Fundusze hedgingowe – definicja i charakterystyka

Inwestując, trzeba pamiętać, że ryzyko i nagroda chodzą parami – fundusze hedgingowe nauczyły się wykorzystywać obie możliwości. Czym różnią się od tradycyjnych funduszy inwestycyjnych i jakimi sposobami dostarczają klientom zyski?

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym są fundusze hedgingowe i jaka jest ich historia?
• Jakie są cechy charakterystyczne funduszy hedgingowych?
• Jakie są rodzaje funduszy hedgingowych?
• Jak działają fundusze hedgingowe?
• Jak założyć fundusz hedgingowy?
• Jaka jest rola funduszy hedgingowych w strategiach inwestycyjnych?
• Jakie są korzyści z funduszy hedgingowych?

Fundusze hedgingowe – definicja i historia

Fundusze hedgingowe, znane również jako fundusze spekulacyjne, to prywatne przedsięwzięcia inwestycyjne stosujące różne strategie w celu maksymalizacji zysków dla inwestorów. Charakteryzują się wysokim stopniem elastyczności w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, co odróżnia je od tradycyjnych funduszy inwestycyjnych zamkniętych i otwartych. Mogą inwestować w szeroki zakres aktywów – akcje, instrumenty pochodne czy nieruchomości – a także często wykorzystują dźwignię finansową oraz techniki short selling, aby osiągać zyski nie tylko w okresach wzrostów, ale i spadków na rynkach finansowych^[1].

Historia funduszy hedgingowych rozpoczyna się w latach 40. XX wieku w Stanach Zjednoczonych, kiedy to Alfred Winslow Jones, dziennikarz i były dyplomata, postanowił zastosować nowatorskie podejście do inwestowania, które miało na celu zabezpieczenie (hedging) portfela inwestycyjnego przed zmianami rynku. W 1949 roku założył fundusz, który zaczął kupować akcje, które według niego miały wzrosnąć (pozycje długie), oraz sprzedawać krótko akcje, które miały spaść (pozycje krótkie), wykorzystując wzrosty i spadki na rynku do generowania zysków. Stało się to podstawą działania funduszy hedgingowych^[2].

Fundusze hedgingowe to prywatne przedsięwzięcia inwestycyjne wykorzystujące zróżnicowane strategie w celu maksymalizacji zysków dla swoich inwestorów.

Definicja funduszy hedgingowych

Początkowo fundusze hedgingowe były nieliczne i działały w cieniu, ale ich popularność zaczęła rosnąć w latach 60. i 70., kiedy inwestorzy zaczęli poszukiwać metod inwestowania oferujących wyższe ROI niż tradycyjne fundusze inwestycyjne. Nie zmieniło to faktu, że branża funduszy hedgingowych pozostawała stosunkowo niewielka do lat 90., kiedy globalizacja rynków kapitałowych, rozwój nowych instrumentów finansowych i deregulacja doprowadziły do eksplozji zainteresowania nimi^[3].

W lata 90. i na początku XXI wieku fundusze hedgingowe dynamicznie rosły, a coraz większa ich liczba wchodziła na rynek, co skutkowało inwestowaniem w nie coraz większych sum kapitału. Z biegiem lat rosły złożoność i zróżnicowanie ich strategii inwestycyjnych, a same fundusze weszły na nowe rynki i do nowych sektorów. Stały się atrakcyjne dla zamożnych inwestorów indywidualnych oraz dla dużych instytucji, takich jak fundusze emerytalne czy ubezpieczeniowe, szukających sposobów dywersyfikacji inwestycji i generowania wyższych zysków^[4].

Kryzys finansowy z 2008 roku ujawnił ryzyka związane z niektórymi strategiami inwestycyjnymi stosowanymi przez fundusze hedgingowe (głównie z nadmiernym wykorzystaniem dźwigni finansowej i inwestycjami w skomplikowane instrumenty pochodne). W rezultacie wprowadzono nowe przepisy w celu zwiększenia przejrzystości i zmniejszenia ryzyka systemowego związanego z ich działalnością – przykładem może być wprowadzony w USA Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act^[5].

