Zgoda na wykorzystanie wizerunku – kiedy jest potrzebna? Szablony

Zgoda na wykorzystanie wizerunku jest w wielu sytuacjach niezbędna, szczególnie w świecie, w którym obrazy są łatwo dostępne. Jak ją prawidłowo uzyskać i udokumentować oraz jakie są potencjalne konsekwencje jej braku?

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest zgoda na wykorzystanie wizerunku?
• Jakie przepisy opisują rozpowszechnianie wizerunku?
• Czym różni się zgoda na wykorzystanie wizerunku od zgody na jego publikację?
• W jakich sytuacjach zgoda na wykorzystanie wizerunku jest wymagana?
• W jakich sytuacjach zgoda na wykorzystanie wizerunku nie jest wymagana?
• Jak wycofać zgodę na wykorzystanie wizerunku?
• Jak wyglądają szablony zgody na wykorzystanie wizerunku?

Zgoda na wykorzystanie wizerunku – definicja

Zgoda na wykorzystanie wizerunku to prawna zgoda, udzielona przez osobę lub jej opiekuna prawnego na wykorzystanie jej wizerunku przez inne osoby czy organizacje. Wymaga się jej, gdy wizerunek osoby ma być używany publicznie, na przykład w reklamach, filmach, fotografii artystycznej lub w innych mediach.

Zgoda na wykorzystanie wizerunku to prawna zgoda udzielana przez osobę lub jej opiekuna prawnego na użycie jej wizerunku w różnych mediach i celach.

Definicja zgody na wykorzystanie wizerunku

Zgoda na wykorzystanie wizerunku zapewnia ochronę prywatności i praw do wizerunku jednostki, co zabezpiecza ją przed nieautoryzowanym lub niepożądanym wykorzystaniem wizerunku osoby. W niektórych przypadkach, jak w przypadku osób publicznych czy celebrytów, przepisy prawne mogą różnić się w zależności od kontekstu i kraju, ale ogólna zasada polega na tym, że wykorzystanie wizerunku osoby bez jej zgody może naruszać jej prawa.

Przepisy opisujące rozpowszechnianie wizerunku

W Polsce w 2023 roku przepisy, regulujące rozpowszechnianie wizerunku osoby fizycznej, oparte są głównie na dwóch aktach prawnych:

• Zgodnie z Kodeksem Cywilnym, wizerunek jest chroniony jako dobro osobiste, o czym mówi art. 23. Wymienia on wizerunek wśród innych dóbr osobistych, takich jak zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko czy pseudonim. Ochrona obejmuje zarówno zdjęcia, jak i filmy, a nawet namalowane obrazy czy rzeźby osoby.
• Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wskazuje, że zgoda na rozpowszechnienie wizerunku jest konieczna, chyba że wizerunek dotyczy osoby powszechnie znanej (np. polityków, sportowców) utrwalonej w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych lub jeśli osoba stanowi jedynie szczegół większej całości. Najważniejsze przepisy, dotyczące ochrony wizerunku znajdują się w art. 81.

W przypadku naruszenia praw do wizerunku osoby, może ona żądać zaniechania naruszenia, usunięcia jego skutków, a także zadośćuczynienia pieniężnego lub naprawienia szkody majątkowej. Gdy naruszenie jest zawinione, możliwe jest żądanie zapłaty sumy pieniężnej w wysokości dwu- lub trzykrotnej stosownego wynagrodzenia.

W przypadku publikacji wizerunku w prasie istnieją dodatkowe ograniczenia dotyczące osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe, a także świadków, pokrzywdzonych i poszkodowanych – w tych przypadkach wymagana jest zgoda tych osób.

Chronione są również prawa do wizerunku pracownika. Pracodawca nie może swobodnie dysponować wizerunkiem pracownika i musi uzyskać jego zgodę na jego rozpowszechnianie. W przypadku zdjęć zbiorowych, gdzie pracownik stanowi tylko część większej całości, ograniczenia te mogą być mniej rygorystyczne.

W kontekście zgody na wykorzystanie wizerunku warto jeszcze wspomnieć o RODO. Wprowadza ono dodatkową warstwę ochrony w kwestii wykorzystania wizerunku, ponieważ w świetle jego przepisów wizerunek osoby, w tym zdjęcia i filmy, mogą być uznane za dane osobowe, szczególnie gdy pozwalają na identyfikację danej osoby. RODO wymaga, aby przetwarzanie danych osobowych, w tym wizerunku, odbywało się w sposób legalny, uczciwy i transparentny względem osoby, której dane dotyczą.

