Testy kompetencji – czym są i jak je przeprowadzić? 

Aby proces rekrutacji przebiegł sprawnie i efektywnie, warto sięgać po różnorodne metody i narzędzia, takie jak m.in. testy kompetencji. Pozwalają one na ocenę wiedzy i umiejętności kandydatów na dane stanowisko, a także mogą służyć weryfikacji kompetencji zatrudnionych już pracowników.

Z tego artykułu dowiesz się: 

• Czym są testy kompetencji?
• Jakie są rodzaje testów kompetencji?
• Jak przygotować test kompetencji?
• Jak przeprowadzić testy kompetencji?
• Jaką rolę odgrywają testy kompetencji?

Testy kompetencji – definicja  

Testy kompetencji stanowią znaczący element w procesie selekcji kandydatów, ponieważ pozwalają rekruterom patrzeć obiektywnie na osoby, zainteresowane danym stanowiskiem pracy. Ich głównym celem jest ułatwienie identyfikacji kompetencji kandydatów oraz zweryfikowanie, czy deklarowane przez nich umiejętności i doświadczenie zgadzają się z rzeczywistością. 

Testy kompetencji to narzędzia oceny potencjału zawodowego pracowników, wykorzystywane w procesach rekrutacyjnych lub do bieżącej oceny zatrudnionych pracowników.

Definicja testów kompetencji

Testy kompetencyjne pozwalają na obiektywną ocenę umiejętności i zdolności kandydatów, a także na zbadanie ich dopasowania do wymagań konkretnego stanowiska pracy. Dzięki nim możliwe jest sprawdzenie czy kompetencje kandydata są zgodne z oczekiwaniami pracodawcy oraz czy będą one adekwatne do wykonywanych obowiązków. 

W praktyce testy te mogą obejmować różnorodne obszary kompetencji, na przykład umiejętności interpersonalne, zdolności techniczne, analityczne czy też kreatywność. Mogą być formułowane w formie zadań praktycznych, testów wiedzy, symulacji sytuacji zawodowych czy też pytań psychometrycznych. 

Rodzaje testów kompetencji  

Istnieje kilka głównych rodzajów testów kompetencji. Każdy z nich ma na celu ocenę różnych aspektów potencjalnych pracowników. Należą do nich:

• Testy predyspozycji zawodowych – badają posiadane przez kandydata kompetencje i wiedzę merytoryczną na wymagany temat. Ten rodzaj testów pozwala na ocenę konkretnych umiejętności i kwalifikacji, niezbędnych do wykonywania określonych zadań na danym stanowisku. 
• Testy osiągnięć – mierzą poziom wykonywania konkretnych czynności. Przykładem może być test szybkiego czytania lub test umiejętności pisania danego rodzaju tekstu. Takie testy pozwalają zrozumieć, jak dobrze kandydat radzi sobie z określonymi zadaniami praktycznymi, związanymi z przyszłą pracą. 
• Sytuacyjne testy kompetencji – oceniają kandydata na podstawie dylematów lub sytuacji zawodowych. Osoba poddana testowi musi dokonać wyboru zachowania, które według niej jest najbardziej adekwatne w danej sytuacji. Takie testy pozwalają ocenić: 
  • jak kandydat radzi sobie ze stresem,  
  • jak podejmuje decyzje w trudnych sytuacjach,  
  • jak efektywnie potrafi rozwiązywać problemy. 
• Inne rodzaje testów kompetencji – mogą być ukierunkowane na badanie konkretnych zdolności, na przykład umiejętności językowych czy intelektualnych. Mogą one również oceniać cechy osobowości, które mają znaczenie dla danego stanowiska – mówimy tu o asertywności, zdolności do pracy w zespole czy przywództwie.  

Przygotowanie testu kompetencji 

Każdy pracownik czy kandydat jest inny, dlatego Twoje testy kompetencji również powinny być różnorodne. Nie ma uniwersalnego rozwiązania, dlatego przygotuj kilka dokumentów w zależności od tego, które kompetencje pracownika chcesz zbadać.  

