Prompt – co to jest i jak go stworzyć?

Prompty są niezbędnym elementem interakcji z systemami sztucznej inteligencji. Czym są, jak je tworzyć i jak stosować je w edukacji, marketingu czy analizie danych?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest prompt?
• Jakie są zastosowania promptów?
• Jak tworzyć prompty?
• Jakie są przykłady promptów?
• Jaka jest rola promptów?

Prompt – definicja

Prompt to termin stosowany w różnych kontekstach, ale szczególnie popularny w dziedzinie NLP (przetwarzania języka naturalnego) oraz sztucznej inteligencji. W najogólniejszym sensie oznacza on zapytanie lub instrukcję, która ma wywołać określoną reakcję lub odpowiedź. Może to być pytanie, polecenie lub inny bodziec, dzięki któremu system, użytkownik czy program wykonają określoną akcję^{[1] [2]}. W informatyce i programowaniu prompt może odnosić się do znaku lub komunikatu pojawiającego się w interfejsie użytkownika, który sygnalizuje gotowość systemu do przyjęcia nowych poleceń lub danych wejściowych^{[3] [4]}.

Prompt to instrukcja lub zapytanie, które wprowadza użytkownik w celu wywołania odpowiedzi lub działania systemu sztucznej inteligencji.

Definicja promptu

W kontekście dużych modeli językowych lub generatywnych AI (np. ChatGPT czy Midjourney), prompt odnosi się do tekstu lub ciągu danych wejściowych podawanych modelowi w celu wygenerowania odpowiedzi. Model analizuje prompt, korzystając z wytrenowanej wiedzy, aby spójnie na niego odpowiedzieć. Jeżeli użytkownik wpisze prompt w formie pytania, model wygeneruje odpowiedź na podstawie dostępnych danych^{[5] [6] [7]}.

Prompty mogą mieć różnorodną formę i złożoność. Mogą to być proste pytania (jaka jest stolica Francji?), ale mogą także stanowić złożone instrukcje, np. „napisz esej na temat wpływu rewolucji przemysłowej na rozwój miast w XIX wieku”. Od jakości promptu zależą precyzja i użyteczność generowanej odpowiedzi, ponieważ szczegółowe prompty pozwalają lepiej zrozumieć intencje użytkownika. W podobny sposób prompty stosuje się w AI generujących obrazy, gdzie użytkownik opisuje, jak obraz ma wyglądać, a algorytm AI tworzy grafikę na podstawie opisu^{[8] [9] [10]}.

Zastosowania promptów

Prompty stosuje się w wielu dziedzinach:

• W obszarze przetwarzania języka naturalnego prompty służą jako narzędzie do generowania odpowiedzi przez modele sztucznej inteligencji. W takim przypadku użytkownik wprowadza prompt, który stanowi pytanie, prośbę lub polecenie, a model językowy generuje odpowiedź na podstawie dostępnych danych. Przykładem może być zadawanie pytań ChatGPT – prompt może brzmieć np. „wyjaśnij teorię względności w prostych słowach”. W tym kontekście prompty są wykorzystywane do interakcji z modelami językowymi w celach edukacyjnych, rozrywkowych, informacyjnych, a także w codziennej pracy.
• Innym istotnym zastosowaniem promptów jest tworzenie treści – w takim przypadku użytkownik może podać modelowi AI początkowy akapit lub temat, a system generuje dalszą część tekstu, starając się zachować spójność stylistyczną i treściową. W tym kontekście prompty mogą pomóc np. copywriterom pobudzić kreatywność lub znaleźć inspirację do dalszej pracy.
• W kontekście generowania obrazów prompty pozwalają użytkownikom opisać, jak ma wyglądać wygenerowana grafika. Systemy sztucznej inteligencji analizują opisy, które mogą obejmować szczegóły dotyczące kompozycji, kolorów, postaci i nastroju sceny, a następnie na tej podstawie generują obrazy. Stosuje się to m.in. w marketingu czy projektowaniu.
• Prompty wykorzystuje się także w programowaniu – w tym wypadku stanowią interfejs komunikacyjny między użytkownikiem a systemem operacyjnym lub programem. W takim kontekście prompt to zazwyczaj znak lub komunikat wyświetlany przez konsolę lub terminal, który informuje użytkownika, że system jest gotowy do przyjęcia kolejnych poleceń. Programista lub administrator systemu wprowadza instrukcje, a system wykonuje zadania na podstawie tych poleceń.
• Prompty można też stosować w chatbotach w obsłudze klienta – w tym kontekście prompty służą do zbierania informacji o potrzebach użytkownika, żeby automatycznie udzielić odpowiedzi lub skierować go do odpowiedniego działu.
• Prompty stosuje się w treningu modeli AI, gdzie służą jako dane wejściowe do trenowania modeli językowych i systemów uczenia maszynowego. W tym kontekście różne rodzaje promptów wykorzystuje się do testowania i doskonalenia algorytmów.

