Zarządzanie ryzykiem – co to jest i na czym polega?

Niepewność stała się nieodłącznym elementem działalności gospodarczej, więc skuteczne zarządzanie ryzykiem to nie luksus, lecz konieczność. Przedsiębiorstwa mierzą się z potencjalnymi zagrożeniami na każdym kroku – od zagrożeń cybernetycznych po nieprzewidziane wydarzenia na rynkach globalnych.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest zarządzanie ryzykiem?
• Na czym polega zarządzanie ryzykiem?
• Na co uważać w zarządzaniu ryzykiem?
• Co można zyskać dzięki zarządzaniu ryzykiem?

Najważniejsze informacje:

• Zarządzanie ryzykiem to skoordynowane działania dotyczące kierowania i nadzorowania organizacją w odniesieniu do ryzyka, obejmujące proces identyfikacji, analizy, oceny i reagowania na potencjalne zagrożenia oraz szanse.
• Proces zarządzania ryzykiem składa się z czterech głównych etapów: ustalenia kontekstu, oceny ryzyka (identyfikacja, analiza, ewaluacja), postępowania z ryzykiem oraz monitorowania i przeglądu wdrożonych działań.
• Najczęstsze błędy w zarządzaniu ryzykiem to brak zaangażowania kierownictwa, nieaktualizowane rejestry ryzyk, niedoszacowanie prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń oraz traktowanie zarządzania ryzykiem jako jednorazowego działania zamiast procesu ciągłego.
• Korzyści z zarządzania ryzykiem obejmują ochronę i tworzenie wartości organizacji, poprawę podejmowania decyzji opartych na danych, zwiększenie odporności organizacyjnej, minimalizację strat operacyjnych oraz zgodność z przepisami regulacyjnymi.

Zarządzanie ryzykiem – definicja

Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie to znacznie więcej niż tylko identyfikacja zagrożeń. To kompleksowy, systematyczny proces, który przenika wszystkie poziomy organizacji. Współczesne przedsiębiorstwa funkcjonują w środowisku pełnym niepewności – od zmienności rynków finansowych, przez zagrożenia cybernetyczne, aż po nieprzewidziane wydarzenia geopolityczne. W tym kontekście proces zarządzania ryzykiem stał się niezbędnym narzędziem pozwalającym nie tylko przetrwać, ale także prosperować.

Zarządzanie ryzykiem to skoordynowane działania dotyczące kierowania i nadzorowania organizacją w odniesieniu do ryzyka, definiowanego jako wpływ niepewności na cele zgodnie z normą ISO 31000.

Definicja zarządzania ryzykiem

Aż 41% organizacji doświadczyło trzech lub więcej krytycznych zdarzeń ryzykownych w ciągu ostatnich 12 miesięcy^[1]. Globalny rynek zarządzania ryzykiem osiągnął wartość 13,5 miliarda USD w 2024 roku, a prognozy wskazują na wzrost do 38,9 miliarda USD do 2033 roku, przy średniorocznym tempie wzrostu na poziomie 12,48%^[2]. Te liczby pokazują, jak kluczowa stała się kontrola ryzyka dla współczesnych przedsiębiorstw.

Według danych z 2025 roku, ryzyko cybernetyczne jest priorytetem numer jeden dla 86% wszystkich kadry kierowniczej^[3]. Metody zarządzania ryzykiem ewoluowały z prostych list kontrolnych w zaawansowane systemy wykorzystujące sztuczną inteligencję i uczenie maszynowe. Współczesne podejście do zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie obejmuje nie tylko identyfikację ryzyka i ocenę ryzyka, ale także proaktywne działania prewencyjne i ciągłe monitorowanie. Organizacje, które skutecznie zarządzają ryzykiem, osiągają swoje pierwotne cele 2,5 razy częściej niż te, które zaniedbują ten proces^[4].

Na czym polega zarządzania ryzykiem?

Proces zarządzania ryzykiem to cykliczny, systematyczny ciąg działań, który nie kończy się na jednorazowej identyfikacji zagrożeń. Rozpoczyna się od ustalenia kontekstu – zrozumienia środowiska, w jakim działa organizacja, i określenia apetytu na ryzyko. Następnie następuje kluczowy etap oceny ryzyka, który składa się z trzech elementów: identyfikacji ryzyka (wykrycia wszystkich potencjalnych zagrożeń i szans), analizy ryzyka (określenia prawdopodobieństwa wystąpienia i potencjalnych skutków) oraz ewaluacji ryzyka (porównania z ustalonymi kryteriami akceptacji).

Kolejnym krokiem jest postępowanie z ryzykiem, gdzie organizacja wybiera jedną z czterech głównych strategii zarządzania ryzykiem:

• unikanie ryzyka (eliminacja źródła zagrożenia),
• redukcja ryzyka (działania minimalizujące prawdopodobieństwo lub skutki),
• przenoszenie ryzyka (transfer odpowiedzialności na stronę trzecią, np. ubezpieczenie),
• akceptacja ryzyka (świadoma decyzja o tolerowaniu ryzyka na akceptowalnym poziomie).

Dane pokazują, że 27% organizacji zawsze stosuje zarządzanie ryzykiem do swoich planów projektowych, podczas gdy 35% robi to okresowo^[5].

