Wolontariat pracowniczy – co to jest i na czym polega?

Wolontariat pracowniczy staje się coraz bardziej popularny wśród firm nie tylko jako element strategii społecznej odpowiedzialności biznesu – to także wsparcie dla społeczności oraz okazja do rozwoju i integracji zespołu.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest wolontariat pracowniczy?
• Czym różni się wolontariat pracowniczy od klasycznego wolontariatu?
• Jakie są przykłady działań w ramach wolontariatu pracowniczego?
• Jakie są rodzaje wolontariatu pracowniczego?
• Jakie przepisy regulują wolontariat pracowniczy?
• Jak zaplanować wolontariat pracowniczy?
• Co można zyskać dzięki wolontariatowi pracowniczemu?

Wolontariat pracowniczy – definicja

Wolontariat pracowniczy odnosi się do działań i inicjatyw, w których pracownicy firmy lub organizacji angażują się w prace wolontariackie, często ze wsparciem i zachętą ze strony pracodawcy. Może on przyjmować różne formy, od udziału w jednodniowych akcjach charytatywnych po dłuższe projekty społeczne. Poprzez takie działania firmy mogą wywierać pozytywny wpływ na lokalne społeczności.

Firmy często wspierają lub sponsorują wolontariat pracowniczy poprzez dostarczanie środków, narzędzi, czasu pracy lub innych zasobów. Z kolei dla pracowników jest metodą budowy ducha zespołowego, rozwijania umiejętności i wzmocnienia poczucia satysfakcji z pracy. Firmy, które aktywnie angażują się w wolontariat pracowniczy, często zyskują na pozytywnym wizerunku wśród konsumentów, partnerów biznesowych i potencjalnych pracowników. Jest on często elementem strategii odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw (CSR).

Wolontariat pracowniczy to dobrowolne działania pracowników realizowane na rzecz społeczności, wspierane lub koordynowane przez ich pracodawcę.

Definicja wolontariatu pracowniczego.

Wolontariat pracowniczy a klasyczny

Zarówno w przypadku wolontariatu pracowniczego, jak i klasycznego pracuje się bez oczekiwania wynagrodzenia, żeby pomóc potrzebującym oraz wesprzeć lokalną społeczność z tą różnicą, że wolontariat pracowniczy jest inicjowany i wspierany przez firmę. Pracodawcy mogą w jego ramach dostarczać zasoby, narzędzia czy czas pracy, a podejmowane działania często są częścią strategii CSR marki i służą jej promocji wśród społeczności. Klasyczny wolontariat jest zaś inicjatywą indywidualną i zazwyczaj koncentruje się wyłącznie na pomocy społecznej bez zaangażowania korporacyjnego.

Firmy często współpracują z organizacjami non-profit, łącząc w ten sposób wolontariat pracowniczy z klasycznym. Pracownicy mogą na przykład działać z regularnymi wolontariuszami w różnego rodzaju organizacjach. Co więcej, Twoja firma, angażując się w wolontariat pracowniczy, może zachęcać pracowników do indywidualnego zaangażowania się w działania charytatywne także poza ramami inicjatyw korporacyjnych.

Przykładowe działania w ramach wolontariatu pracowniczego

Wolontariat można świadczyć w wielu miejscach i w różnorodny sposób. Zakres działań wolontariusza zależy od potrzeb organizacji lub społeczności, do której wolontariusz dołącza, oraz od umiejętności i zainteresowań samego wolontariusza. Miejsca, w których najczęściej odbywają się działania w ramach wolontariatu pracowniczego to:

