Zarządca sukcesyjny: uprawnienia. Co musisz wiedzieć?

Zakres uprawnień zarządcy sukcesyjnego stanowi fundament skutecznego funkcjonowania przedsiębiorstwa w spadku, określając granice autonomii decyzyjnej osoby powołanej do kontynuowania działalności gospodarczej zmarłego przedsiębiorcy. Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej precyzyjnie wyznacza kompetencje zarządcy, tworząc równowagę między koniecznością zapewnienia ciągłości biznesowej a ochroną interesów spadkobierców. Właściwe zrozumienie tych uprawnień jest nieodzowne zarówno dla samego zarządcy, jak i dla właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, gdyż determinuje zakres możliwych działań oraz odpowiedzialności w okresie przejściowym.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Jakie uprawnienia posiada zarządca sukcesyjny?
• Przez jak długi czas obowiązują uprawnienia zarządcy sukcesyjnego?
• Jakich kroków nie może wykonywać zarządca sukcesyjny?

Najważniejsze informacje:

• Zarządca posiada uprawnienia do prowadzenia bieżącej działalności w ramach zwykłego zarządu.
• Maksymalny okres zarządu to 2 lata z możliwością przedłużenia o 3 lata przez sąd.
• Sprzedaż istotnych środków trwałych wymaga zgody spadkobierców.
• Przekroczenie uprawnień skutkuje odpowiedzialnością odszkodowawczą.

Jakie uprawnienia posiada zarządca sukcesyjny?

Katalog uprawnień zarządcy sukcesyjnego wynika bezpośrednio z przepisów ustawy oraz charakteru prowadzonej działalności gospodarczej, obejmując szeroki zakres czynności niezbędnych dla zachowania ciągłości przedsiębiorstwa. Jakie konkretnie kompetencje przysługują osobie pełniącej funkcję zarządcy sukcesyjnego w ramach zarządu majątkiem zmarłego przedsiębiorcy?

Zarządca sukcesyjny posiada następujące uprawnienia:

• dysponowanie rachunkiem właścicieli przedsiębiorstwa – zarządca ma pełny dostęp do środków finansowych zgromadzonych na rachunku bankowym firmy, może dokonywać wpłat i wypłat związanych z bieżącą działalnością gospodarczą,
• kontynuowanie zawartych umów – realizacja zobowiązań wynikających z umów zawartych przez zmarłego przedsiębiorcy, w tym umów z: kontrahentami, dostawcami oraz pracownikami,
• prowadzenie dokumentacji księgowej – obowiązek i uprawnienie do prowadzenia ksiąg rachunkowych, sporządzania sprawozdań finansowych, jak również składania deklaracji podatkowych,
• reprezentowanie przedsiębiorstwa – występowanie w imieniu firmy przed organami administracji publicznej, sądami oraz w relacjach z kontrahentami biznesowymi,
• wykonywanie czynności zwykłego zarządu – podejmowanie wszystkich działań mieszczących się w normalnym toku prowadzenia działalności gospodarczej zmarłego przedsiębiorcy,
• zarządzanie pracownikami – realizacja obowiązków pracodawcy, w tym: wypłata wynagrodzeń, podejmowanie decyzji kadrowych w ramach bieżących potrzeb przedsiębiorstwa,
• zawieranie nowych umów – możliwość zawierania kontraktów niezbędnych dla kontynuowania działalności, o ile mieszczą się w granicach zwykłego zarządu.

Wszystkie te uprawnienia służą podstawowemu celowi, jakim jest zachowanie wartości przedsiębiorstwa do czasu przejęcia go przez spadkobierców po wydaniu europejskiego poświadczenia spadkowego.

Przez jak długi czas obowiązują uprawnienia zarządcy sukcesyjnego?

Okres obowiązywania uprawnień zarządcy sukcesyjnego jest ściśle określony przepisami i uzależniony od momentu ustanowienia zarządu oraz wystąpienia zdarzeń powodujących jego wygaśnięcie. Kiedy dokładnie kończy się władza zarządcy nad przedsiębiorstwem w spadku?

