Planowanie strategiczne – co to jest, dobre praktyki 

Każda firma wymaga odpowiedniego planu działania, który pozwoli jej rozwijać się w odpowiednim tempie. Przedsiębiorcy w celu wyznaczania swoich dróg rozwoju korzystają z wielu narzędzi, a jednym z nich jest planowanie strategiczne.

Z tego artykułu dowiesz się:  

• Czym jest planowanie strategiczne?
• Jakie są rodzaje planowania strategicznego?
• Jak wygląda proces planowania strategicznego?
• Jak często należy planować strategicznie?
• Jakie są korzyści z planowania strategicznego?

Planowanie strategiczne – definicja  

Planowanie strategiczne jest istotnym procesem dla każdej organizacji – niezależnie od jej rozmiaru czy charakteru działalności. W jego esencji tkwi stworzenie mapy drogowej dla przyszłości firmy, definiującej kierunek, cele i kroki niezbędne do ich osiągnięcia. Ale co tak naprawdę oznacza planowanie strategiczne? 

Najprościej mówiąc planowanie strategiczne to wyznaczanie kursu dla organizacji, wykorzystując jej mocne strony, doświadczenia, a także analizując otoczenie zewnętrzne i wewnętrzne. Jest to proces myślenia perspektywicznego, opartego na wyprzedzaniu zmian, a nie tylko reagowaniu na nie. 

Planowanie strategiczne to proces, polegający na określaniu długoterminowej wizji i celów przedsiębiorstwa oraz strategii, niezbędnych do ich realizacji.

Definicja planowania strategicznego

Najważniejsza tu jest wizja firmy. To od niej wszystko się zaczyna. Wizja to obraz, którym kieruje się organizacja, określający jej cel ostateczny, a więc to, gdzie chce być w przyszłości. Bez wizji planowanie strategiczne staje się jedynie zbiorem działań pozbawionych sensu. Wizja to nie tylko inspirujący opis, lecz także punkt odniesienia, który nadaje sens podejmowanym działaniom. 

Wskazówką w planowaniu strategicznym jest również ustalenie misji firmy. Stanowi ona sedno istnienia organizacji, czyli jej powód bycia. Odpowiada na pytanie „dlaczego istniejemy?”. Jest to fundamentalna deklaracja, która wyznacza ramy działań i decyzji. Misja jest jak kompas, który pomaga organizacji utrzymać swoje wartości i cele w dynamicznym otoczeniu biznesowym.

Rodzaje planowania strategicznego

Planowanie strategiczne pozwala odkryć cały potencjał przedsiębiorstwa, ale aby tak się stało, musisz dopasować jej rodzaj do swoich potrzeb. Wyróżniamy 3 rodzaje planowania strategicznego:

Plan biznesowy 

Plan strategiczny zorientowany na biznes koncentruje się na aspektach konkurencyjnych organizacji, takich jak zdobywanie przewagi konkurencyjnej i identyfikacja możliwości wzrostu. Plany te obejmują ocenę zewnętrznego otoczenia biznesowego, wyznaczanie celów oraz alokację zasobów finansowych, ludzkich i technologicznych. Plan biznesowy to dokument określający kierunek rozwoju firmy i strategię konkurencyjną. 

Plan korporacyjny 

Plan strategiczny skoncentrowany na korporacji definiuje sposób działania całej organizacji. Skupia się na organizowaniu i dostosowywaniu struktury korporacyjnej, zasad i procesów oraz zarządzaniu wyższym szczeblem kierowniczym w celu osiągnięcia celów strategicznych. Na przykład, zarządzanie działem badawczo-rozwojowym może wymagać struktury dynamicznej i elastycznej, podczas gdy zarządzanie działem finansów wymaga bardziej formalnej struktury.

Plan funkcjonalny 

Plany strategiczne zorientowane na funkcje koncentrują się na analizie i strategii poszczególnych działów lub segmentów organizacji, na przykład marketingu, finansów czy rozwoju. Plany te skupiają się na szczegółowych zasadach, procesach oraz alokacji zasobów w ramach konkretnych funkcji. Wszystko po to, aby wspierać osiągnięcie celów korporacyjnych. Na przykład, plan marketingowy może zawierać strategie promocji produktów, planowanie kampanii reklamowych oraz wyznaczanie budżetu na dane działania. 

W większości przypadków plan strategiczny będzie obejmować elementy wszystkich trzech obszarów docelowych. Jednakże, w zależności od potrzeb i charakteru organizacji, plan może skoncentrować się na jednym konkretnym obszarze, aby lepiej sprostać wymaganiom i osiągnąć strategiczne cele firmy. Każdy rodzaj planu strategicznego pełni istotną rolę w kształtowaniu strategii i zapewnianiu sukcesu organizacji. 