Kluczowym, często pomijanym elementem jest monitoring i kontrola ryzyka – ciągły przegląd skuteczności wdrożonych działań oraz aktualizacja profilu ryzyka w odpowiedzi na zmiany w środowisku. Pomiar ryzyka wymaga systematycznego podejścia i wykorzystania odpowiednich technik analitycznych. W praktyce oznacza to regularne spotkania zespołów zarządzania ryzykiem, analizę wskaźników wczesnego ostrzegania oraz szybką reakcję na pojawiające się zagrożenia.

Skuteczne zarządzanie ryzykiem to żywy proces wymagający zaangażowania na wszystkich poziomach organizacji. Kluczem jest nie tylko identyfikacja potencjalnych zagrożeń, ale przede wszystkim ciągłe monitorowanie i szybka reakcja na zmieniające się warunki. Organizacje, które traktują zarządzanie ryzykiem jako integralną część strategii biznesowej, są o wiele lepiej przygotowane na nieprzewidziane wydarzenia i potrafią przekształcać zagrożenia w szanse rozwoju.

Michał Włodarczyk, Head of Customer Success

Na co uważać w zarządzaniu ryzykiem?

Największym błędem w zarządzaniu ryzykiem jest traktowanie go jako formalności. Według badań aż 63% kadry kierowniczej uważa, że procesy zarządzania ryzykiem w ich organizacji zapewniają minimalną lub żadną przewagę konkurencyjną^[6]. Dzieje się tak, gdy kontrolowanie ryzyka staje się wyłącznie ćwiczeniem biurokratycznym, oderwanych od rzeczywistej działalności przedsiębiorstwa.

Pierwszy z częstych błędów to brak zaangażowania najwyższego kierownictwa. Gdy zarządzanie ryzykiem jest delegowane wyłącznie na niższe szczeble, traci ono strategiczne znaczenie. Dane pokazują, że 33% organizacji nie posiada dedykowanego Chief Risk Officer^[7]. Rozwiązaniem jest włączenie zarządzania ryzykiem w proces podejmowania decyzji strategicznych oraz regularne raportowanie do zarządu.

Drugi problem to nieaktualizowane rejestry ryzyk i statyczna identyfikacja zagrożeń. Organizacje często przeprowadzają ocenę ryzyka raz do roku, podczas gdy środowisko biznesowe zmienia się niemal codziennie. W 2024 roku USA doświadczyło 27 katastrof pogodowych i klimatycznych o stratach przekraczających 1 miliard USD każda, co łącznie przyniosło szkody na kwotę 182,7 miliarda USD^[8]. Rozwiązanie wymaga wdrożenia systemów monitoringu w czasie rzeczywistym i regularnych przeglądów ryzyka.

Trzeci błąd to niedoszacowanie prawdopodobieństwa wystąpienia i negatywnych skutków ryzyka operacyjnego. Średni roczny koszt ryzyka wewnętrznego wzrósł do 16,2 miliona USD – wzrost o 40% w ciągu czterech lat^[9]. Rozwiązaniem jest wykorzystanie zarówno metod jakościowych (macierze ryzyka), jak i ilościowych (symulacje Monte Carlo) do dokładniejszej oceny. Organizacje muszą również pamiętać, że całkowite wyeliminowanie ryzyka jest niemożliwe – celem jest osiągnięcie akceptowalnego poziomu ryzyka, a nie jego całkowita eliminacja.

Co można zyskać dzięki zarządzaniu ryzykiem?

Skuteczne zarządzanie ryzykiem przynosi wymierne korzyści finansowe i operacyjne. Organizacje z zespołem reagowania na incydenty i przetestowanym planem reakcji oszczędzają średnio 2,66 miliona USD w kosztach naruszeń w porównaniu z tymi, które nie posiadają takich rozwiązań – to oszczędność na poziomie 58%^[10]. Redukcja ryzyka przekłada się bezpośrednio na ochronę kapitału i zwiększenie rentowności.

Według badań 57% specjalistów ds. ryzyka zauważa znaczące rezultaty w jakości decyzji dzięki wglądowi w ryzyko^[11]. Kierownictwo przedsiębiorstwa otrzymuje ustrukturyzowane, oparte na danych informacje, które pozwalają na świadome podejmowanie decyzji zamiast polegania na intuicji. Proces identyfikacji i oceny źródła ryzyka dostarcza cennego kontekstu dla każdej ważnej decyzji biznesowej.

Przedsiębiorstwa z dojrzałymi programami zarządzania ryzykiem są lepiej przygotowane na kryzys i szybciej się z niego otrząsają. Dane pokazują, że 75% kadry kierowniczej przewiduje znaczące zmiany w podejściu ich organizacji do planowania ciągłości działania i zarządzania kryzysowego^[12]. Skutecznie zarządzać ryzykiem oznacza budowanie systemów wczesnego ostrzegania i planów awaryjnych.

W coraz bardziej regulowanym środowisku biznesowym właściwe zarządzanie ryzykiem pomaga uniknąć kar finansowych i uszczerbku na reputacji. Pomimo że 75% organizacji nie nadąża z ulepszaniem zarządzania ryzykiem ze względu na szybko zmieniające się środowisko regulacyjne^[13], te które inwestują w systematyczne podejście, zyskują przewagę konkurencyjną. Sterowanie ryzykiem staje się elementem kultury organizacyjnej, a nie tylko obowiązkiem regulacyjnym.