Przepisy RODO nakładają obowiązek uzyskania zgody na przetwarzanie danych osobowych, chyba że przetwarzanie jest niezbędne do realizacji umowy, wypełnienia obowiązku prawnego, ochrony interesów życiowych osoby, do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach wykonywania władzy publicznej, a także dla celów, wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora danych lub przez stronę trzecią. W kontekście wizerunku, RODO wymaga, aby osoba, której dane dotyczą, była informowana o przetwarzaniu jej danych, miała do nich dostęp oraz mogła wykonywać inne prawa, takie jak prawo do sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania.

Zgoda na wykorzystanie wizerunku a zgoda na publikację wizerunku

Zgoda na wykorzystanie wizerunku odnosi się do szerokiego zakresu działań związanych z wizerunkiem, takich jak przechowywanie, edycja, przetwarzanie czy integracja z innymi materiałami. Jest to bardziej ogólna zgoda, która może zawierać konkretne ograniczenia, takie jak zakres terytorialny wykorzystania czy czas, przez który wizerunek może być używany.

Z kolei zgoda na publikację wizerunku koncentruje się na upublicznieniu wizerunku, czyli jego prezentacji w miejscach dostępnych dla szerszej publiczności, jak media, strony internetowe, materiały reklamowe czy prasa. Jest to bardziej specyficzna forma zgody, skupiająca się na aspekcie publikacji i dystrybucji wizerunku.

Przepisy regulujące te kwestie znajdują się głównie w Kodeksie Cywilnym (art. 23, który wymienia wizerunek wśród dóbr osobistych) oraz w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych (art. 81, który reguluje kwestie zgody na rozpowszechnianie wizerunku). Kodeks Cywilny chroni wizerunek jako dobro osobiste, a Ustawa o prawie autorskim wskazuje na konieczność zgody na rozpowszechnienie wizerunku, z pewnymi wyjątkami, jak np. wizerunek osób publicznych w kontekście ich funkcji publicznych.

Ważne jest, aby dokładnie określić zakres i charakter zgody. Wyraźna zgoda na wykorzystanie wizerunku niekoniecznie oznacza automatyczne prawo do jego publikacji, a zgoda na publikację może nie upoważniać do modyfikacji wizerunku lub jego wykorzystania w pewnych kontekstach komercyjnych.

Sytuacje, w których zgoda na wykorzystanie wizerunku jest wymagana

Zgoda na wykorzystanie wizerunku jest wymagana w różnych sytuacjach, zgodnie z obowiązującymi przepisami w Polsce:

• Wizerunek osoby jest traktowany jako dane osobowe zgodnie z RODO, więc jeśli jest przetwarzany, w tym rozpowszechniany, wymaga zgody osoby, chyba że istnieją inne podstawy prawne.
• Jeżeli zdjęcie czy film przedstawia osobę w sytuacji prywatnej lub niepublicznej, konieczne jest uzyskanie jej zgody na publikację.
• Do wykorzystania wizerunku w celach komercyjnych, na przykład w reklamach, wymagana jest zgoda osoby przedstawionej.
• W przypadku osób niepełnoletnich, zgoda na rozpowszechnianie wizerunku powinna być wyrażona przez rodziców lub opiekunów prawnych.
• W przypadku osób publicznych, zgoda na rozpowszechnianie wizerunku nie zawsze jest wymagana, zwłaszcza gdy publikacja ma charakter informacyjny i dotyczy spraw ważnych dla społeczeństwa. Jednakże, jeżeli publikacja ma charakter komercyjny lub narusza prywatność osoby, zgoda jest wymagana.

Osobno warto omówić kwestię wykorzystania wizerunku w filmie promocyjnym. W tym przypadku zwykle wymagana jest zgoda osoby, której wizerunek jest używany, zwłaszcza jeśli ma to charakter komercyjny. W przypadku profesjonalnych modeli lub aktorów wynajętych do projektu, zgoda jest zazwyczaj zakładana jako część umowy zawodowej. Dla pracowników, biorących udział w filmie promocyjnym, firmy często uzyskują pisemną zgodę, aby uniknąć problemów prawnych.