Proces planowania strategicznego  

Jeśli chcesz samodzielnie zająć się planowaniem strategicznym, to musisz wiedzieć, że takie działanie wymaga gruntownego przemyślenia i planowania z Twojej strony, jak i ze strony kierownictwa wyższego szczebla firmy. Zdecyduj się na strategię, która przyniesie Ci najlepsze wyniki, a także będzie opłacalna do wdrożenia. Cały proces planowania strategicznego ułatwią Ci poszczególne kroki:

Określanie strategii  

Na samym początku dokładnie określ obecną sytuację swojego przedsiębiorstwa. Możesz zrobić to, wykorzystując specjalistyczne firmy, które przeprowadzą audyty zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Dodatkowo zadbaj o identyfikację mocnych i słabych stron całej organizacji. Na tym etapie wiele firm decyduje się na przeprowadzenie analizy SWOT, która wskaże szanse i zagrożenia dla Twojej marki. Wszystkie działania określające strategię powinny pokazać pracownikom, na których obszarach muszą się oni skupić, aby wprowadzić skuteczne zarządzanie strategiczne.  

Wdrażanie strategii 

Wspólnie z zespołem zakończyliście określanie strategii. Teraz konieczne jest ustalenie konkretnych celów i zadań, które umożliwią sprawne wdrożenie nowych zasad w życie. Pamiętaj, że o tym, jak dobrze pójdzie etap wdrożenia, najczęściej decyduje to, jak do tematu podejdą pracownicy wyższego szczebla, a szczególnie kadra kierownicza. Staraj się im jasno komunikować zasady danej strategii i bądź do ich dyspozycji, kiedy pojawią się niejasności.  

Co dokładnie składa się na skuteczne wdrożenie strategii? Proces ten obejmuje opracowanie solidnej struktury lub ram wdrażania strategii, a także wykorzystanie odpowiednich zasobów w 100%.  

Ocena strategii 

Na samym końcu czeka Cię już tylko ocena strategii. Jednak miej na uwadze, że przy planie strategicznym liczy się czas. Twoje działania, nie tylko marketingowe, będą widoczne dopiero w przyszłości, a nie już następnego dnia. Właśnie dlatego ocenę skuteczności wybranej strategii oceń dopiero po fazie jej wdrożenia.  

Twoja ocena powinna obejmować trzy kluczowe działania, a dokładnie:  

• przegląd czynników zewnętrznych i wewnętrznych, które mogą wpłynąć na realizację strategii,  
• pomiar wyników,  
• wprowadzenie działań korygujących.  

Częstotliwość planowania strategicznego  

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o częstotliwość cyklu planowania strategicznego, ponieważ różne organizacje mają różne potrzeby i konteksty działania. Niemniej jednak istnieją pewne wytyczne, które pomogą Ci w określeniu optymalnej częstotliwości dla Twojej firmy:

• Przeglądy kwartalne – planowanie strategiczne przeprowadzane raz na kwartał jest częstą praktyką, która pozwala na regularną ocenę postępów i dostosowywanie strategii w odpowiedzi na zmieniające się warunki biznesowe. Kwartalne przeglądy umożliwiają szybką reakcję na pojawiające się problemy i zachęcają do ciągłego doskonalenia. 
• Przeglądy roczne – coroczne przeglądy stanowią dogodną okazję do głębszej analizy wyników i postępów osiągniętych w ciągu roku. Pozwalają one liderom biznesowym na spojrzenie na dłuższy okres i dokonanie strategicznych korekt, aby dostosować się do zmieniających się warunków rynkowych i branżowych. 
• Elastyczność w terminach – spójrzmy na przykładzie – startupy w dynamicznych branżach mogą preferować częstsze, miesięczne przeglądy, aby szybko reagować na zmieniające się warunki rynkowe. Z kolei dojrzałe firmy mogą decydować się na rzadsze przeglądanie planów, aby uniknąć nadmiernego mikromanagementu i skupić się na długoterminowych strategiach. 

Korzyści z planowania strategicznego 

Każde przedsiębiorstwo wymaga odpowiedniego planowania – również strategicznego. Taki plan nie tylko definiuje drogę do osiągnięcia sukcesu, lecz także zapewnia organizacji szereg korzyści, które wspierają jej rozwój i trwałość:

• Wizja przyszłości – planowanie strategiczne pomaga stworzyć jedną, spójną wizję przyszłości, która jednoczy zarówno pracowników, jak i interesariuszy firmy. Ta jednolita wizja staje się punktem odniesienia dla działań i decyzji podejmowanych na wszystkich poziomach organizacji, co sprzyja większej koordynacji i skuteczności działań. 
• Łatwość rozwiązywania problemów – proces planowania strategicznego zmusza do krytycznej oceny i wyjaśnienia podstawowych założeń oraz decyzji, które leżą u podstaw strategii. Poprzez analizę danych, prognoz i różnych perspektyw, planowanie strategiczne pomaga identyfikować, a następnie eliminować uprzedzenia poznawcze oraz błędy logiczne.  
• Śledzenie postępu – plan strategiczny stanowi ramy do śledzenia postępu w osiąganiu celów organizacji. Twoja organizacja może monitorować swoje postępy i dostosowywać swoje działania w celu osiągnięcia zamierzonych wyników. Wystarczy, że określi klarowne cele strategiczne i powiąże wskaźniki wydajności. Takie działanie umożliwia zarządzanie wydajnością na wszystkich poziomach organizacji i skupienie się na priorytetach biznesowych.