​Co-creation – co to jest i na czym polega współtworzenie?

Co-creation to dynamiczna forma współpracy, która oferuje firmom możliwość zaangażowania klientów, partnerów oraz społeczności w proces tworzenia wartości. Jak dzięki tej metodzie organizacje mogą czerpać z różnorodnych perspektyw i doświadczeń?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest co-creation?
• Jakie są rodzaje co-creation?
• Jakie są zasady co-creation?
• Jak przebiega co-creation?
• Jakie są przykłady co-creation?
• Jaka jest rola co-creation?

Co-creation – definicja

Co-creation (pol. współtworzenie, ale można też się spotkać z pojęciem ko-kreacji) to proces, w którym firmy, organizacje lub instytucje angażują zewnętrznych interesariuszy, takich jak klienci, partnerzy biznesowi, pracownicy czy społeczności, do tworzenia wartości. Podstawą jest przekonanie, że większe zaangażowanie zewnętrznych podmiotów, ich perspektyw i doświadczeń może prowadzić do innowacyjnych rozwiązań oraz lepszych wyników^{[1] [2]}.

Co-creation (pol. współtworzenie, ko-kreacja) to proces współtworzenia wartości, w którym organizacje angażują interesariuszy, takich jak klienci czy partnerzy, w aktywne uczestnictwo w rozwoju produktów, usług lub doświadczeń.

Definicja co-creation

Współtworzenie nie ogranicza się do projektowania nowych produktów lub usług – obejmuje też takie aspekty działalności, jak marketing, strategie rozwoju, a nawet procesy operacyjne. W tym kontekście podmioty biorące udział w tym procesie są współautorami wartości dodanej. Organizacje, które wykorzystują tę metodę, dążą do wzmocnienia więzi z partnerami i klientami, żeby czuli się oni współodpowiedzialni za końcowy produkt lub usługę^{[3] [4]}.

​Rodzaje co-creation

Wyróżnić można następujące rodzaje co-creation^{[5] [6]}:

• Jednym z głównych rodzajów jest klub ekspertów, gdzie wyzwanie wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia. Uczestnicy, którzy są ekspertami w danej dziedzinie, wspólnie pracują nad rozwiązaniem określonych problemów.
• W crowdsourcingu grupa ludzi, często o różnorodnym poziomie wiedzy, może wziąć udział w procesie współtworzenia. Bazuje on na idei, że kreatywność tłumu może dostarczyć wiele innowacyjnych rozwiązań.
• Partnerstwa opisują sytuacje, w której różne organizacje współpracują, dzieląc się zasobami i wiedzą. Mogą dzięki temu synergicznie wykorzystywać swoje zasoby.
• Społeczność o wspólnych celach zbiera ludzi o podobnych zainteresowaniach. Współpracują oni nad projektami o wspólnej wartości, np. w przypadku rozwoju oprogramowania open-source.
• Co-creation może też wykorzystywać współpracę z klientami, którzy mogą brać udział w projektowaniu i rozowju nowych produktów lub usług. Mogą dostarczać informacji zwrotnych, pomysłów, a nawet prototypów.
• Współtworzenie wewnętrzne angażuje pracowników. W tym modelu zespoły pracownicze dzielą się pomysłami i współpracują w celu ulepszania procesów wewnętrznych, kultur organizacyjnych lub strategii rozwoju.

Zasady co-creation

Najważniejszą zasadą ko-kreacji jest dialog między uczestnikami – bez otwartej i dwukierunkowej komunikacji nie będzie można wymieniać pomysłów, a współpraca może być fatalna. Nie należy jedynie biernie zbierać opinie, ale trzeba też zadbać, żeby każda ze stron miała wpływ na końcowy rezultat.

Kolejną zasadą jest transparentność. Uczestnicy procesu muszą mieć dostęp do informacji na każdym etapie, aby świadomie podejmować decyzje i w pełni angażować się w rozwój produktu lub usługi. Muszą mieć dostęp do technologii i wsparcia, aby ich wkład był efektywny.

Wspólne zarządzanie ryzykiem pozwala razem ponosić odpowiedzialność za potencjalne ryzyka związane z procesem rozwoju nowych produktów. Dzięki dialogowi i podziałowi ryzyka można minimalizować ewentualne straty i lepiej dopasować końcowe rozwiązania do oczekiwań klientów.

Współtworzenie nie powinno być jednorazowym działaniem, lecz stałym procesem, w którym uczestnicy są regularnie angażowani w rozwój nowych rozwiązań. Taki model zapewnia lepsze dostosowanie produktów do potrzeb rynku.

