Bootstrapping – co to jest i jak wpływa na biznes?

Bootstrapping to strategia finansowania biznesu, która pozwala przedsiębiorcom rozwijać swoje firmy w sposób niezależny od innych. Jak opierając się wyłącznie na własnych zasobach, generowanych przychodach oraz reinwestowaniu zysków można odnieść rynkowy sukces?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest bootstrapping?
• Jakie są zależności między bootstrappingiem a innymi formami finansowania?
• Na jakie etapy dzieli się boostrapping?
• Jakie strategie wykorzystuje się w bootstrappingu?
• Jakie są przykłady bootstrappingu?
• Jaką rolę gra bootstrapping?

Definicja bootstrappingu

Bootstrapping to pojęcie odnoszące się do procesu samodzielnego inicjowania i rozwijania przedsięwzięcia, systemu lub struktury bez zewnętrznego wsparcia czy zasobów. Termin ten ma szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach, takich jak przedsiębiorczość, statystyka, informatyka czy finanse^{[1] [2]}.

W kontekście przedsiębiorczości, bootstrapping oznacza budowanie firmy przy minimalnym wykorzystaniu zewnętrznego kapitału. W tym modelu biznesowym przedsiębiorca korzysta głównie z własnych środków finansowych, reinwestując wypracowane zyski w dalszy rozwój działalności, dzięki czemu może sobie pozwolić na utrzymanie pełnej kontroli nad firmą. Taki sposób zarządzania wymaga jednak efektywności kosztowej, kreatywnego podejścia do problemów oraz ograniczenia zbędnych wydatków^{[3] [4]}.

Bootstrapping to metoda samofinansowania działalności gospodarczej, polegająca na korzystaniu z własnych środków i reinwestowaniu zysków w rozwój firmy, bez angażowania zewnętrznych inwestorów lub kredytów.

Definicja bootstrappingu

W statystyce bootstrapping to technika estymacji rozkładu statystyki próby poprzez wielokrotne losowe próbkowanie ze zwracaniem z oryginalnego zbioru danych. Przydaje się to, gdy nie jest możliwe założenie konkretnego rozkładu danych lub dostępna próbka jest ograniczona^[5].

W każdym z tych przypadków bootstrapping powiązany jest z koncepcją autonomicznego i stopniowego budowania struktury lub rozwiązania, w którym podstawowe zasoby wykorzystuje się do osiągnięcia bardziej zaawansowanych celów. W tym artykule rozważana będzie biznesowa strona bootstrappingu.

Bootstrapping a inne formy finansowania

Na początku warto podkreślić, że istnieje wyraźna zależność między bootstrappingiem a innymi formami finansowania, które można rozpatrywać w kontekście alternatywnego źródła kapitału lub jego uzupełnienia.

Bootstrapping a finansowanie zewnętrzne

W przeciwieństwie do finansowania zewnętrznego, takiego jak kredyty bankowe czy inwestycje venture capital, bootstrapping zakłada minimalne lub całkowite unikanie zadłużenia bądź sprzedaży udziałów w firmie.

W tym wypadku przedsiębiorca zachowuje kontrolę nad swoją działalnością oraz decyzjami operacyjnymi, ale często nie może sobie (przynajmniej od razu) pozwolić na dochodowe projekty). Niemniej jednak, korzystając z dostępnych narzędzi w miarę rozwoju biznesu może pozyskać dodatkowe środki z zewnątrz, zwłaszcza gdy skala jego działalności przekroczy jego możliwości finansowe – czasami zaczyna się od korzystania z kart kredytowych, a kończy się na pozyskaniu wsparcia zewnętrznego finansowania od anioła biznesu.

Bootstrapping a finansowanie dłużne

Finansowanie dłużne, takie jak kredyty bankowe czy obligacje, wymaga zobowiązania do spłaty kapitału wraz z odsetkami, niezależnie od wyników działalności firmy. Bootstrapping pozwala wyeliminować lub zminimalizować ryzyko zadłużenia oraz obciążenia płynności firmy stałymi ratami. Nie zmienia to faktu, że brak zewnętrznego finansowania może prowadzić do wolniejszego wzrostu przedsiębiorstwa ze względu na ograniczenia kapitałowe, ale może to być korzystne z punktu widzenia przedsiębiorcy, który sam chce podejmować decyzje biznesowe i korzystać z własnych pieniędzy, żeby docierać do klientów.