Cechy charakterystyczne funduszy hedgingowych

Fundusze hedgingowe wyróżniają się na tle innych funduszy inwestycyjnych strukturą i strategiami inwestycyjnymi. Do ich cech charakterystycznych^{[6] [7]} należą m.in.:

• Fundusze hedgingowe stosują złożone strategie, w tym short selling (krótką sprzedaż), instrumenty pochodne (np. opcje i kontrakty terminowe), dźwignie finansowe, arbitraż, handel algorytmiczny oraz inwestycje w różnorodne klasy aktywów. Celem jest generowanie wysokich zysków niezależnie od warunków panujących na rynkach.
• Zastosowanie zaawansowanych strategii inwestycyjnych i dźwigni finansowej sprawia, że fundusze hedgingowe mogą oferować znacznie wyższe zyski, ale za cenę większego ryzyka strat.
• Fundusze hedgingowe często stosują model wynagrodzenia znanym jako „2 i 20”, który obejmuje 2% opłaty za zarządzanie (naliczane od całkowitych aktywów funduszu) oraz 20% udziału w zyskach przekraczających określony próg rentowności.
• Fundusze hedgingowe podlegają mniejszej ilości regulacji w porównaniu do tradycyjnych funduszy inwestycyjnych, więc oferują większą elastyczność decyzji inwestycyjnych, ale również mniejszą przejrzystość działań.
• Inwestowanie w fundusze hedgingowe jest zazwyczaj ograniczone do akredytowanych inwestorów (tj. spełniających określone kryteria dochodowe lub majątkowe). Służy to ograniczeniu dostępu do tych inwestycji wysokiego ryzyka osobom, które mogą nie być w pełni jego świadome.
• Fundusze hedgingowe dążą do zysków niezależnie od ogólnych warunków na rynkach finansowych. W tym celu stosują różnorodne strategie i inwestują w wiele aktywów, więc mogą zyskiwać nawet w czasie bessy.
• Fundusze hedgingowe często korzystają z dźwigni finansowej. Może ona zwiększyć zyski, ale zwiększa również ryzyko i potencjalne straty.

Rodzaje funduszy hedgingowych

Ze względu na różnorodność stosowanych strategii inwestycyjnych fundusze hedgingowe można podzielić na wiele rodzajów^{[8] [9] [10]}. Oto niektóre z najpopularniejszych:

• Long/short equity to fundusze, które inwestują w akcje, jednocześnie zajmując długie pozycje (kupując akcje z oczekiwaniem wzrostu ich wartości) i krótkie pozycje (sprzedając akcje na krótko w oczekiwaniu ich spadku).
• Fundusze global macro dokonują inwestycji na podstawie przewidywań dotyczących globalnych makroekonomicznych trendów, takich jak zmiany w polityce gospodarczej, stopy procentowe czy kursy walut. Mogą inwestować w np. waluty, długi, surowce czy akcje, aby skorzystać ze zmian w gospodarce światowej.
• Strategia event-driven koncentruje się na inwestowaniu w firmy będące przedmiotem znaczących wydarzeń korporacyjnych (np. fuzji, przejęć, restrukturyzacji czy bankructw), które mogą wpłynąć na wartość firmy.
• Fundusze stosujące strategię arbitrażu starają się wykorzystać niewielkie różnice cenowe tego samego aktywa w różnych miejscach lub różnice cenowe między powiązanymi aktywami. Przykładem może być arbitraż stóp procentowych czy arbitraż konwersji.
• Niektóre fundusze hedgingowe koncentrują się na inwestycjach w dług, w tym obligacje korporacyjne, obligacje wysokiego ryzyka (high yield) i pożyczki lewarowane.
• Fundusze kwantytatywne (zwane też „quant”) wykorzystują zaawansowane algorytmy matematyczne i modele komputerowe do identyfikowania możliwości inwestycyjnych. Ich strategie mogą obejmować np. handel wysokiej częstotliwości (HFT), gdzie inwestycje są dokonywane w ekstremalnie krótkich okresach czasu.
• Fundusze typu distressed securities skupiają się na inwestycjach w firmy znajdujące się w trudnej sytuacji finansowej lub na skraju bankructwa.
• Managed futures, znane również jako fundusze CTA (Commodity Trading Advisors), specjalizują się w inwestowaniu w kontrakty terminowe na towary, waluty, stopy procentowe i indeksy rynkowe.
• Strategia market neutral ma na celu wyeliminowanie wpływu ruchów rynkowych na wyniki inwestycyjne funduszu. Fundusze tego typu dążą do osiągnięcia zysku poprzez balansowanie pozycji długich i krótkich tak, aby ekspozycja na ogólne ruchy rynku była minimalna.
• Volatility funds, czyli fundusze zmienności, skupiają się na strategiach wykorzystujących zmienność jako główny czynnik generujący zysk. Mogą korzystać z instrumentów pochodnych, aby spekulować na wzrost lub spadek zmienności rynkowej.

