięki temu organizacja zyskuje bardziej kompetentny i niezależny zespół.

Elastyczność w zarządzaniu zmianą

Firmy działające w zmiennym otoczeniu rynkowym muszą być gotowe na szybkie dostosowywanie się do nowych warunków. Zarządzanie sytuacyjne pozwala liderom sprawnie reagować na zmiany w zespole i w organizacji, dostosowując styl przywództwa do aktualnych wyzwań.

Dzięki tym zaletom model sytuacyjny jest skutecznym narzędziem budowania silnych zespołów i osiągania celów biznesowych.

Wdrożenie zarządzania sytuacyjnego w firmie

Aby skutecznie wdrożyć zarządzanie sytuacyjne w organizacji, liderzy muszą świadomie analizować poziom kompetencji i zaangażowania pracowników, a następnie dostosowywać swój styl zarządzania. Proces ten wymaga podjęcia kilku działań:

• Weryfikacja poziomu rozwoju pracownika – każdy członek zespołu może znajdować się na innym etapie rozwoju zawodowego – od nowicjusza po eksperta. Lider powinien określić jego aktualne umiejętności oraz poziom motywacji, aby dopasować styl przywództwa.
• Dostosowanie stylu zarządzania – na podstawie weryfikacji lider wybiera odpowiednią strategię pracy z danym pracownikiem. Kluczowe jest nie tylko przekazywanie instrukcji, ale także odpowiednie wsparcie emocjonalne i merytoryczne.
• Monitorowanie postępów i dostosowanie podejścia – zarządzanie sytuacyjne nie jest jednorazowym działaniem – to proces ciągły. Lider powinien regularnie oceniać postępy pracowników i dostosowywać sposób zarządzania w zależności od ich rozwoju i nowych wyzwań.
• Szkolenia dla liderów – aby skutecznie stosować model sytuacyjny, menedżerowie powinni przejść szkolenia z zakresu rozpoznawania poziomu kompetencji i motywacji pracowników, udzielania konstruktywnej informacji zwrotnej oraz umiejętności adaptacji stylu przywództwa.

Dzięki wdrożeniu zarządzania sytuacyjnego organizacje mogą budować bardziej elastyczne, efektywne i zmotywowane zespoły, co przekłada się na lepsze wyniki biznesowe i większą satysfakcję pracowników.