Uprawnienia zarządcy obowiązują od dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego, przy czym jeśli zostanie ustanowiony zarząd sukcesyjny za życia przedsiębiorcy, kompetencje zarządcy aktualizują się z chwilą śmierci przedsiębiorcy. Maksymalny czas wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego wynosi dwa lata od dnia śmierci przedsiębiorcy, jednak sąd może przedłużyć ten okres o kolejne trzy lata na wniosek osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie. Wcześniejsze zakończenie zarządu następuje z dniem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego spowodowanego wydaniem europejskiego poświadczenia spadkowego bądź zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia. Odwołanie zarządcy sukcesyjnego przez spadkobierców albo wykreślenie zarządcy sukcesyjnego z powodu naruszenia obowiązków również kończy jego uprawnienia przed upływem ustawowego terminu.

Jakich kroków nie może wykonywać zarządca sukcesyjny?

Przepisy ustawy wprowadzają katalog czynności, których zarządca nie może podejmować samodzielnie lub w ogóle, chroniąc w ten sposób interesy spadkobierców przed nieuprawnionym rozporządzeniem majątkiem. Które konkretne działania pozostają poza zakresem kompetencji zarządcy?

Do kroków, jakich nie może podejmować samodzielnie zarządca sukcesyjny, należą:

• likwidacja przedsiębiorstwa – zarządca nie może podjąć decyzji o zakończeniu działalności gospodarczej zmarłego przedsiębiorcy bez jednomyślnej zgody wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa,
• obciążanie nieruchomości hipoteką – ustanowienie zabezpieczeń rzeczowych na majątku przedsiębiorstwa wymaga zgody spadkobierców wyrażonej w formie aktu notarialnego,
• sprzedaż całego przedsiębiorstwa – zbycie firmy jako zorganizowanej całości gospodarczej stanowi czynność daleko wykraczającą poza zwykły zarząd,
• zaciąganie kredytów długoterminowych – zobowiązania finansowe przekraczające okres jednego roku bądź znaczące kwotowo wymagają akceptacji właścicieli,
• zmiana profilu działalności – wprowadzenie nowego rodzaju działalności gospodarczej albo radykalna zmiana charakteru prowadzonego biznesu,
• zawieranie umów darowizny – nieodpłatne rozporządzenie majątkiem przedsiębiorstwa jest niedopuszczalne bez zgody spadkobierców.

Respektowanie tych ograniczeń stanowi warunek prawidłowego wykonywania funkcji i chroni zarządcę przed konsekwencjami przekroczenia uprawnień.

Uprawnienia zarządcy sukcesyjnego tworzą kompleksowy system kompetencji umożliwiający efektywne prowadzenie przedsiębiorstwa w spadku przy jednoczesnym zabezpieczeniu interesów spadkobierców. Ile rzeczywistej władzy posiada zarządca w kontekście zarządu sukcesyjnego przedsiębiorstwem osoby fizycznej?

W ramach zwykłego zarządu dysponuje on szeroką autonomią decyzyjną, może zawierać umowy, zarządzać pracownikami, dysponować rachunkiem właścicieli przedsiębiorstwa oraz wykonywać wszelkie czynności niezbędne dla kontynuowania działalności gospodarczej zmarłego przedsiębiorcy. Ograniczenia dotyczą głównie czynności o charakterze nadzwyczajnym, długoterminowych zobowiązań oraz rozporządzeń majątkiem o znacznej wartości, które wymagają zgody: spadkobierców ustawowych, spadkobiercy testamentowego przedsiębiorcy oraz małżonka przedsiębiorcy któremu przysługuje udział. System ten zapewnia równowagę między efektywnością zarządzania a ochroną majątku spadkowego, umożliwiając zachowanie wartości przedsiębiorstwa do czasu przejęcia go przez właścicieli po wydaniu europejskiego poświadczenia spadkowego.