Wskaźnik rotacji należności – co to jest i jak go obliczyć?

Zarządzanie należnościami pomaga zbudować sukces finansowy każdej firmy. Jak wykorzystać do tego celu wskaźnik rotacji należności i jak go obliczyć?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest wskaźnik rotacji należności?
• Jak obliczyć wskaźnik rotacji należności?
• Jak analizować wskaźnik rotacji należności?
• Jaka jest rola wskaźnika rotacji należności?

Wskaźnik rotacji należności – definicja

Wskaźnik rotacji należności jest miarą wykorzystywaną w analizie finansowej do oceny efektywności przedsiębiorstwa w zarządzaniu należnościami. Mierzy, jak często w ciągu roku firma może przekształcić należności w gotówkę, a wylicza się go poprzez podzielenie przychodów ze sprzedaży przez średni stan należności^[1].

Wskaźnik rotacji należności to wskaźnik, który mierzy, jak często firma inkasuje swoje należności w określonym okresie.

Definicja wskaźnika rotacji należności

Im wyższy wskaźnik, tym szybciej firma inkasuje należności, co może świadczyć o skutecznej polityce kredytowej i dobrej kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Niskie wartości mogą wskazywać na problemy z odzyskiwaniem należności, co może wpływa na płynność finansową firmy.

Obliczanie wskaźnika rotacji należności

Wskaźnik rotacji należności oblicza się według następującego wzoru:

Wskaźnik rotacji należności = Przychody ze sprzedaży / Średni stan należności

Gdzie:

• Przychody ze sprzedaży to całkowita wartość sprzedaży dokonanej przez firmę w danym okresie.
• Średni stan należności to średnia wartość należności handlowych w danym okresie, zwykle obliczana jako średnia arytmetyczna stanu należności na początku i na końcu okresu.

Aby obliczyć średni stan należności, stosujemy następujący wzór:

Średni stan należności = (Należności na początku okresu + Należności na końcu okresu) / 2

Załóżmy, że firma XYZ osiągnęła przychody ze sprzedaży w wysokości 1 200 000 PLN w ciągu roku. Należności na początku roku wynosiły 150 000 PLN, a na końcu roku 210 000 PLN. Najpierw obliczamy średni stan należności:

Średni stan należności = (150 000 + 210 000 PLN) / 2} = 360 000 / 2 = 180,000 PLN

Następnie obliczamy wskaźnik rotacji należności:

Wskaźnik rotacji należności = 1 200 000 PLN / 180 000 PLN = 6,67

Firma XYZ przekształca należności w gotówkę średnio 6,67 razy w ciągu roku, co sugeruje efektywne zarządzanie należnościami i wskazywać na dobrą kondycję finansową przedsiębiorstwa.

Analiza wskaźnika rotacji należności

Wysoki wskaźnik rotacji należności wskazuje, że firma skutecznie przekształca należności w gotówkę, co może świadczyć o jej silnej pozycji finansowej. Przedsiębiorstwo, które szybko inkasuje należności, może lepiej zarządzać zasobami finansowymi, a zatem może utrzymać stabilność operacyjną i możliwości inwestycyjne.

Pożądana wysokość wskaźnika rotacji należności może znacznie różnić się w zależności od branży, ponieważ każda ma inne standardy dotyczące terminów płatności, polityki kredytowej i cykli sprzedaży^[2]:

• Detaliści zwykle operują na zasadach sprzedaży gotówkowej lub z krótkimi terminami płatności, co prowadzi do wysokiego wskaźnika rotacji należności – wynosi on średnio około 15-16, co oznacza, że firmy w tej branży przekształcają swoje należności w gotówkę tyle razy w roku.
• Firmy energetyczne charakteryzują się dłuższymi cyklami rozliczeniowymi i większymi kontrakty, więc osiągają wskaźnik rotacji należności na poziomie około 10,5.
• Firmy z branży transportowej mają wskaźnik rotacji należności wynoszący około 9-10, co wskazuje na pewne opóźnienia w płatnościach, ale ogólne efektywne zarządzanie należnościami.

Należy pamiętać, że podane wyżej wartości mogą się różnić w zależności od specyfiki firmy oraz rynku, na którym operuje.

W kontekście analizy finansowej wskaźnik rotacji należności stosuje się przede wszystkim do oceny polityki kredytowej firmy, jakości zarządzania należnościami oraz zdolności do generowania gotówki z działalności operacyjnej. Jest to szczególnie ważne w branżach z powszechną sprzedażą na kredyt i wydłużonymi terminami płatności. Niski wskaźnik rotacji należności z kolei może sugerować, że firma ma trudności z odzyskiwaniem należności.

Żeby uzyskać pełniejszy obraz sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, wskaźnik rotacji należności warto uzupełnić innymi, np. wskaźnikiem rotacji zapasów, który pozwala ocenić efektywność zarządzania zapasami. Z kolei wskaźnik rotacji zobowiązań handlowych mierzy, jak szybko firma spłaca swoje zobowiązania wobec dostawców. W analizie pomocne mogą być też wartości wskaźnika bieżącej płynności (current ratio) oraz płynności szybkiej (quick ratio), ponieważ dostarczają one informacji o zdolności firmy do pokrycia krótkoterminowych zobowiązań przy użyciu dostępnych aktywów.

Rola wskaźnika rotacji należności

Podstawową funkcją wskaźnika rotacji należności jest pomiar skuteczności przekształcania przez firmę należności w gotówkę. Szybka konwersja zwiększa płynność finansową przedsiębiorstwa, co pozwala terminowo regulować zobowiązania oraz ułatwia inwestowanie w rozwój działalności operacyjnej.

Wysoki wskaźnik rotacji należności mówi, że klienci terminowo regulują swoje zobowiązania, co może wskazywać na dobrą jakość portfela klientów oraz skuteczne procedury windykacyjne. Dzięki temu przedsiębiorstwa z wysokimi wartościami wskaźnika rotacji należności są bardziej elastyczne finansowo.

Niski wskaźnik rotacji należności sugeruje problemy z inkasowaniem należności, a to może prowadzić do zatorów płatniczych i pogorszenia płynności finansowej. Wymaga to analizy przyczyn i podjęcia działań naprawczych – pomóc może w tym analiza wskaźnika rotacji należności w kontekście branży i konkurencji.

Wskaźnik rotacji należności jest też ważny w ocenie zdolności kredytowej przedsiębiorstwa przez instytucje finansowe i inwestorów – firmy z wysokimi wartościami tego wskaźnika są postrzegane jako bardziej stabilne finansowo.