Działanie funduszy hedgingowych

Fundusze hedgingowe działają na globalnych rynkach finansowych, gdzie starają się w jak największym stopniu wykorzystywać swoją elastyczność i innowacyjność do identyfikowania i wykorzystywania możliwości inwestycyjnych niedostępnych lub nieatrakcyjne dla tradycyjnych funduszy inwestycyjnych i inwestorów indywidualnych. O skuteczności i popularności tego typu funduszy świadczy fakt, że w 2024 rok globalna wartość sektora powinna wynieść według przewidywań 4,74 biliona dolarów^[11].

Fundusze hedgingowe, dzięki mniej restrykcyjnym regulacjom, mogą szybko zmieniać kierunki inwestycyjne, więc mogą wykorzystywać zarówno tradycyjne metody inwestycji, jak i bardziej spekulacyjne metody, takie jak handel algorytmiczny, arbitraż czy inwestycje w derywaty. Handlują też różnorodnymi instrumentów w ramach swoich strategii inwestycyjnych:

• Fundusze mogą kupować akcje spółek giełdowych, zarówno w strategiach długich, jak i krótkich.
• W portfelach funduszy hedgingowych mogą się znajdować różnego rodzaju obligacje, w tym korporacyjne, rządowe czy komunalne.
• Fundusze hedgingowe często kupują opcje, kontrakty terminowe, kontrakty na różnice kursowe (kontrakty CFD) oraz swapy. Pozwalają one spekulować na zmianie cen aktywów bazowych i zabezpieczać (hedging) portfele przed niekorzystnymi ruchami rynkowymi.
• Fundusze hedgingowe często zajmują się handlem walutami.
• Fundusze mogą również inwestować w surowce, takie jak ropa naftowa, metale szlachetne czy produkty rolne.
• Niektóre fundusze hedgingowe specjalizują się w inwestycjach w nieruchomości, wykorzystując do tego celu zarówno bezpośrednie inwestycje, jak i instrumenty pochodne bazujące na rynku nieruchomości.
• Fundusze mogą również inwestować w niepubliczne spółki (private equity) oraz w długi przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej.

Portfele inwestycyjne funduszy hedgingowych często łączą wiele różnych rodzajów aktywów i opierają się na analizie makroekonomicznej, przewidywaniach dotyczących poszczególnych sektorów rynku, a także na bieżącej analizie politycznej i ekonomicznej na świecie. Zarządzający funduszami hedgingowymi to zazwyczaj osoby o wysokich kwalifikacjach i bogatym doświadczeniu inwestycyjnym.

Zarządzanie ryzykiem to kolejny kluczowy element działalności funduszy hedgingowych. Stosują one zróżnicowane metody zarządzania ryzykiem, w tym dywersyfikację inwestycji, hedging (zabezpieczanie) przeciwko ryzykom rynkowym oraz ścisłe monitorowanie i regulowanie poziomu dźwigni finansowej w portfelu. Dzięki tym metodom fundusze hedgingowe starają się minimalizować straty w niekorzystnych warunkach rynkowych, jednocześnie pozostając gotowe do szybkiego wykorzystania nowych możliwości inwestycyjnych.

Zakładanie funduszu hedingowego

Zakładanie funduszu hedgingowego zaczyna się od zebrania zespołu doświadczonych profesjonalistów – menedżerów, analityków finansowych, prawników specjalizujących się w prawie finansowym i regulacjach dotyczących funduszy inwestycyjnych oraz ekspertów od compliance i audytu. Równocześnie trzeba ustalić strategię inwestycyjną, która będzie wyróżniać fundusz na rynku i przyciągać potencjalnych inwestorów.