• Organizacje charytatywne, w których np. pomaga się w zbieraniu funduszy, organizuje i uczestniczy w akcjach charytatywnych czy wspiera działanie administracji.
• Schroniska dla zwierząt to jeden z najczęstszych wyborów firm decydujących się na wolontariat pracowniczy. Działania podejmowane w ramach pomocy schroniskom to opieka nad zwierzętami, pomoc w adopcjach czy prace porządkowe w schronisku.
• Domy pomocy społecznej i hospicja to równie częsta forma wolontariatu pracowniczego. W jego ramach wolontariusze spędzają czas z mieszkańcami, pomagają w organizacji zajęć i imprez oraz wspierają personel w codziennych obowiązkach.
• Szpitale i kliniki często współpracują z firmami w ramach wolontariatu pracowniczego. W tym wypadku działania skupiają się na pomocy w opiece nad pacjentami i w działaniach administracyjnych oraz wsparciu dla rodzin pacjentów.
• Organizacje ekologiczne to wybór wielu firm decydujących się na wolontariat pracowniczy, nie tylko ze względu na realną pomoc, ale również w kontekście firmowych działań ESG. W ramach tego typu wolontariatu pracownicy biorą udział w akcjach sprzątania środowiska czy sadzą drzewa.
• W placówkach edukacyjnych firmy mogą pomagać w nauczaniu, wspierać uczniów w trudnej sytuacji życiowej lub organizować dodatkowe zajęcia czy warsztaty.
• Kluby sportowe i organizacje młodzieżowe niejednokrotnie współpracują z markami, które nie tylko mogą je sponsorować, ale również pomagać w organizacji treningów i zajęć dla dzieci i młodzieży oraz wydarzeń i turniejów, a także oferować wsparcie administracyjne.
• Wiele firm wspiera w ramach wolontariatu pracowniczego organizacje kulturalne, nie tylko grantami i innego rodzaju pomocą finansową, ale również w organizacji festiwali, koncertów czy wystaw lub wsparciem dla artystów.
• Organizacje działające na rzecz praw człowieka i równości współpracują z wieloma firmami. Wolontariat pracowniczy w tego typu organizacjach najczęściej opiera się na udziale w kampaniach informacyjnych, organizacji wydarzeń czy pracach badawczych i analitycznych.
• Firmy często wspierają inicjatywy lokalne – nie tylko jest to element strategii CSR, ale również ma to wpływ na poprawę lokalnej infrastruktury, np. poprzez pomoc w budowie placów zabaw. Oprócz tego marki często wspierają lokalne społeczności, pomagając w organizacji imprez społecznościowych czy podejmując inne działania (np. kampanie edukacyjne) na rzecz swojej najbliższej okolicy.

Rodzaje wolontariatu pracowniczego

Wolontariat pracowniczy może przybierać różne formy w zależności od potrzeb społeczności, celów firmy oraz zainteresowań pracowników. Oto kilka podstawowych rodzajów wolontariatu pracowniczego:

• Działania jednodniowe – pracownicy angażują się w projekty krótkotrwałe i przynoszące natychmiastowe efekty, takie jak sprzątanie parku, malowanie szkoły czy pomoc w organizacji lokalnego wydarzenia charytatywnego. Są to działania, które dają szybkie i widoczne efekty.
• Długoterminowe projekty – firmy często decydują się wspierać konkretny projekt lub inicjatywę przez dłuższy czas. Przykłady to budowa domu dla potrzebujących czy wspieranie placówek edukacyjnych. Pracownicy mogą być zaangażowani w te projekty przez kilka miesięcy lub nawet lat.
• Wolontariat umiejętności – pracownicy oferują swoje specjalistyczne umiejętności i wiedzę na rzecz organizacji non-profit czy społeczności. Na przykład, pracownik działu IT może pomóc organizacji w zbudowaniu strony internetowej, a księgowy w doradztwie finansowym.
• Programy mentorskie – pracownicy służą jako mentorzy dla młodzieży, studentów czy młodych przedsiębiorców, udzielając porad, wsparcia i dzieląc się swoim doświadczeniem zawodowym.
• Wspieranie za pomocą darowizn – zamiast bezpośredniej pracy fizycznej, pracownicy mogą angażować się w zbieranie środków, organizowanie aukcji charytatywnych czy innych działań mających na celu zdobycie funduszy dla określonej przyczyny.
• Wolontariat na odległość (wirtualny) – dzięki technologii pracownicy mogą pomagać organizacjom czy społecznościom z odległych miejsc, wykonując różne zadania online, takie jak tłumaczenie dokumentów, projektowanie grafiki czy doradztwo.
• Wolontariat w ramach kryzysów i katastrof naturalnych – w odpowiedzi na nagłe sytuacje, takie jak klęski żywiołowe, firmy mogą mobilizować swoich pracowników do pomocy w akcjach ratunkowych, dostarczaniu pomocy humanitarnej czy odbudowie zniszczonych obszarów.