Bootstrapping a finansowanie kapitałowe

Finansowanie kapitałowe polega na pozyskaniu inwestorów, którzy w zamian za wniesienie środków finansowych uzyskują udziały w firmie (często korzystają z tego startupy). Przedsiębiorca, decydując się na na wykorzystanie kapitału własnego, unika rozproszenia własności oraz utraty kontroli nad swoim biznesem.

Trzeba jednak pamiętać, że finansowanie kapitałowe equity może przyspieszyć rozwój dzięki znacznemu zastrzykowi pieniędzy, co może być korzystane np. w przypadku start-upów czy firm wchodzących na nowe rynki, ale może być negatywna dla osoby, która chce w pełni kontrolować swój biznes.

Bootstrapping a crowdfunding

Crowdfunding stanowi nowoczesną alternatywę dla bootstrappingu, gdzie środki pozyskiwane są od dużej liczby drobnych inwestorów. Crowdfunding nie wymaga wykorzystywania własnych zasobów finansowych przedsiębiorców, ale może wiązać się z oczekiwaniami co do dostarczenia obiecanych wyników lub produktów.

Bootstrapping a venture capital

Pozyskaniu kapitału od funduszy VC, czyli inwestorów instytucjonalnych, może znacząco przyspieszyć np. rozwój startupu, ale trzeba pamiętać, że w zamian inwestorzy obejmują udziały w przedsiębiorstwie i oczekują znacznego zwrotu z inwestycji w przyszłości. W przypadku bootstrappingu właściciel zachowuje kontrolę, ale decydując się na samodzielne prowadzenie biznesu z pomocą wyłącznie majątku prywatnego wymaga ciężkiej pracy nad rozwojem firmy.

W przypadku VC warto też podkreślić, że inwestorzy z tego obszaru kładą nacisk na szybki wzrost oraz skalowanie działalności przy wsparciu dużych zastrzyków finansowych i starają się minimalizować czas potrzebny, żeby zainwestowane pieniądze się zwróciły. Choć pozyskanie finansowania od funduszu venture capital jest celem praktycznie każdego start-upu na całym świecie, trzeba pamiętać, że w tym wypadku należy zaakceptować ingerencję inwestorów w strategiczne decyzje oraz podział kontroli nad firmą.

Etapy bootstrappingu

Bootstrapping w finansowaniu można podzielić na kilka etapów. Na samym początku przedsiębiorca skupia się na zgromadzeniu własnych środków finansowych, które stanowią podstawę do uruchomienia działalności. W początkowym etapie korzysta się z oszczędności osobistych, środków uzyskanych od rodziny i znajomych, oraz jak może minimalizuje koszty operacyjne. Innymi słowy, stara się ograniczyć ryzyko, rezygnując z zewnętrznego finansowania i posiłkując się środkami pieniężnymi zaciągniętymi na osobę fizyczną, nie na swój biznes.

W miarę rozwoju firmy i generowania pierwszych przychodów właściciel firmy koncentruje się na sprzedaży podstawowych produktów lub usług, żeby uzyskać pieniądze na pokrycie kosztów działalności. W tym okresie znaczenie ma dyscyplina finansowa, a także reinwestowanie wypracowanych zysków w rozwój operacyjny oraz poprawę oferty. Jeśli pozwalają na to środki finansowe, można pokusić się o zatrudnienie pracowników, którzy pomogą w rozwoju firmy.

W miarę zdobywania rynku oraz stabilizacji przepływów finansowych firma wchodzi w etap optymalizacji. W tym wypadku działania skupiają się na poprawie efektywności operacyjnej, zwiększaniu marży zysku oraz minimalizowaniu kosztów stałych. Gdy minie pewien czas potrzebny na stabilizację przychód firmy, można pokusić się o próby ich dywersyfikacji, żeby stworzyć bufor bezpieczeństwa finansowego. W tym wypadku trzeba skoncentrować koncentruje się na skalowaniu działalności w ramach posiadanych zasobów, utrzymując kontrolę nad wydatkami i stopniowo budując fundamenty do wzrostu, a nawet decyzji inwestycyjnych.

