Interfejs użytkownika – co to jest i jak go zaprojektować?

Interfejs użytkownika (UI) jest ważny w doświadczeniach cyfrowych, ponieważ wpływa na to, jak użytkownicy wchodzą w interakcję z aplikacjami i stronami internetowymi. Jak projektować interfejsy, które łączą estetykę z intuicyjnością i prowadzą do lepszych wyników biznesowych?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest interfejs użytkownika?
• Jakie są elementy interfejsu użytkownika?
• Jakie są rodzaje interfejsów użytkownika?
• Jak zaprojektować interfejs użytkownika?
• Jakie są zasady projektowania interfejsów użytkownika?
• Jakie są metody projektowania interfejsów użytkownika?
• Jakie są narzędzia do projektowania interfejsu użytkownika?
• Jaka jest rola interfejsu użytkownika?

Interfejs użytkownika – definicja

Interfejs użytkownika (UI) to przestrzeń, w której zachodzi interakcja między człowiekiem a maszyną, co umożliwia użytkownikowi kontrolowanie urządzenia oraz uzyskiwanie informacji zwrotnych. Interfejs obejmuje wszystkie elementy, z którymi użytkownik wchodzi w kontakt – ekrany, przyciski, ikony, okna dialogowe i formularze – celem jest zapewnienie intuicyjnego sposobu korzystania z systemu.

Interfejs użytkownika to przestrzeń, w której użytkownicy wchodzą w interakcję z urządzeniami cyfrowymi, obejmująca elementy wizualne i funkcjonalne.

Definicja interfejsu użytkownika

Interfejs użytkownika można spotkać w różnych kontekstach, od aplikacji mobilnych i stron internetowych po oprogramowanie komputerowe i systemy wbudowane w urządzeniach codziennego użytku, takich jak samochody czy sprzęt AGD. Współczesne interfejsy korzystają też z komend głosowych, gestów oraz rzeczywistości rozszerzonej (AR) i wirtualnej (VR).

Projektowanie interfejsu użytkownika to proces tworzenia układu i funkcjonalności elementów UI, żeby maksymalizować wygodę użytkowania. Ważnym aspektem jest estetyka, ale znaczenie mają też użyteczność i dostępność. Dobry interfejs powinien być prosty, zrozumiały i spójny.

Elementy interfejsu użytkownika

Interfejsy użytkownika składają się z następujących elementów:

• Przyciski umożliwiają wykonanie określonych akcji po kliknięciu, np. wysyłanie formularza, zapis danych czy nawigację pomiędzy różnymi ekranami.
• Pola tekstowe, jak wskazuje nazwa, służą do wprowadzania tekstu i są niezbędne w formularzach i innych miejscach wymagających wprowadzenia informacji przez użytkownika.
• Ikony to graficzne symbole reprezentujące funkcje lub treści. Ułatwiają nawigację i zrozumienie interfejsu poprzez szybkie skojarzenia wizualne, np. ikona kosza na śmieci oznacza opcję usuwania.
• Menu nawigacyjne to zestawy linków lub przycisków, które pomagają użytkownikom przemieszczać się po różnych częściach aplikacji lub strony internetowej. Menu mogą być poziome, pionowe, rozwijane lub wysuwane.
• Okna dialogowe to wyskakujące okna, które pojawiają się na ekranie w celu przekazania ważnych informacji lub uzyskania odpowiedzi od użytkownika.
• Formularze to zbiory pól tekstowych, przycisków, list rozwijanych i innych elementów, które umożliwiają użytkownikom wprowadzenie i przesłanie informacji. Są niezbędne w procesach rejestracji, logowania czy zakupach online.
• Listy rozwijane pozwalają użytkownikom wybrać jedną opcję z zestawu dostępnych wyborów. Po kliknięciu lista rozwija się, prezentując możliwe do wyboru elementy.
• Zakładki organizują treść w sposób umożliwiający przełączanie się między różnymi sekcjami lub widokami w obrębie tej samej strony czy aplikacji bez konieczności przeładowania.
• Paski narzędzi to zestawy ikon lub przycisków grupujących powiązane ze sobą funkcje (np. zapisywanie, drukowanie czy formatowanie tekstu). Znajdują się często w górnej części aplikacji lub dokumentu.
• Paski przewijania umożliwiają użytkownikom nawigację po treściach, które nie mieszczą się w całości na ekranie poprzez przesuwanie zawartości w pionie lub poziomie.
• Przyciski wyboru pozwalają na wybór wielu opcji spośród dostępnych, podczas gdy przyciski opcji umożliwiają wybór tylko jednej opcji z grupy. Stosuje się je w formularzach i ankietach.
• Suwaki pozwalają użytkownikom regulować wartości w określonym zakresie. Są używane do regulacji głośności, jasności ekranu lub innych parametrów.

