Zarządca sukcesyjny – kim jest i jaka jest jego rola? 

Odpowiedzialne zarządzenie przedsiębiorstwem to nie tylko dbałość o płynność finansową czy nadzorowanie pracy wykonywanej przez pracowników. To także planowanie przyszłości oraz zabezpieczanie firmy na wypadek nieprzewidzianych sytuacji. W tym kontekście szczególnie ważny jest m.in. urząd zarządcy sukcesyjnego.  

Z tego artykułu dowiesz się: 

• Kim jest zarządca sukcesyjny?
• Kto może zostać zarządcą sukcesyjnym?
• Jaka jest rola i obowiązki zarządcy sukcesyjnego?
• Jak wygląda proces wyboru i ustanawiania zarządcy sukcesyjnego?
• Jak wygląda procedura rezygnacji lub odwołania zarządcy sukcesyjnego?

Zarządca sukcesyjny – definicja  

W życiu każdego przedsiębiorstwa nadchodzi moment, w którym konieczne jest przekazanie procesów, związanych z zarządzaniem, innej osobie. Sytuacja ta może wynikać z wielu powodów, zarówno przewidzianych (takich jak przejście właściciela firmy na emeryturę), jak i nieprzewidzianych (np. śmierci przedsiębiorcy lub jego nagłej niezdolności do pracy). W każdym z tych przypadków niezwykle istotna jest odpowiednio zaplanowana sukcesja w firmie, a w kontekście nagłej śmierci właściciela – wybór zarządcy sukcesyjnego.  

Zarządca sukcesyjny to osoba, która zajmuje się zarządzaniem firmą po śmierci jej właściciela. 

Definicja zarządcy sukcesyjnego

Warto pamiętać o tym, że przedsiębiorca może dokonać wyboru zarządcy sukcesyjnego jeszcze za życia. Dzięki temu może zabezpieczyć swój biznes oraz zadbać o ciągłość swojej działalności i płynność finansową firmy.  

Osoby mogące zostać zarządcą sukcesyjnym  

Osoba, mogąca zostać zarządcą sukcesyjnym, musi spełniać określone kryteria. Przede wszystkim, omawiany urząd może sprawować osoba fizyczna. Na zarządcę sukcesyjnego nie może być natomiast wybrana osoba prawna, a więc przykładowo spółka akcyjna czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.  

Ponadto, aby zostać zarządcą sukcesyjnym, wspomniana osoba fizyczna musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. Jednocześnie nie może ona być objęta ogólnie rozumianym zakazem prowadzenia działalności gospodarczej, a także prowadzenia działalności gospodarczej danego przedsiębiorcy oraz zarządzania majątkiem.  

Warto dodać, że zarządcą sukcesyjnym może być tylko jedna osoba. Możliwe jest jednak ustanowienie zarządcy rezerwowego, co stanowi dodatkowe zabezpieczenie przyszłości przedsiębiorstwa.  

Rola i obowiązki zarządcy sukcesyjnego  

Rolą zarządcy sukcesyjnego jest przede wszystkim kontynuowanie prowadzenia działalności oraz zarządzanie nią. Osoba, sprawująca omawiany urząd, przejmuje zatem obowiązki zmarłego przedsiębiorcy. Warto zaznaczyć jednak, że zarządca sukcesyjny nie przejmuje długów firmy i innych zobowiązań, związanych z rachunkiem zmarłego właściciela. Wyjątkiem są sytuacje, w których osobne przepisy wprowadzają inne postanowienia w tym zakresie. O czym jeszcze należy pamiętać? 

Przejmując zarządzanie przedsiębiorstwem, zarządca sukcesyjny zobowiązany jest spisania i przedstawienia notariuszowi inwentarza przedsiębiorstwa w spadku. W jego skład powinny wchodzić elementy przedsiębiorstwa w spadku (należy podać ich aktualną wartość oraz ceny, jakie obowiązywały w chwili śmierci przedsiębiorcy) oraz długi spadkowe i ich wysokość (chodzi o dane, które były obowiązujące w chwili śmierci przedsiębiorcy). Czynność ta powinna być wykonana od razu po przejęciu zarządu. 

Proces wyboru i ustanawiania zarządcy sukcesyjnego  

Wybór, a nawet ustanowienie zarządcy sukcesyjnego mogą odbyć się zarówno za życia, jak i po śmierci przedsiębiorcy. W pierwszym przypadku, aby ustanowić zarządcę sukcesyjnego, właściciel firmy musi wytypować odpowiednią na omawiane stanowisko osobę, sporządzić pisemne oświadczenie o jej powołaniu, uzyskać pisemną zgodę wybranej osoby oraz zgłosić powołanego zarządcę do CEIDG. Jak wygląda wybór i ustanowienie zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy? 

W tej sytuacji, w czasie do dwóch miesięcy od śmierci właściciela firmy, powołania zarządcy sukcesyjnego mogą dokonać następujące osoby: 

• spadkobierca ustawowy, 
• spadkobierca testamentowy, 
• małżonek zmarłego właściciela (jeśli przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku), 
• zapisobierca windykacyjny. 

Należy zaznaczyć, że jeśli wyboru zarządcy sukcesyjnego dokonuje spadkobierca ustawowy lub małżonek przedsiębiorcy, wówczas zgodę na to wyrazić muszą osoby, których udział w przedsiębiorstwie w spadku jest większy niż 85/100. 

Osoba dokonująca wyboru zarządcy sukcesyjnego musi przedstawić fakt powołania urzędu oraz powiązane z tym oświadczenia przed notariuszem. Ten odpowiedzialny jest natomiast za zgłoszenie powołania zarządcy sukcesyjnego do CEIDG. 

Procedura rezygnacji lub odwołania zarządcy sukcesyjnego  

Omawiając urząd zarządcy sukcesyjnego, warto zaznaczyć, że może on w każdej chwili zrezygnować z powierzonej mu funkcji, a także być odwołany. Jeśli chodzi o rezygnację za życia przedsiębiorcy, osoba, powołana na zarządcę, musi złożyć pisemną rezygnację. Jeśli zarządca chce zrezygnować ze swojej funkcji już po śmierci właściciela firmy, musi natomiast złożyć rezygnację w formie notarialnej – wówczas notariusz zgłasza taki fakt do CEIDG.  Po zrezygnowaniu ze stanowiska, zarządca musi wypełniać powierzone mu obowiązki jeszcze przez okres dwóch tygodni. Jak wygląda procedura odwołania zarządcy sukcesyjnego? 

Przede wszystkim, odwołanie zarządcy sukcesyjnego następuje w momencie, gdy traci on zdolność do czynności prawnych. Odwołanie zarządcy sukcesyjnego może dokonać się jednak również po śmierci przedsiębiorcy. W tym przypadku niezbędna jest zgoda osób, które posiadają ponad połowę udziału w przedsiębiorstwie w spadku. Wówczas wybór nowego zarządcy możliwy jest przez miesiąc od dnia, w którym poprzedni został wykreślony z CEIDG.