Tworzenie promptów

Najważniejszym czynnikiem w tworzeniu propmptów jest dostarczenie dokładnych i dobrze sformułowanych informacji, które w pełni oddają intencje użytkownika. Aby osiągnąć pożądany rezultat, należy unikać zbyt ogólnych lub niejasnych stwierdzeń – precyzyjnie sformułowany prompt musi zawierać szczegóły pozwalające modelowi sztucznej inteligencji lepiej zrozumieć kontekst i intencje zapytania. Jeśli celem jest uzyskanie informacji o konkretnej epoce historycznej, zamiast pytać ogólnie o „historię”, należy zawęzić zapytanie do konkretnego okresu lub wydarzenia, np. „jakie były przyczyny wybuchu rewolucji francuskiej?”.

Kolejnym aspektem jest jednoznaczność języka – w prompcie nie należy zawierać wieloznacznych sformułowań, ponieważ model może wygenerować odpowiedzi, które nie odpowiadają w pełni oczekiwaniom użytkownika. Zamiast pytać ogólnie o temat, np. „opowiedz o komputerach”, warto doprecyzować, czy chodzi o ich historię, budowę, czy może konkretne zastosowania.

Prompty powinny też cechować się szczegółowością dostosowaną do skomplikowania zadania – w przypadku bardziej złożonych problemów warto uwzględnić dodatkowe szczegóły, które pozwolą modelowi lepiej zrozumieć kontekst i oczekiwania. Jeśli celem jest wygenerowanie opowiadania na określony temat, warto zawrzeć informacje dotyczące najważniejszych postaci, miejsca akcji, a także tonu lub stylu opowiadania. Dzięki temu model będzie w stanie lepiej dostosować treść do oczekiwań użytkownika.

Kontekst jest niezbędnym elementem skutecznych promptów – wprowadzenie informacji, takich jak cel zapytania, może znacząco wpłynąć na jakość odpowiedzi. Pytając o technologię, można zaznaczyć, że odpowiedź powinna dotyczyć najnowszych trendów, a nie ogólnych informacji historycznych.

W celu uzyskania precyzyjniejszych wyników prompty mogą korzystać z konstrukcji sugerujących oczekiwany format odpowiedzi. Można wskazać, że odpowiedź powinna mieć formę listy, eseju, krótkiej definicji lub bardziej szczegółowego opracowania. Działa to też w drugą stronę – jeśli nie chcesz, żeby model stosował listowanie w odpowiedzi, dobrze jest to zaznaczyć w poleceniu. Dzięki takim wskazówkom model będzie wiedział, w jaki sposób odpowiedzieć, co pozwoli uniknąć niepotrzebnych niejasności.

Przykłady promptów

Przykładów promptów jest tyle, ilu jest użytkowników dużych modeli językowych. Sposób konstruowania poleceń dla AI, można wyjaśnić na kilku przykładach:

• W przypadku edukacji prompty mogłyby wyglądać następująco:
  • „Opisz przyczyny wybuchu rewolucji amerykańskiej i wskaż, jak wpłynęły one na ukształtowanie systemu politycznego Stanów Zjednoczonych”.
  • „Wyjaśnij krok po kroku, jak rozwiązać równanie kwadratowe metodą podstawienia na przykładzie równania 2x² + 3x – 5 = 0”.
  • „Wytłumacz, jak działa cykl Krebsa w komórkach eukariotycznych, uwzględniając rolę poszczególnych enzymów”.
  • „Przeanalizuj motyw buntu w powieści George’a Orwella »Rok 1984« i porównaj go z innymi utworami literackimi podejmującymi tematykę opresyjnych reżimów”.
• Przykładowe prompty do tworzenia treści mogą brzmieć:
  • „Napisz opowiadanie w klimacie science fiction o świecie, w którym sztuczna inteligencja rządzi Ziemią, a ludzie są zmuszeni do życia w symbiozie z maszynami”.
  • „Stwórz wiersz na temat zmieniających się pór roku, z naciskiem na symbolikę przejścia od lata do zimy”.
  • „Napisz artykuł na bloga o najlepszych praktykach dotyczących zrównoważonego podróżowania i ekologicznych wyborów, jakie można podejmować podczas wakacji”.
  • „Stwórz scenariusz krótkometrażowego filmu dramatycznego o dwóch przyjaciołach, którzy po latach spotykają się na ślubie jednej z nich”.
• Prompty do social media marketingu mogą wyglądać następująco:
  • „Napisz inspirujący post na Instagrama promujący nową kolekcję ubrań sportowych na sezon jesień/zima, który zachęci do aktywności na świeżym powietrzu”.
  • „Sformułuj serię tweetów, które będą częścią kampanii na X (Twitterze), promującej nowe narzędzie do zarządzania czasem, podkreślających jego innowacyjne funkcje oraz korzyści dla profesjonalistów pracujących zdalnie”.
  • „Napisz chwytliwy opis nowego modelu bezprzewodowych słuchawek z redukcją hałasu, podkreślając zalety dla osób aktywnych oraz profesjonalistów pracujących w ruchu. Opis zostanie opublikowany w poście na Facebooku”.
  • „Stwórz skrypt do reklamy produktowej, która będzie emitowana w YouTube i ma promować nowe oprogramowanie do edycji wideo, które ma być intuicyjne dla początkujących użytkowników, ale jednocześnie zaawansowane dla profesjonalistów”.
• Prompty do analizy danych mogłyby brzmieć w taki sposób:
  • „Przeanalizuj dane sprzedażowe za ostatnie trzy kwartały, wskazując najważniejsze trendy oraz okresy wzrostu i spadku sprzedaży w branży e-commerce”.
  • „Zidentyfikuj, które kampanie reklamowe w ostatnim kwartale miały najwyższy wskaźnik ROI oraz które kanały marketingowe przyczyniły się do najniższego kosztu pozyskania klienta”.
  • „Przeprowadź analizę danych historycznych w celu prognozy popytu na produkty w kategorii elektroniki użytkowej na nadchodzący kwartał, uwzględniając czynniki sezonowe”.
  • „Zbadaj dane pochodzące z mediów społecznościowych dotyczące nowo wprowadzonego produktu i przeprowadź analizę sentymentu, aby określić ogólny odbiór wśród klientów”.
• Prompty można też stosować w organizacji zadań, a ich przykłady mogłyby wyglądać tak:
  • „Ułóż plan dnia dla menedżera zespołu IT, uwzględniając czas na spotkania, przegląd zadań zespołu oraz czas na indywidualne zadania projektowe. Zaplanuj również przerwy i czas na lunch”.
  • „Stwórz listę priorytetów dla zespołu marketingowego na następny tydzień, kładąc nacisk na kampanię produktową, analizę danych z ostatniej kampanii oraz przygotowanie materiałów na konferencję”.
  • „Przygotuj harmonogram dla zespołu projektowego, który pracuje nad wdrożeniem nowego systemu CRM. Uwzględnij kamienie milowe, terminy dostarczenia poszczególnych etapów oraz spotkania kontrolne”.
  • „Zaproponuj, jak efektywnie podzielić obowiązki w zespole odpowiedzialnym za organizację wydarzenia firmowego, uwzględniając role związane z marketingiem, logistyką, kontaktami z mediami i budżetem”.