W Twoim teście powinny znajdować się podstawowe informacje o pracowniku, a w tym jego data urodzenia, imię, nazwisko i oczywiście stanowisko. Następnie zadbaj o pytania testowe dopasowane do stanowiska i procesu rekrutacji. Zastanów się, co tak naprawdę chcesz zmierzyć? Czy zależy Ci na zachowaniach podczas pracy w zespole, kompetencjach miękkich czy może językowych? Następnie stwórz odpowiednie pytania. W tym celu możesz wykorzystać poniższy schemat:  

• wybierz kompetencje, a następnie dokładnie je opisz,  
• każda kompetencja powinna mieć przypisane zachowania, 
• każde zachowanie powinno mieć przypisaną skalę, na podstawie której określisz stopień umiejętności,  
• stwórz kilka lub kilkanaście pytań związanych z danym zachowaniem,  
• stwórz dokładną instrukcję, która ułatwi wypełnienie testu.  

Badanie kompetencji możesz rozpocząć od kwestionariuszy osobowościowych. W ten sposób poznasz bliżej kandydata lub swojego pracownika. 

Przeprowadzanie testów kompetencji  

Testy kompetencji możesz przeprowadzić na dwa różne sposoby. To, który sposób wybierzesz, powinno zależeć od preferencji i możliwości organizacji.  

Korzystanie z zewnętrznej firmy  

W tym przypadku zewnętrzna firma zazwyczaj zajmuje się wszystkimi aspektami testu – począwszy od zaprojektowania odpowiednich pytań i zadań, aż po analizę uzyskanych wyników. Choć może to wiązać się z większym nakładem finansowym, rozwiązanie to gwarantuje wysoką jakość oraz obiektywne oceny. Szczególnie jeśli zatrudniona firma jest licencjonowana i posiada doświadczenie w przeprowadzaniu testów kompetencyjnych. 

Badanie kompetencji wewnątrz organizacji  

Jeśli Twoja organizacja ma zasoby i wewnętrzne kompetencje, to możesz zdecydować się na przeprowadzenie testów kompetencji we własnym zakresie. W tym przypadku musisz samodzielnie opracować testy, a następnie poddać analizie ich wyniki. Zadania te możesz zlecić wewnętrznym ekspertom lub specjalistom z działu HR. 

Pomimo niższych kosztów, ten sposób może być bardziej czasochłonny, szczególnie jeśli organizacja musi samodzielnie opracować pytania i przeprowadzić analizę wyników. 

Rola testów kompetencji  

Przeprowadzanie testów kompetencji znajduje zastosowanie zarówno podczas procesu rekrutacji, jak i oceny obecnych pracowników. Pozwala bowiem na:  

• Sprawdzenie kompetencji – testy kompetencji pozwalają pracodawcom dokładniej ocenić umiejętności i kompetencje kandydatów. Dzięki nim możesz zweryfikować deklarowane przez kandydatów umiejętności oraz doświadczenie. W ten sposób unikniesz również sytuacji, w której osoba zatrudniona nie spełnia Twoich oczekiwań. 
• Efektywną selekcję – testy kompetencyjne umożliwiają szybsze i bardziej efektywne filtrowanie kandydatów na etapie wstępnej selekcji. Dzięki nim szybko wyłonisz osoby, które najbardziej odpowiadają wymaganiom stanowiska. W efekcie przyśpieszysz cały proces rekrutacyjny i zmniejszysz koszty związane z jego przeprowadzeniem. 
• Skuteczną ocenę rozwoju – badanie kompetencji często jest używane do oceny już zatrudnionych osób w kontekście zawodowego rozwoju pracowników i ewentualnej promocji. W ten sposób zidentyfikujesz obszary, w których pracownik może potrzebować wsparcia lub szkoleń.