Ostatnim etapem jest osiągnięcie pełnej samowystarczalności finansowej oraz stworzenie zdolności do dalszej ekspansji. Gdy firma zaczyna generować znaczące zyski, które pozwalają na rozwój nowych produktów (np. nowych aplikacji), wejście na kolejne rynki lub inwestycje w innowacje technologiczne można podjąć decyzję o poszukiwaniu dodatkowego finansowania zewnętrznego. Jeśli jednak celami funkcjonowania firmy są autonomia finansowa i solidność struktury operacyjnej, można skupić się na dalszym rozwoju oferty.

Strategie bootstrappingu

Główne strategie i zasady bootstrappingu, które pomagają w rozwoju firmy to:

Minimalizacja kosztów

Podstawową strategią bootstrappingu jest ścisła kontrola wydatków i ograniczenie kosztów operacyjnych do absolutnego minimum. W tym wypadku przedsiębiorcy koncentrują się na oszczędnościach, między innymi poprzez rezygnację z wynajmu biur, ograniczenie zatrudnienia do niezbędnego minimum czy wykorzystywanie darmowych narzędzi, a każdą decyzję podejmuje się z naciskiem na zwrot z inwestycji.

Reinwestowanie zysków

Reinwestowanie wypracowanych dochodów pozwala firmie rozwijać się w sposób organiczny. Zamiast wypłacać sobie zysk, można przeznaczyć go na dalszy rozwój np. rozwój produktu. Reinwestowanie umożliwia utrzymanie płynności finansowej oraz stopniowe zwiększanie skali działalności.

Generowanie szybkich przepływów pieniężnych

Dobrym sposobem zarabiania jest koncentracja na oferowaniu klientom produktów lub usług, które przynoszą szybki przychód. Skracanie cykli sprzedaży, uzyskiwanie płatności z góry lub oferowanie prostych wersji produktów (tzw. MVP, minimum viable product) to działania, które pozwalają szybko pozyskać środków potrzebne do dalszego finansowania działalności, a w dłuższej perspektywie mogą też zwiększyć rentowność.

Zasada “do it yourself” (DIY)

DIY to jedna z podstawowych zasad działania niemal każdego startupu. Polega ona na samodzielnym wykonywaniu jak największej liczby zadań, zamiast korzystania z usług zewnętrznych specjalistów. Przedsiębiorcy zajmują się wieloma obszarami działalności, takimi jak marketing, obsługa klienta czy księgowość, dzięki czemu mogą obniżyć koszty operacyjne.

Trzeba jednak pamiętać, że wymaga to dużego zaangażowania czasowego, ale ostatecznie może poprawić zarówno rentowność, jak i konkurencyjność firmy, bowiem właściciel zawsze się czegoś nauczy w trakcie, choćby na tyle, żeby ocenić, czy specjaliści z danych obszarów faktycznie mają wiedzę ze swoich dziedzin.

Wykorzystywanie zasobów alternatywnych

Przedsiębiorcy często sięgają po zasoby, które nie generują dużych kosztów. Przykładem jest korzystanie z darmowych narzędzi internetowych, przestrzeni coworkingowych, barteru czy leasingu zamiast zakupu sprzętu.

Tworzenie partnerstw i współpracy

Budowanie relacji z innymi firmami lub partnerami, np. przez umowy barterowe czy współdzielenie zasobów, pozwala osiągać zamierzone cele przy minimalnych nakładach finansowych.

Monetyzacja zasobów

Przedsiębiorcy często starają się maksymalizować wykorzystanie dostępnych zasobów. Przykładowo nieruchomość, sprzęt czy technologie, które nie są w pełni wykorzystywane, można wynająć lub udostępnić innym firmom w celu wygenerowania dodatkowych przychodów i podreperowania własnych oszczędności.

Dostarczanie wartości klientom

Dzięki wysokiej jakości usług lub produktów firma może zyskać lojalnych odbiorców i generować stabilne przychody bez potrzeby angażowania dodatkowego kapitału w działania reklamowe czy agresywną sprzedaż.

