Oferta publiczna – co to jest i jak ją stworzyć?

Czy wiesz, że każdy komunikat skierowany do więcej niż jednej osoby o nabyciu papierów wartościowych to już oferta publiczna? To fundamentalna zmiana, która rewolucjonizuje polskie prawo kapitałowe. Jeszcze kilka lat temu próg wynosił 150 osób – dziś wystarczy druga osoba, by uruchomić skomplikowany mechanizm prawny.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest oferta publiczna?
• Jakie prawa regulują ofertę publiczną?
• Jak działa oferta publiczna?
• Jakie są przedmioty oferty publicznej?
• Jak stworzyć ofertę publiczną krok po kroku?
• Jak powinna wyglądać reklama oferty publicznej?

Najważniejsze informacje:

• Oferta publiczna to komunikat o nabyciu papierów wartościowych skierowany do więcej niż jednej osoby, umożliwiający podjęcie decyzji inwestycyjnej.
• Regulują ją głównie Ustawa o ofercie publicznej z 2005 r. oraz Rozporządzenie Prospektowe UE 2017/1129 stosowane bezpośrednio.
• Działa poprzez proces emisji i sprzedaży akcji, obligacji lub warrantów subskrypcyjnych na rynku pierwotnym lub wtórnym.
• Przedmiotem mogą być wyłącznie papiery wartościowe: akcje, obligacje i warranty subskrypcyjne, nie inne korzyści czy przedmioty.
• Tworzenie wymaga prospektu emisyjnego lub memorandum informacyjnego, zatwierdzenia KNF i przeprowadzenia subskrypcji zgodnie z prawem.
• Reklama musi być zgodna z dokumentem ofertowym, zatwierdzona przez KNF i nie może wprowadzać inwestorów w błąd.

Oferta publiczna – definicja

Oferta publiczna papierów wartościowych stanowi podstawowy mechanizm pozyskiwania kapitału przez spółki na polskim rynku finansowym. Umożliwia firmom sprzedaż instrumentów finansowych szerokiemu gronu inwestorów, przekształcając prywatne przedsiębiorstwa w spółki publiczne notowane na giełdzie papierów wartościowych.

Oferta publiczna to komunikat skierowany do odbiorców w dowolnej formie i za pomocą dowolnych środków, który przedstawia wystarczające informacje na temat warunków oferty oraz oferowanych papierów wartościowych, aby umożliwić inwestorowi podjęcie decyzji o ich nabyciu lub subskrypcji.

Definicja oferty publicznej

Kluczowe znaczenie ma rozróżnienie między ofertą publiczną a niepubliczną. Oferta niepubliczna może być skierowana wyłącznie do jednej, konkretnie wskazanej osoby. Każde rozszerzenie liczbą osób powoduje automatyczne przekształcenie w ofertą publiczną z wszystkimi konsekwencjami prawnymi dla emitenta.

Definicja obejmuje komunikaty w dowolnej formie – od tradycyjnych prospektów emisyjnych po nowoczesne formy komunikacji internetowej. Istotne jest przedstawiający wystarczające informacje umożliwiające podjęcie świadomej decyzji o nabyciu papierów wartościowych przez potencjalnych inwestorów.

Jakie prawa regulują ofertę publiczną?

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych stanowi fundamentalny akt krajowy. Określa warunki dopuszczenia papierów wartościowych do obrotu na rynku regulowanym oraz obowiązki informacyjne emitentów wobec Komisji Nadzoru Finansowego.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1129 z dnia 14 czerwca 2017 r., zwane Rozporządzeniem Prospektowym, ma kluczowe znaczenie i jest stosowane bezpośrednio w polskim porządku prawnym. Wprowadza nową definicję oferty publicznej, uproszczenia dla emitentów oraz zwiększa progi dla ofert zwolnionych z obowiązku publikacji prospektu do 1 000 000 EUR. W Polsce oferty do 2 500 000 EUR wymagają jedynie memorandum informacyjnego.

Rozporządzenie MAR (w sprawie nadużyć na rynku) 596/2014 reguluje funkcjonowanie spółek po debiucie giełdowym. Obejmuje definicję i wykorzystywanie informacji poufnych, zakaz manipulacji na rynku oraz wymogi dotyczące podawania informacji poufnych do wiadomości publicznej w związku z funkcjonowaniem na rynku regulowanym.

Kodeks spółek handlowych również ma zastosowanie w procesie oferty publicznej. Art. 438 § 1 KSH określa maksymalny trzymiesięczny termin na zapisywanie się na akcje od dnia otwarcia subskrypcji. Przepisy prawa krajowego regulują także aspekty związane z nadzorem finansowym i ochroną inwestorów kwalifikowanych oraz inwestorów instytucjonalnych.

Jak działa oferta publiczna?