Rodzaje interfejsów użytkownika

Interfejsy użytkownika mogą przybierać różne formy w zależności od kontekstu użytkowania i technologii:

• Graficzny interfejs użytkownika (znany też pod skrótem GUI, graphic user interface) to najpopularniejszy typ interfejsu, który wykorzystuje elementy graficzne, takie jak okna, ikony, przyciski i menu, do interakcji z użytkownikiem. Jest powszechnie stosowany w systemach operacyjnych, aplikacjach komputerowych, a także na urządzeniach mobilnych.
• Interfejs liniowy (CLI, command line interface) bazuje na tekście i poleceniach wprowadzanych przez użytkownika za pomocą klawiatury. Użytkownik wpisuje komendy, które są następnie interpretowane przez system. Ten typ interfejsu jest popularny wśród zaawansowanych użytkowników i administratorów systemów, którzy cenią jego szybkość i precyzję – przykładem może być wiersz poleceń w systemach operacyjnych Linux i Windows.
• Interfejs dotykowy jest przeznaczony do urządzeń z ekranami dotykowymi, takich jak smartfony, tablety i niektóre laptopy. Użytkownicy wchodzą w interakcję z systemem poprzez dotyk, gesty i przeciąganie po ekranie.
• Interfejs głosowy (VUI, voice user interface) umożliwia użytkownikom komunikację z systemem za pomocą poleceń głosowych. Przykładami są urządzenia Internetu Rzeczy w rodzaju asystentów głosowi, tacy jak Siri, Google Assistant i Alexa. Stosuje się go, gdy użytkownik ma zajęte ręce lub preferuje naturalne metody interakcji.
• Interfejs VR tworzy immersyjne środowisko symulujące rzeczywistość lub całkowicie fikcyjny świat. Użytkownicy wchodzą w interakcję z tym środowiskiem za pomocą specjalnych gogli VR i kontrolerów ruchu, co znajduje zastosowanie w grach, symulacjach i szkoleniach.
• Interfejs AR nakłada elementy cyfrowe na rzeczywisty świat. Użytkownicy mogą widzieć i wchodzić w interakcję z tymi elementami za pomocą urządzeń takich jak smartfony, tablety lub specjalne okulary AR. Wykorzystuje się go w aplikacjach mobilnych, marketingu i przemyśle.

Projektowanie interfejsu użytkownika

Projektowanie interfejsu użytkownika zaczyna się od zrozumienia potrzeb użytkowników oraz celów interfejsu. W tym celu bada się użytkowników za pomocą wywiadów, ankiet czy analizy kontekstu użycia i na podstawie uzyskanych informacji definiuje się persony reprezentujące różne typy użytkowników oraz scenariusze użytkowania.

Kolejnym krokiem jest stworzenie szkiców i makiet do wizualizacji podstawowego układu interfejsu. Wczesne projekty często są uproszczone oraz przedstawiają ogólną strukturę i rozmieszczenie najważniejszych elementów. Dopiero później przekształca się je w bardziej szczegółowe makiety, które mogą zawierać interaktywne elementy symulujące działanie interfejsu.

Stworzone prototypy projektanci testują razem z użytkownikami, żeby zebrać ich opinie i przekonać się jak użytkownicy w praktyce wykorzystują interfejs. Na podstawie tych informacji dokonuje się poprawek w projekcie.

Po zakończeniu prototypowania można przejść do szczegółowego projektowania wizualnego, w którym definiuje się kolory, fonty, ikony i inne elementy graficzne. Projekt wizualny powinien być spójny i atrakcyjny, ale jednocześnie musi być użyteczny i intuicyjny.

Następnie interfejs można zaimplementować – programiści przekształcają projekty w działający system. W tym celu współpracują z projektantami, aby utrzymać spójność między zamierzeniami projektowymi a ostatecznym produktem. W trakcie kodowania często przeprowadza się dalsze testy, aby upewnić się, że wszystkie elementy działają poprawnie i są zgodne z założeniami.

Po wdrożeniu interfejsu projektanci zbierają dane o jego użyciu, na podstawie których mogą wprowadzać dalsze ulepszenia i aktualizacje, aby dostosować gotowy produkt do potrzeb użytkowników oraz nowych technologii.

Zasady projektowania interfejsów użytkownika

Naczelna zasada projektowania interfejsów użytkownika brzmi – interfejs powinien być prosty i klarowny. Należy bezwzględnie unikać nadmiaru elementów, które mogą zdezorientować użytkownika. Każdy komponent powinien mieć wyraźnie określoną funkcję, a całość powinna być spójna wizualnie.

Kolejną zasadą jest intuicyjność interfejsu – użytkownicy powinni przewidzieć, jakie będą skutki ich działań, na podstawie znajomych wzorców i konwencji. Wymaga to zastosowania znanych symboli oraz standardowych układów, które nie zmuszają użytkownika do nauki nowych schematów działania.

Interfejs użytkownika powinien być też dostępny, co oznacza projektowanie z myślą o różnorodnych potrzebach użytkowników, w tym tych z ograniczeniami fizycznymi czy sensorycznymi. Musi być również responsywny – interakcje powinny być szybkie, a system powinien dostarczać natychmiastowe informacje zwrotne na działania użytkownika.