Wolontariat pracowniczy a kwestie prawne

Wolontariat pracowniczy regulują te same przepisy, co klasyczny – jest to ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie^[1]. Precyzują one m.in. kwestie związane z przepisami prawa pracy czy urlopami na czas wolontariatu. Ustawa precyzuje, że do realizacji wolontariatu pracowniczego niezbędne są odpowiednie wewnętrzne przepisy, takie jak np. właściwe zapisy w regulaminie pracy.

Czas na działania wolontariackie powinien być jasno określony w wewnętrznych przepisach, nie może on rzutować na prawa pracownika, a także nie może być podstawą do zmiany wynagrodzenia (to samo tyczy się sytuacji, gdy pracownik nie bierze udziału w wolontariacie). Co ważne, wolontariat nie może być obowiązkową aktywnością, a firma nie może wymagać od pracownika odmowy udziału w nim, jeśli wyrazi on chęć udziału.

Wewnętrzne przepisy regulujące wolontariat pracowniczy powinny też zawierać zapisy o:

• formach wolontariatu,
• czasie trwania wolontariatu,
• zasadach przyznawania zasobów i środków pieniężnych na wolontariat,
• uprawnieniach wolontariuszy.

Planowanie wolontariatu pracowniczego

Sukces wolontariatu pracowniczego zależy nie tylko od dobrze przemyślanego planowania, ale także od zaangażowania i entuzjazmu pracowników oraz wsparcia ze strony zarządu firmy. Przykładowy proces wygląda następująco:

Zdefiniowanie celów

Definiowanie celów wolontariatu pracowniczego jest kluczowe dla jego skuteczności. Wyraźnie określone cele ułatwiają planowanie, mobilizują pracowników i umożliwiają ocenę osiągnięć. Firmy mogą dążyć do poprawy swojego wizerunku, a wspierając lokalną społeczność, mogą wzmocnić swoją obecność i relacje z mieszkańcami. Z kolei pracownicy poprzez wolontariat pracownicy mają szansę rozwijać umiejętności, które mogą być przydatne w ich karierze.

Badanie zainteresowania pracowników

Aby zrozumieć preferencje pracowników w zakresie wolontariatu, warto przeprowadzić ankietę lub zorganizować spotkania. Ne tylko pozwoli to lepiej dostosować program wolontariatu do ich zainteresowań, ale także może zwiększyć ich zaangażowanie. Przy wyborze formy badania kluczowe jest uwzględnienie liczby pracowników i ich dostępności. Ankieta może trafić do większej grupy, podczas gdy spotkanie pozwoli na głębszą dyskusję. Pytania powinny koncentrować się na rodzajach działań, jakie chcieliby podjąć, oraz obszarach, w których chcieliby pracować.

Wybór projektów i partnerów

Analiza zgromadzonych informacji pozwoli wyselekcjonować projekty lub organizacje, które najlepiej odpowiadają potrzebom i zainteresowaniom pracowników. Ważne jest, aby dokładnie przeanalizować oferty organizacji oraz potencjalne korzyści dla firmy. Współpraca powinna być oparta na wzajemnych korzyściach i wartościach, a wybrane projekty muszą być spójne z misją i celami firmy.

Budżetowanie

W planowaniu projektów wolontariackich niezbędne jest dokładne określenie wymaganych zasobów finansowych (budżet przeznaczony na projekt, który może pokrywać koszty transportu, materiałów czy szkoleń) ludzkich (liczba pracowników biorących udział, ich umiejętności i czas, jaki mogą poświęcić) i materialnych (narzędzia, sprzęt czy materiały niezbędne do realizacji działań). Ustalając te potrzeby, można zapewnić płynność projektu oraz uniknąć niespodzianek.

Szkolenie i przygotowanie pracowników

Szkolenia merytoryczne zapewniają niezbędną wiedzę i umiejętności do konkretnych działań, na przykład, jak pomagać w ośrodkach dla osób bezdomnych czy sadzić drzewa w akcjach ekologicznych. Z kolei szkolenia organizacyjne uczą zasad współpracy w grupie, komunikacji czy zarządzania projektem. Dzięki nim pracownicy zyskują pewność siebie w roli wolontariuszy oraz mają szansę bardziej efektywnie przyczyniać się do realizacji celów projektu.