Zgoda na wykorzystanie wizerunku powinna być jasno określona co do celu i kontekstu wykorzystania wizerunku, a jej brak może prowadzić do naruszenia praw do prywatności i ochrony danych osobowych. Zgoda na wykorzystanie wizerunku oraz zgoda na publikację wizerunku, choć często używane zamiennie, mają różne implikacje prawne i mogą dotyczyć różnych aspektów wykorzystania wizerunku.

Sytuacje, w których zgoda na wykorzystanie wizerunku nie jest wymagana

Istnieją kilka sytuacji, w których zgoda na wykorzystanie wizerunku nie jest wymagana zgodnie z polskim prawem:

• Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku nie jest wymagana, jeśli dotyczy osoby powszechnie znanej, a zdjęcie lub film wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych.
• Jeśli osoba otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie, domyślnie uznaje się, że wyraziła zgodę na wykorzystanie swojego wizerunku, chyba że istnieją wyraźne zastrzeżenia.
• W sytuacji, gdy wizerunek osoby stanowi tylko szczegół większej całości, takiej jak zgromadzenie, krajobraz czy publiczna impreza, zgoda na jego rozpowszechnianie nie jest wymagana.
• Jeśli wizerunek jest rozpowszechniany w sposób uniemożliwiający identyfikację osoby na nim przedstawionej, nie jest wymagana zgoda na jego udostępnienie.
• Gdy publikacja ma charakter informacyjny i dotyczy spraw ważnych dla społeczeństwa, zgoda na rozpowszechnianie wizerunku osób publicznych może nie być wymagana.

Wycofanie zgody na wykorzystanie wizerunku

Możliwość cofnięcia zgody na rozpowszechnianie wizerunku istnieje, ale powinna być dokonana w odpowiedniej formie. Oświadczenie o cofnięciu zgody może być zrealizowane na przykład poprzez wyraźne oświadczenie w stylu:

Niniejszym cofam zgodę na rozpowszechnianie mojego wizerunku udzieloną spółce [nazwa spółki] na podstawie umowy z dnia [data umowy].

Jest to ważne, aby oświadczenie było doręczone drugiej stronie w sposób, który pozwala na zachowanie dowodu jego wysłania. Cofnięcie zgody działa na przyszłość i nie wpływa na już wykorzystane materiały z wizerunkiem przed datą cofnięcia zgody.

Szablon zgody na wykorzystanie wizerunku

Stworzenie szablonów zgody na wykorzystanie wizerunku dla różnych grup wymaga uwzględnienia specyficznych potrzeb i okoliczności każdej z nich. Oto trzy przykładowe szablony:

Dla osoby dorosłej:

Oświadczenie zgody na wykorzystanie wizerunku

Ja, [imię i nazwisko], wyrażam zgodę na wykorzystanie mojego wizerunku przez [nazwa firmy/organizacji] w celach [określ cel, np. promocyjnych, reklamowych]. Potwierdzam, że zgoda jest dobrowolna i została udzielona świadomie.

Data: [data]

Podpis: [podpis]

Dla dziecka (zgoda opiekuna prawnego):

Oświadczenie zgody na wykorzystanie wizerunku dziecka

Ja, [imię i nazwisko opiekuna], jako opiekun prawny [imię i nazwisko dziecka], wyrażam zgodę na wykorzystanie wizerunku mojego dziecka przez [nazwa firmy/organizacji] w celach [określ cel]. Potwierdzam, że zgoda jest dobrowolna i została udzielona świadomie.

Data: [data]

Podpis opiekuna: [podpis]

Dla pracownika:

Oświadczenie zgody na wykorzystanie wizerunku pracownika

Ja, [imię i nazwisko pracownika], wyrażam zgodę na wykorzystanie mojego wizerunku przez [nazwa firmy] w celach [określ cel, np. korporacyjnych, na stronie internetowej firmy]. Potwierdzam, że zgoda jest dobrowolna i została udzielona świadomie.

Data: [data]

Podpis: [podpis]

Każde z oświadczeń powinno być dostosowane do konkretnych potrzeb i okoliczności oraz ewentualnych specyficznych wymagań prawnych.