Bezpośrednie inwestycje zagraniczne – czym są?

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne to element współczesnej gospodarki światowej, umożliwiający przedsiębiorstwom rozwój poprzez ekspansję poza granice własnego kraju. Ten typ inwestycji odnosi się do długoterminowego zaangażowania kapitału w przedsiębiorstwa zlokalizowane w innych państwach, z zamiarem wywierania wpływu na zarządzanie i operacje tych podmiotów.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym są bezpośrednie inwestycje zagraniczne?
• Jakie są cele bezpośrednich inwestycji zagranicznych?
• Jakie są rodzaje bezpośrednich inwestycji zagranicznych?
• Jakie są formy bezpośrednich inwestycji zagranicznych?

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne – definicja 

Z makroekonomicznego punktu widzenia, bezpośrednie inwestycje zagraniczne są traktowane jako jedna z form międzynarodowego przepływu kapitału, odgrywająca istotną rolę w finansowaniu gospodarek na różnych etapach rozwoju. Mikroekonomicznie, BIZ stanowią źródło finansowania dla transnarodowych korporacji, umożliwiając transfer kapitału, technologii, a także innych czynników wytwórczych między krajami.

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) to strategia alokacji kapitału przez przedsiębiorstwa, mająca na celu zdobycie wpływu na zarządzanie i działalność zagranicznych firm oraz generowanie z tego tytułu zysków.

Definicja bezpośrednich inwestycji zagranicznych

Realizacja BIZ wiąże się z szeregiem korzyści – dostęp do nowych technologii, umiejętności i innowacji, które mogą być istotne dla zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstwa. Ponadto, inwestycje te umożliwiają efektywniejsze penetrowanie rynków zagranicznych, co przekłada się na wzrost eksportu i poszerzenie bazy klientów. Niemniej, bezpośrednie inwestycje zagraniczne niosą za sobą także ryzyka i wyzwania, na przykład barier administracyjnych, kulturowych, prawnych i ekonomicznych, które mogą znacząco wpływać na koszty czy efektywność inwestycji.

Cele bezpośrednich inwestycji zagranicznych 

Cele bezpośrednich inwestycji zagranicznych są wielowymiarowe i skupiają się na kilku aspektach strategicznego rozwoju przedsiębiorstw na globalnym rynku. Podstawowym celem jest oczywiście generowanie zysków, jednak równie istotne są inne cele, takie jak:

• Umocnienie pozycji rynkowej – BIZ pozwalają firmom na zwiększenie ich wpływów na rynkach zagranicznych, co jest szczególnie ważne w erze globalizacji. Dzięki obecności w różnych regionach świata przedsiębiorstwa mogą lepiej reagować na zmieniające się warunki rynkowe i zwiększać swoją rozpoznawalność międzynarodową.
• Zdobycie nowych rynków zbytu – wejście na nowe rynki pozwala na dywersyfikację przychodów w firmie oraz zwiększenie skali działalności. Jest to szczególnie ważne w przypadku firm działających w sektorach wysoko konkurencyjnych, gdzie lokalne rynki mogą być już nasycone.
• Zwiększenie konkurencyjności – przez zdobywanie dostępu do nowych technologii, umiejętności oraz innowacji, które są dostępne tylko w niektórych regionach świata, firmy mogą poprawić swoją ofertę i procesy produkcyjne, co przekłada się na zwiększoną konkurencyjność na rynku globalnym.
• Efektywność operacyjna – BIZ często prowadzą do optymalizacji kosztów produkcji przez przeniesienie niektórych operacji do krajów, gdzie koszty pracy czy surowców są niższe. Taka relokacja może również obejmować korzystanie z zaawansowanych technologii produkcyjnych dostępnych w danych regionach, co zwiększa ogólną wydajność operacyjną.
• Rozwój poprzez synergię – wspólne przedsięwzięcia lub zakup udziałów w istniejących firmach za granicą umożliwiają wymianę know-how i najlepszych praktyk, a to prowadzi do synergii i innowacji, a także wspiera rozwój nowych produktów lub usług.