Analiza wskaźników finansowych

Regularna analiza finansowych KPI, takich jak koszty operacyjne, marża zysku czy poziom płynności, stanowi podstawę świadomych decyzji biznesowych. Dobrze jest utrzymywać szczegółowy nadzór nad wydatkami i przepływami pieniężnymi, aby zminimalizować ryzyko utraty kontroli nad pieniędzmi, szczególnie jeśli posiada się ograniczone zasoby finansowe.

Przykłady bootstrappingu

Istnieje wiele przykładów firm i modeli biznesowych, które odniosły sukces dzięki boostrappingowi. Jednym z nich jest Atlassian, założony w 2002 roku przez Mike’a Cannon-Brookesa i Scotta Farquhara. Panowie początkowo sfinansowali rozwój przedsiębiorstwa z własnych środków, posługując się m.in. kredytem na kwotę 10 000 dolarów australijskich. Zachowali dzięki temu kontrolę nad firmą i jej kierunkiem rozwoju. W 2010 roku, po osiągnięciu znaczącej pozycji na rynku, Atlassian pozyskał zewnętrzne finansowanie w wysokości 60 milionów dolarów od Accel Partners, co przyspieszyło dalszy rozwój. Od momentu, w którym firma została założona, do dzisiaj Atlassian zdążył zdobyć pozycję lidera w branży IT, czego dowodem jest fakt, że w 2015 roku zadebiutował na giełdzie NASDAQ, osiągając wycenę rynkową na poziomie 4,37 miliarda dolarów^[6].

Warto również wspomnieć o firmie Spanx, założonej przez Sarę Blakely. Blakely zainwestowała swoje oszczędności w rozwój pierwszych prototypów produktów kompresyjnych, samodzielnie zajmując się swoim biznesem, w tym marketingiem i sprzedażą. Jej podejście umożliwiło firmie zdobycie rynku, a Blakely stała się jedną z najbardziej rozpoznawalnych przedsiębiorczyń na świecie^[7].

GitHub, popularna platforma do zarządzania kodem założona w 2008 roku przez Toma Prestona-Wernera, Chrisa Wanstratha, PJ Hyetta i Scotta Chacona, początkowo finansowany był z własnych oszczędności i środków założycieli. Dzięki temu twórcy zachowali kontrolę nad kierunkiem rozwoju platformy i dopiero w 2012 roku, pozyskali finansowanie od zewnętrznych inwestorów w wysokości 100 milionów dolarów od Andreessen Horowitz, co przyspieszyło dalszy rozwój. W 2018 roku GitHub został przejęty przez Microsoft za 7,5 miliarda dolarów^[8].

Rola bootstrappingu

Bootstrapping to strategia finansowania przedsiębiorstw oparta na samodzielnym zarządzaniu ograniczonymi zasobami, bez korzystania z zewnętrznego kapitału. Dzięki skupieniu na efektywnym zarządzaniu kosztami i reinwestowaniu zysków bootstrapping pozwala zbudować solidne podstawy firmy, a także sprzyja długoterminowemu myśleniu.

W praktyce bootstrapping wiąże się z ograniczeniami, takimi jak wolniejsze tempo rozwoju, przeciążenie przedsiębiorcy oraz trudności w pozyskiwaniu talentów i inwestowaniu w innowacje. Ograniczone środki finansowe mogą również utrudniać ekspansję i budowanie pozycji rynkowej, szczególnie w konkurencyjnych branżach.

Jedną z zalet bootstrappingu jest fakt, że pozwala on budować firmę samodzielnie, bez kapitału zewnętrznego oraz z naciskiem na efektywność i minimalizację ryzyka. Jest to szczególnie istotne w początkowych fazach działalności, kiedy kluczowe jest zachowanie pełnej kontroli oraz rozwijanie firmy w oparciu o rzeczywistą wartość produktów lub usług.

Jak zatem brzmi podsumowanie? Bootstrapping może być fundamentem dla późniejszego skalowania działalności i ewentualnego pozyskania zewnętrznego kapitału na korzystnych warunkach. Tym samym pozwala kształtować rozwój firmy bez nadmiernego ryzyka i uzależnienia od zewnętrznych źródeł finansowania.