Proces rozpoczyna się od decyzji walnego zgromadzenia akcjonariuszy o przeprowadzeniu oferty publicznej. Emitent zobowiązany jest do przygotowania odpowiedniego dokumentu informacyjnego – prospektu emisyjnego, memorandum informacyjnego lub dokumentu informacyjnego, w zależności od wartości emisji i temat warunków oferty.

Dla emisji powyżej 2 500 000 EUR wymagany jest prospekt emisyjny zatwierdzany przez Komisję Nadzoru Finansowego. Emisje od 1 000 000 do 2 500 000 EUR wymagają memorandum informacyjnego, które nie podlega zatwierdzeniu przez komisję nadzoru finansowego. Najmniejsze emisje od 100 000 do 1 000 000 EUR realizowane w dowolnej formie wymagają jedynie dokumentu informacyjnego.

Kluczowym etapem jest promocja oferty, która może rozpocząć się dopiero po zatwierdzeniu prospektu przez KNF. Obejmuje ona spotkania z inwestorami instytucjonalnymi oraz inwestorami kwalifikowanymi, budowanie księgi popytu oraz przeprowadzenie subskrypcji. W ramach tego procesu inwestorzy składają zapisy na oferowane akcje za pośrednictwem domów maklerskich działających w ramach zorganizowanego systemu obrotu.

Proces kończy się przydziałem papierów wartościowych inwestorom oraz wprowadzeniem do obrotu na giełdzie papierów wartościowych. Spółka staje się wtedy podmiotem publicznym z nowymi obowiązkami sprawozdawczymi wobec posiadaczy akcji oraz wymogami dotyczącymi sporządzenia regularnych raportów.

Oferta publiczna to proces transformacji firmy prywatnej w podmiot publiczny. Wymaga to nie tylko spełnienia wymogów formalnych, ale także przygotowania organizacji na nową rzeczywistość funkcjonowania pod presją rynku i inwestorów. Sukces zależy od starannego przygotowania, transparentności oraz realistycznego przedstawienia perspektyw rozwoju firmy w przyszłości.

Damian Sawicki, radca prawny Cyrek Digital

Jakie są przedmioty oferty publicznej?

Przedmiotem oferty publicznej mogą być wyłącznie papiery wartościowe określone przez prawo polskie i unijne. Ustawa o ofercie publicznej precyzyjnie reguluje, że nie można oferować inwestorom innych korzyści czy przedmiotów poza instrumentami finansowymi spełniającymi definicję papierów wartościowych tego samego rodzaju.

Akcje stanowią najczęstszy przedmiot ofert publicznych, szczególnie w przypadku pierwszej oferty publicznej akcji spółek prywatnych. Są to udziały w kapitale zakładowym spółki akcyjnej, które dają prawo do udziału w zyskach poprzez dywidendę oraz prawo głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Oferta może dotyczyć emisji nowych akcji na rynku pierwotnym lub sprzedaży już istniejących akcji na rynku wtórnym przez dotychczasowych posiadaczy.

Obligacje jako instrumenty dłużne mogą być emitowane przez firmy, instytucje finansowe lub państwa w ramach nabycia papierów wartościowych przez inwestorów. Nabywca obligacji pożycza pieniądze emitentowi na określony czas i procent. Na rynku Catalyst w 2024 roku zadebiutowały obligacje Grupy Allegro o wartości nominalnej 1 mld zł[1], co pokazuje skalę tego instrumentu w praktyce gospodarczej.

Warranty subskrypcyjne to instrumenty finansowe dające prawo do zakupu akcji emitenta po określonej cenie w wyznaczonym terminie. Często towarzyszą emisji obligacji lub akcji jako dodatkowy element zwiększający atrakcyjność oferty dla inwestorów w związku z nabyciem pakietu różnych papierów wartościowych tego samego rodzaju.

Prawo nie przewiduje możliwości przeprowadzenia oferty publicznej innych instrumentów niż papiery wartościowe.

Jak stworzyć ofertę publiczną kok po kroku?

Tworzenie oferty publicznej należy rozpocząć od analizy gotowości spółki i podjęcia uchwały przez walne zgromadzenie akcjonariuszy o przeprowadzeniu emisji papierów wartościowych w dowolnej formie skierowanej do odbiorców.

Etap planowania strategicznego obejmuje ocenę kondycji finansowej, prawnej i podatkowej spółki w ramach procesu due diligence oraz analizę doświadczenia zarządu w prowadzeniu działalności. Konieczne jest przekształcenie w spółkę akcyjną, jeśli firma ma inną formę prawną, oraz wybór zespołu doradców: domu maklerskiego lub banku inwestycyjnego, doradców prawnych i finansowych, biegłego rewidenta oraz agencji PR.