Kolejnym etapem jest wybór jurysdykcji – jest to ważna decyzja, ponieważ różne kraje oferują różnorodne regulacje, opodatkowanie oraz wymogi. Niektóre z popularnych miejsc do rejestracji funduszy hedgingowych to Kajmany, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Luksemburg czy Malta^[12], głównie ze względu na korzystne regulacje podatkowe i bardziej elastyczne prawo. Decyzja ta powinna być podyktowana nie tylko kwestiami podatkowymi, ale także reputacją, kosztami operacyjnymi, dostępem do potencjalnych inwestorów oraz wymogami regulacyjnymi.

Następnie należy zarejestrowanie funduszu zgodnie z lokalnymi przepisami, co może wymagać przygotowania szeregu dokumentów, takich jak:

• prospekt informacyjny,
• umowy z inwestorami,
• polityka inwestycyjna,
• dokumenty dotyczące struktury własnościowej i zarządzania funduszem.

Do tego celu dobrze jest zatrudnić prawników specjalizujący się w zakładaniu i obsłudze funduszy hedgingowych.

Fundusz nie będzie działał bez solidnej infrastruktury operacyjnej, w tym systemów IT do zarządzania inwestycjami i ryzykiem. Jego działalność powinna być też zgodna z międzynarodowymi standardami w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Trzeba również zadbać o transparentność działania i regularne raportowanie.

Sukces funduszu hedgingowego zależy od także skutecznej strategii marketingowej i zdolności do przyciągania kapitału od inwestorów. Wymaga to wykazania doświadczenia zespołu zarządzającego, solidności strategii inwestycyjnej i efektywności mechanizmów zarządzania ryzykiem.

Rola funduszy hedgingowych w strategiach inwestycyjnych

Inwestowanie w fundusze hedgingowe jest opcją przede wszystkim dla akredytowanych inwestorów, takich jak zamożni indywidualni inwestorzy, instytucje finansowe, fundusze emerytalne czy fundacje. Fundusze tego typu charakteryzują się wyższym progiem wejścia i większym ryzykiem, więc nie są odpowiednie dla przeciętnego inwestora detalicznego.

Inwestując w fundusz hedgingowy, trzeba przede wszystkim dokładnie przeanalizować następujące aspekty ich strategii inwestycyjnych:

• Różne fundusze specjalizują się w różnych metodach zarabiania pieniędzy, od spekulacji na cenach akcji czy walut, poprzez handel surowcami, aż po skomplikowane strategie arbitrażowe czy wykorzystanie dźwigni finansowej.
• Dobrze jest ocenić historii wyników funduszu, ale warto pamiętać, że przeszłe wyniki nie gwarantują przyszłych zysków. Analiza wyników pozwala jednak ocenić, jak zarządzający radzili sobie w różnych warunkach rynkowych i jak efektywnie zarządzają ryzykiem.
• Struktura opłat funduszu hedgingowego często jest wyższa niż w przypadku tradycyjnych funduszy inwestycyjnych, co może wpływać na netto zwrot z inwestycji.
• Ze względu na możliwość stosowania dźwigni finansowej oraz inwestowania w skomplikowane instrumenty finansowe fundusze hedgingowe mogą być bardziej narażone na ryzyko. Dobrze jest mieć solidny plan dywersyfikacji i być przygotowanym na możliwość wahań wartości inwestycji.

Korzyści z funduszy hedgingowych

Jedną z głównych zalet funduszy hedgingowych jest potencjał uzyskania wyższych zwrotów z inwestycji, zwłaszcza w okresach niestabilności rynkowej. Dzięki zastosowaniu zaawansowanych strategii inwestycyjnych i instrumentów finansowych są one w stanie generować zyski nawet wtedy, gdy tradycyjne rynki akcji czy obligacji notują spadki.

Fundusze hedgingowe często inwestują w różnorodne aktywa i rynki, co może pomóc inwestorom w rozłożeniu ryzyka inwestycyjnego i dywersyfikacji portfela. Może to ograniczać potencjalne straty, a także daje dostęp do wielu rynków i możliwości inwestycyjnych.