Dobry interfejs użytkownika musi być spójny, ponieważ konsekwencja w projektowaniu buduje komfort użytkownika. Użycie jednolitych i harmonijnych schematów kolorów, fontów i układów na wszystkich stronach i ekranach aplikacji pomaga użytkownikom szybko zrozumieć, jak poruszać się po interfejsie. Projektanci powinni też uwzględniać, w jakich warunkach użytkownicy będą korzystać z interfejsu – czy to na zewnątrz, w ruchu, czy w biurze – aby dostosować do nich jego elementy.

Metody projektowania interfejsów użytkownika

Jedną z podstawowych metod projektowania interfejsów jest projektowanie zorientowane na użytkownika (user centered design) – podejście skoncentrowane na zrozumieniu potrzeb i oczekiwań odbiorców. Dzięki informacjom o użytkownikach projektanci mogą określić typowe profile użytkowników oraz scenariusze użytkowania ilustrujące, jak będą oni korzystać z systemu w różnych sytuacjach.

Inną, współcześnie często stosowaną metodą jest projektowanie iteracyjne – wywodzi się ono z metodologii Agile i zakłada ciągłe udoskonalanie projektu poprzez cykle testowania i wprowadzania poprawek. W tej metodzie tworzy się wczesne prototypy interfejsu, które następnie testują rzeczywiści użytkownicy. Zebrane uwagi i obserwacje pozwalają znaleźć problemy i obszary do poprawy, które wprowadza zespół projektowy, po czym proces się powtarza – dzięki temu interfejs nieustannie ewoluuje.

Metoda wireframingu polega na tworzeniu prostych, schematycznych wizualizacji interfejsu, które pomagają zaplanować układ i strukturę poszczególnych ekranów. Wireframy koncentrują się na funkcjonalności i rozmieszczeniu elementów, bez szczegółowych detali graficznych. Stosuje się je na wczesnych etapach projektowania, aby szybko przetestować różne pomysły i koncepcje.

Kolejną metodą jest analiza heurystyczna, w której eksperci oceniają interfejs pod kątem zgodności z uznanymi zasadami użyteczności i dobrych praktyk projektowych. Dzięki niej można szybko wykryć problemy i błędy, zanim projekt przetestują prawdziwi użytkownicy.

Narzędzia do projektowania interfejsu użytkownika

Narzędzia do projektowania interfejsów użytkownika można podzielić ze względu na główne funkcje. Podstawą są narzędzia do prototypowania, takie jak Figma, Adobe XD i InVision. Dzięki nim można tworzyć interaktywne modele, które symulują działanie interfejsu.

W zakresie projektowania wizualnego dominują narzędzia, takie jak Sketch, Adobe Illustrator i Affinity Designer. Sketch jest popularny wśród projektantów UI ze względu na swoje zaawansowane funkcje do pracy z grafiką wektorową i łatwość integracji z innymi narzędziami. Adobe Illustrator oferuje wszechstronność i precyzję w tworzeniu skomplikowanych elementów graficznych, co przydaje się w tworzeniu ikon i ilustracji, zaś Affinity Designer stanowi alternatywę dla Illustratora, oferując podobne funkcje przy niższym koszcie.

Do testowania użyteczności wykorzystuje się m.in. UserTesting, Lookback i Hotjar. Dzięki nim można prowadzić zdalne testy użyteczności, zbierać nagrania wideo i opinie użytkowników podczas interakcji z prototypem, prowadzić sesje testowe na żywo czy analizować zachowania użytkowników na stronach internetowych.

Do współpracy w zespole używa się m.in. Zeplin, Abstract i Miro. Dzięki nim można łatwo przekazywać projekty deweloperom, automatycznie generować specyfikacje i zasoby niezbędne do implementacji, a także zarządzać różnymi wersjami projektów.

Rola interfejsu użytkownika

Interfejs użytkownika łączy ludzi z programem – dzięki niemu mogą oni wykonywać zamierzone zadania, co zwiększa dostępność i użyteczność systemu, redukuje czas potrzebny na naukę obsługi oraz minimalizuje ryzyko popełniania błędów. Wpływa też na ogólne wrażenie użytkownika z korzystania z produktu oraz ma znaczenie w kontekście dostępności – dzięki niemu osoby z różnymi ograniczeniami fizycznymi czy sensorycznymi mogą efektywnie korzystać z technologii.

Dobrze zaprojektowany interfejs może zwiększyć produktywność użytkowników, co przekłada się na lepsze wyniki biznesowe i większą wydajność pracy. W kontekście marketingowym może być też elementem przewagi konkurencyjnej – produkty z lepszymi interfejsami często zyskują przewagę na rynku, ponieważ użytkownicy są bardziej skłonni do wyboru systemów łatwych i przyjemnych w użyciu. W ten sposób interfejs staje się elementem brandingu oraz wpływa na postrzeganie marki i jej wartość.