Przygotowanie dokumentacji wymaga sporządzenia odpowiedniego dokumentu informacyjnego w zależności od wartości emisji zgodnie z przepisami prawa. Dla ofert powyżej 2 500 000 EUR konieczny jest prospekt emisyjny zatwierdzany przez KNF, który zachowuje ważność przez 12 miesięcy. Oferty od 1 000 000 do 2 500 000 EUR wymagają memorandum informacyjnego, które nie podlega zatwierdzeniu przez nadzór finansowy. W przypadku emisji w ramach zamiany wierzytelności z tytułu wykupu uprzednio wyemitowanych obligacji emitenta mogą obowiązywać uproszczone procedury.

Proces wyceny i ustalenia ceny obejmuje określenie wartości spółki przez doradców finansowych oraz ustalenie ceny emisyjnej papierów wartościowych. Można zastosować cenę stałą, cenę minimalną z ofertami inwestorów lub metodę book-building poprzez zbieranie deklaracji od inwestorów instytucjonalnych w celu ustalenia optymalnej ceny. Bank inwestycyjny pełni kluczową rolę w tym procesie.

Promocja i subskrypcja rozpoczyna się po zatwierdzeniu prospektu przez KNF i obejmuje spotkania z potencjalnymi inwestorami, budowanie księgi popytu oraz przyjmowanie zapisów od inwestorów za pośrednictwem domów maklerskich. W przypadku ofert skierowanych do oznaczonego adresata liczba adresatów ma istotne znaczenie prawne. Proces kończy się przydziałem papierów wartościowych zgodnie z zasadami określonymi w prospekcie oraz ich wprowadzeniem do obrotu na giełdzie.

Kluczowe znaczenie ma również przekazanie odpowiednich dokumentów do publikacji oraz opublikowania wszystkich wymaganych informacji dla inwestorów. Podmiot prowadzący ofertę musi zapewnić właściwe przekazanie informacji na każdym etapie procesu oraz dopuszczenia papierów wartościowych do obrotu zgodnie z wymogami zastosowania przepisów prawa.

Jak powinna wyglądać reklama oferty publicznej?

Reklama oferty publicznej podlega rygorystycznym wymogom prawnym mającym na celu ochronę inwestorów przed wprowadzeniem w błąd. Najważniejszą zasadą jest pełna zgodność wszystkich komunikatów marketingowych z informacjami zawartymi w oficjalnym dokumencie ofertowym, niezależnie od tego, czy oferta jest kierowana do odbiorców indywidualnych czy instytucjonalnych.

Głównym wymogiem obowiązuje zakaz publikacji reklamy przed zatwierdzeniem prospektu emisyjnego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie informacji o charakterze reklamowym może rozpocząć się dopiero po zatwierdzeniu dokumentu ofertowego, z zachowaniem szczegółowych przepisów rozporządzeń Komisji Europejskiej dotyczących komunikacji i reklamy ofert publicznych papierów wartościowych.

Treść materiałów promocyjnych musi zawierać prawdziwe, rzetelne i kompletne informacje odpowiadające danym przedstawionym w prospekcie emisyjnym lub memorandum informacyjnym. Należy unikać jakichkolwiek sprzeczności między reklamą a oficjalną dokumentacją ofertową. Emitent ponosi pełną odpowiedzialność za informacje zawarte w materiałach promocyjnych niezależnie od formy ich publikacji.

Współpraca z osobami trzecimi, takimi jak influencerzy, wymaga szczególnej ostrożności zgodnie z przepisami prawa dotyczącymi reklamy. Istnieją specjalne regulacje dotyczące promocji prowadzonej przy współpracy z takimi podmiotami, przy czym oferta nie może być kierowana do indywidualnie oznaczonych adresatów w tej formie komunikacji. Każda reklama musi jasno wskazywać, że dotyczy oferowanych papierów wartościowych i zawierać niezbędne ostrzeżenia o ryzyku inwestowania.

Działania promocyjne na etapie plasowania oferty obejmują druk i dystrybucję prospektu emisyjnego oraz materiałów informacyjnych, organizację konferencji prasowych oraz spotkań z potencjalnymi inwestorami. Celem jest dotarcie do jak najszerszego grona zainteresowanych inwestorów i budowanie księgi popytu przy jednoczesnym zachowaniu wymogów prawnych. W przypadku ofert kierowanych wyłącznie do inwestorów kwalifikowanych reklama może mieć bardziej ograniczony charakter.

Wszystkie materiały promocyjne powinny zawierać informacje umożliwiający inwestorowi podjęcie decyzji o nabyciu oferowanych papierów wartościowych oraz ostrzeżenia o ryzyku związanym z inwestowaniem. Reklama nie może sugerować gwarancji zysków ani ukrywać istotnych czynników ryzyka związanych z nabyciem papierów wartościowych w ramach oferty publicznej.