Rodzaje bezpośrednich inwestycji zagranicznych 

Rodzaje bezpośrednich inwestycji zagranicznych można różnicować w zależności od zakresu zaangażowania, charakteru inicjatywy oraz specyfiki celów strategicznych. Inwestycje te odgrywają istotną rolę w globalnym krajobrazie ekonomicznym, umożliwiając firmom rozwój, dywersyfikację i optymalizację operacyjną.

Inwestycje typu greenfield

Reprezentują proces, gdzie przedsiębiorstwo decyduje się na budowę nowej jednostki produkcyjnej, centrum badawczego lub biura od podstaw. Tego rodzaju inwestycje są często podejmowane na rynkach, gdzie dostępne są korzystne warunki inwestycyjne, takie jak preferencje podatkowe czy dostęp do kwalifikowanej siły roboczej. Inwestycje greenfield wymagają znaczących nakładów początkowych, ale oferują pełną kontrolę nad procesami operacyjnymi i standardami jakości, co jest atrakcyjne dla firm szukających długoterminowej stabilności i zgodności z globalnymi standardami.

Inwestycje typu brownfield

Zakładają wykorzystanie i adaptację istniejących obiektów przemysłowych, które mogą być modernizowane lub rozbudowane. Ten typ inwestycji jest często stosowany, gdy firma pragnie szybko rozpocząć działalność na nowym rynku, minimalizując jednocześnie ryzyko i koszty związane z budową nowej infrastruktury. Brownfield pozwala na efektywniejsze wykorzystanie lokalnych zasobów i może skrócić czas potrzebny na uruchomienie operacji.

Inwestycje kapitałowe 

Inwestycje kapitałowe obejmują szeroki zakres działań, od zakupu udziałów w istniejących firmach po angażowanie się w międzynarodowe fuzje i przejęcia. Są one realizowane w celu uzyskania kontroli nad przedsiębiorstwem lub znaczącego wpływu na jego działalność, co pozwala na integrację operacji, osiągnięcie synergii kosztowych oraz dostęp do nowoczesnych technologii i rynków. Inwestycje kapitałowe mogą również obejmować strategiczne alianse z lokalnymi firmami, zakup obligacji korporacyjnych lub udzielenie pożyczek, co umacnia pozycję finansową przedsiębiorstwa i zwiększa jego zdolności inwestycyjne.

Formy bezpośrednich inwestycji zagranicznych 

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne przyjmują różne formy – w zależności od strategii przedsiębiorstwa oraz struktury jego operacji międzynarodowych. Dwie podstawowe formy takich inwestycji to:

• Inwestycje horyzontalne polegają na tworzeniu za granicą podmiotów gospodarczych, które pełnią funkcje analogiczne do tych w kraju macierzystym firmy. Takie inwestycje są często realizowane przez przedsiębiorstwa, które dążą do ekspansji rynkowej poprzez replikację swojego modelu biznesowego w różnych lokalizacjach. Dzięki temu mogą efektywnie rozszerzać swoją obecność na globalnych rynkach, jednocześnie zwiększając swoją konkurencyjność i rozpoznawalność marki. 
• Inwestycje wertykalne charakteryzują się stworzeniem za granicą podmiotów, które pełnią różnorodne, uzupełniające się role w ramach jednego koncernu. Takie inwestycje pozwalają firmom na lepsze zarządzanie łańcuchem dostaw przez kontrolowanie różnych etapów produkcji, od badania i rozwoju po produkcję komponentów i montaż finalnych produktów. Inwestycje wertykalne są bardziej złożone i wymagają precyzyjnego koordynowania działań na różnych etapach produkcji, ale oferują też większą efektywność kosztową i lepszą kontrolę nad jakością produktów. 

Bibliografia: 

• Wzorcowa definicja OECD zagranicznych inwestycji bezpośrednich, wydanie trzecie, 1995 [Definicja wzorcowa OECD].
• J. Świerkocki (red.), Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego, ŁTN, Łódź 2011.
• R.E. Caves, International Corporation. The Industrial Economics of Foreign Investment, Economica, Vol. 38, nr 1, 1971.