Komunikacja

Komunikowanie się z pracownikami w sprawie dostępnych projektów wolontariackich jest kluczowe dla sukcesu inicjatywy. Bez względu na formę kontaktu ważne jest, by jasno przedstawić zakres projektu, oczekiwania wobec wolontariuszy oraz sposób zapisów. Omówienie korzyści, zarówno dla pracowników, jak i dla firmy, może zachęcić więcej osób do udziału.

Zorganizowanie logistyki

Pierwszym krokiem planowania logistyki projektu jest zrozumienie jego zakresu i potrzeb uczestników. Jeśli odbywa się on poza miejscem pracy, należy zorganizować transport dla pracowników. Jeśli trwa kilka dni poza miastem, należy zapewnić zakwaterowanie uczestnikom. Należy też zaplanować dostawę materiałów potrzebnych do projektu. Wszystkie elementy powinny być skoordynowane z odpowiednim wyprzedzeniem, by zapewnić płynność projektu.

Monitorowanie i ocena

Regularne monitorowanie wolontariatu pracowniczego pozwala na bieżąco oceniać, czy cele są realizowane zgodnie z planem. Zebranie opinii od uczestników, zarówno pracowników-wolontariuszy, jak i beneficjentów, dostarcza cennych informacji o tym, co działa dobrze, a co wymaga poprawy. Dzięki temu, w razie potrzeby, możliwe jest szybkie wprowadzenie korekt. Ważna jest również regularna komunikacja z uczestnikami – zwiększa to ich zaangażowanie i poczucie przynależności do projektu.

Podsumowanie i refleksja

Spotkanie podsumowujące wolontariat pozwala omówić, co udało się osiągnąć, oraz zidentyfikować obszary wymagające poprawy. W jego trakcie pracownicy mogą dzielić się doświadczeniami, uwagami i propozycjami. Zebranie opinii uczestników jest kluczowe w planowaniu przyszłych inicjatyw, ponieważ zwiększyć efektywność przyszłych działań.

Promocja i komunikacja zewnętrzna

Promowanie sukcesów związanych z wolontariatem pracowniczym wzmacnia wizerunek firmy jako odpowiedzialnej społecznie i zainteresowanej dobrostanem społeczności. Można do tego wykorzystać np. media społecznościowe – posty ze zdjęciami, filmami i opowieściami ze zrealizowanych projektów mogą docierać do szerokiej publiczności i zachęcać innych do zaangażowania się w podobne działania. Sprawdzą się w tym również tradycyjne kanały, takie jak telewizja, radio czy prasa, szczególnie jeśli pokrywają obszar, w którym odbywał się wolontariat.

Także strona internetowa Twojej firmy może być miejscem, w którym możesz opublikować bardziej rozbudowane relacje, artykuły czy case studies z realizowanych projektów. Możliwe jest również stworzenie dedykowanej sekcji dla wolontariatu pracowniczego, zawierającej informacje, historie sukcesu i sposoby zaangażowania.

Planowanie na przyszłość

Po zdobyciu doświadczenia w wolontariacie pracowniczym kolejne inicjatywy można realizować bardziej świadomie. Ważne jest jednak dokładne przeanalizowanie poprzednich projektów. Kluczowe są także konsultacje z pracownikami, ponieważ dzięki nim można poznać ich odczucia i oczekiwania wobec przyszłych działań. Zebrane informacje pozwalają dostosować zakres, cele i metody realizacji kolejnych projektów oraz są pomocne w określeniu potrzebnych zasobów, środków promocji i szkoleń.

Korzyści z wolontariatu pracowniczego

Dzięki wolontariatowi pracowniczemu przedsiębiorstwo demonstruje swoje zaangażowanie w sprawy społeczne i odpowiedzialność biznesową, co wpływa na pozytywny wizerunek firmy. Dla pracowników jest to okazja do rozwijania nowych umiejętności, nawiązywania relacji i zacieśniania więzi zespołowych. Wolontariat pracowniczy może również przyczynić się do zwiększenia motywacji i satysfakcji z pracy, a także promować wartości takie jak solidarność, altruizm i dążenie do wspólnego dobra, a społeczności, które są beneficjentami tych działań, otrzymują cenne wsparcie i zasoby.