Rola promptów

Jeśli prompt jest niejasny, niedostatecznie precyzyjny lub zbyt ogólny, system może wygenerować odpowiedź niespełniającą oczekiwań użytkownika. Trzeba też pamiętać, że prompty nie są narzędziem doskonałym w przypadku skomplikowanych zagadnień – modele AI mogą nie radzić sobie najlepiej w subtelnych sytuacjach.

Skomplikowane zagadnienia pokazują też inne „ograniczenie” promptów. W przypadku wielowątkowych i zaawansowanych zapytań prompty również muszą być złożone i długie, co może prowadzić do paradoksalnej sytuacji, w której użytkownik piszący prompta, sam sobie odpowiada na pytanie i wykonuje polecenie zamiast modelu AI.

Trzeba też pamiętać, że modele AI działają na podstawie danych historycznych – choć najnowsze wersje ChatGPT czy Google Gemini mają możliwość przeszukiwania sieci, bez kierowania nimi w prompcie, ich zdolność do wyszukiwania aktualnych informacji może być ograniczona np. do dwóch stron znajdujących się na górze wyników wyszukiwania dla konkretnego słowa kluczowego. W takiej sytuacji zwykłe googlowanie może być zdecydowanie skuteczniejsze.

Prompty nie zawsze pozwalają generować kreatywne rozwiązania, ponieważ modele językowe przetwarzają informacje na podstawie już istniejących w bazie danych wzorców, co może prowadzić do generowania przewidywalnych i uśrednionych odpowiedzi. Mówiąc inaczej, za pomocą odpowiednio rozbudowanego prompta można poprosić AI o wygenerowanie obrazu w stylu Caravaggia, ale próba stworzenia obrazu w indywidualnym stylu jest raczej z góry skazana na porażkę.

Pomimo powyższych ograniczeń prompty są wyjątkowo efektywnym narzędziem do interakcji z systemami sztucznej inteligencji. Skutecznie sformułowane prompty pozwalają generować treści w sposób automatyczny, co znacznie przyspiesza pracę, szczególnie w dziedzinach takich jak marketing, tworzenie treści, analiza danych czy edukacja. Oprócz tego pozwalają użytkownikom uzyskać precyzyjne informacje w zakresie np. pisania tekstów, rozwiązywania problemów matematycznych czy nawet analizy danych finansowych.

Dzięki odpowiednio sformułowanym promptom modele AI mogą generować nowe idee, fragmenty opowiadań czy wierszy, co czyni je przydatnymi w pracy pisarzy, scenarzystów i artystów. W dziedzinie marketingu prompty mogą pomóc w szybkim tworzeniu treści reklamowych i kampanii promocyjnych.

Stosowanie promptów daje też użytkownikom szybki dostęp do odpowiedzi bez potrzeby samodzielnej analizy. W obszarze edukacji prompty mogą wspierać procesy nauczania, dostarczając studentom natychmiastowych odpowiedzi na ich pytania.