​Przebieg co-creation

Pierwszym krokiem ko-kreacji jest identyfikacja problemu lub potrzeby. Na tym etapie definiuje się najważniejsze wyzwania oraz określa cele do osiągnięcia. Problem winien być jasno zdefiniowany i przedstawiony uczestnikom, aby mogli oni zaprezentować swoje pomysły i rozwiązania. W tej fazie firmy warto korzystać z narzędzi analizy rynku lub badań rynkowych.

Kolejnym etapem jest dobór uczestników – w zależności od charakteru projektu mogą pochodzić z różnych grup:

• klientów,
• partnerów biznesowych,
• pracowników,
• ekspertów zewnętrznych.

Zawsze jednak powinni być dopasowani do celu projektu – do współtworzenia produktu technologicznego potrzebni będą eksperci w danej dziedzinie, ale w projektach związanych z doświadczeniami klientów najważniejsze będą opinie konsumentów. W tym samym czasie warto też stworzyć (lub wybrać) platformę do współpracy.

Następnie organizacja wspólnie z uczestnikami prowadzi sesje burzy mózgów, warsztaty czy badania, żeby wygenerować jak najwięcej pomysłów. Uczestników zachęca się do dzielenia się rozwiązaniami i przemyśleniami, a także dba się, żeby maksymalizować ich kreatywność i innowacyjność. W tym celu trzeba im zapewnić narzędzia do komunikacji i współpracy.

Kolejnym etapem jest selekcja pomysłów – analizuje się je pod kątem potencjału i zgodności z celami organizacji, co może obejmować analizę techniczną, ekonomiczną i rynkową. Wybrane pomysły można dalej modyfikować, ale po wyborze najbardziej obiecujących rozwiązań przechodzi się do prototypowania. Najlepsze koncepcje przekształca się we wstępne wersje produktów, co często odbywa się we współpracy z uczestnikami procesu współtworzenia, którzy dostarczają bieżących informacji zwrotnych.

Po zakończeniu testowania wybrane rozwiązanie wdraża się na szerszą skalę, ale nie jest to koniec ko-kreacji – organizacje nadal monitorują efektywność produktu, zbierają opinie i dane, aby na bieżąco wprowadzać usprawnienia.

​Przykłady co-creation

Jednym z najbardziej znanych przykładów co-creation jest LEGO Ideas^[7], platforma, na której fani mogą zgłaszać własne projekty zestawów klocków. Są one oceniane przez innych użytkowników, a te, które zdobędą odpowiednią liczbę głosów, są rozpatrywane przez firmę LEGO w kontekście wdrożenia do masowej produkcji. Jeśli dany projekt zostanie zaakceptowany, jego twórca otrzymuje procent ze sprzedaży.

Innym przykładem jest współpraca firmy Heineken z różnymi partnerami, w tym z firmą Krups, przy tworzeniu urządzenia do domowego nalewania piwa – The Sub^[8]. Obie firmy wniosły swoje unikalne kompetencje – Heineken wiedzę na temat piwa, a Krups na temat projektowania urządzeń gospodarstwa domowego. Dzięki temu firmy stworzyły produkt, który przyniósł korzyści obu stronom, a także odpowiedział na potrzeby klientów.

W branży technologicznej co-creation znajduje zastosowanie w projektach open-source, takich jak rozwój systemu operacyjnego Linux^[9]. System ten jest tworzony przez społeczność programistów z całego świata, którzy nieodpłatnie dzielą się swoją wiedzą i umiejętnościami.

​Rola co-creation

Co-creation daje firmom możliwość bezpośredniego zaangażowania konsumentów, partnerów biznesowych i innych interesariuszy w proces tworzenia nowych rozwiązań. Dzięki temu przedsiębiorstwa zyskują dostęp do unikalnych perspektyw, doświadczeń i pomysłów, które mogą przyczynić się do lepszego dopasowania produktów do potrzeb rynku.

Gdy konsumenci biorą udział w procesie tworzenia produktów lub usług, czują się współodpowiedzialni za końcowy rezultat. Prowadzi to do silniejszej identyfikacji z marką oraz budowania głębszych więzi emocjonalnych, co może skutkować długoterminową lojalnością oraz wzrostem zaufania do firmy.

Włączenie klientów, partnerów biznesowych, a także ekspertów z różnych dziedzin w proces projektowania produktów umożliwia firmom czerpanie z różnych perspektyw, co może prowadzić do powstania bardziej kreatywnych i nieszablonowych rozwiązań.

Zaangażowanie interesariuszy już na wczesnych etapach rozwoju projektu pozwala firmom na bieżąco testować i dostosowywać rozwiązania, co minimalizuje ryzyko odrzucenia produktu przez rynek.