Próg rentowności – co to jest i jak wyliczyć?

Rozpoznawanie i zrozumienie progu rentowności może być decydujące dla sukcesu każdej firmy, stanowiąc fundament dla strategicznych decyzji finansowych i operacyjnych. Ten wskaźnik finansowy kryje w sobie możliwość transformacji podejścia do zarządzania ryzykiem i identyfikacji możliwości wzrostu.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest próg rentowności?
• Jakie czynniki wpływają na próg rentowności?
• Gdzie i kiedy stosuje się próg rentowności?
• Jak obliczyć próg rentowności?
• Jak obniżyć próg rentowności?
• Co można zyskać dzięki progowi rentowności?

Próg rentowności – definicja

Próg rentowności to poziom sprzedaży, przy którym całkowite przychody z działalności firmy są równe jej całkowitym kosztom, czyli punkt, w którym firma nie generuje ani zysku, ani straty. Analiza progu rentowności pomaga przedsiębiorcom, menedżerom i inwestorom zrozumieć, ile jednostek produktu należy sprzedać, aby pokryć wszystkie koszty stałe i zmienne związane z produkcją i sprzedażą^{[1] [2] [3] [4]}. Można go analizować i interpretować na różne sposoby, w zależności od konkretnych potrzeb i kontekstu finansowego firmy^[5]:

• Ilościowy próg rentowności to najprostsza forma analizy, która określa liczbę jednostek produktu, które firma musi sprzedać, aby pokryć swoje koszty. Nie uwzględnia to bezpośrednio wpływu cen na rentowność, ale koncentruje się na objętości sprzedaży.
• Wartościowy próg rentowności rozszerza analizę, biorąc pod uwagę wartość pieniężną sprzedaży potrzebną do osiągnięcia rentowności, a nie tylko liczbę jednostek. Metoda ta jest szczególnie użyteczna, gdy firma oferuje różnorodne produkty lub usługi o różnych punktach cenowych.
• Procentowy próg rentowności określa, jaki odsetek sprzedaży stanowi punkt, w którym firma pokrywa wszystkie koszty, wskazując minimalny udział w rynku niezbędny do uniknięcia strat.

Różne podejścia do analizy progu rentowności pomagają menedżerom i właścicielom firm w podejmowaniu bardziej świadomych decyzji dotyczących cen, produkcji, zarządzania kosztami i strategii ogólnych.

Próg rentowności to moment, w którym całkowite przychody z działalności równe są całkowitym kosztom, wskazując, że firma nie generuje ani zysku, ani straty.

Definicja progu rentowności.

Analiza progu rentowności jest istotna dla każdej firmy, ponieważ dostarcza informacji, które mogą wpłynąć na decyzje dotyczące ustalania cen, wprowadzania produktów, inwestycji w sprzęt, a nawet określenia, czy przedsięwzięcie jest finansowo opłacalne. W przypadku nowych przedsięwzięć czy start-upów może pomóc zrozumieć, kiedy firma zacznie generować zysk.

Czynniki wpływające na próg rentowności

Próg rentowności może ulec zmianie w wyniku wielu czynników. Najczęściej wpływają na niego następujące czynniki:

• Koszty stałe, takie jak czynsz, ubezpieczenia czy płace, nie zmieniają się niezależnie od poziomu produkcji. Wysokie koszty stałe zwiększają próg rentowności, wymuszając na firmie potrzebę generowania większych przychodów, aby pokryć wydatki przed osiągnięciem punktu, w którym zaczyna ona przynosić zyski.
• Koszty zmienne, które ewoluują w zależności od produkcji, mogą zmusić firmy do podnoszenia cen, gdy są wysokie na jednostkę. Wzrost cen, konieczny do utrzymania marż, może obniżyć popyt na produkt, komplikując osiągnięcie progu rentowności przez potencjalne ograniczenie ilości sprzedaży niezbędnej do pokrycia wszystkich kosztów.
• Cena produktów, jaką klienci są skłonni zapłacić, bezpośrednio wpływa na próg rentowności. Jeśli przedsiębiorstwo może zwiększyć ceny bez wpływu na popyt, może to obniżyć próg rentowności.
• W firmach oferujących wiele produktów każdy z nich ma inny wkład w marżę i koszty. Zmiany w miksie produktów, na przykład większa sprzedaż produktów o niższej marży, mogą podnieść próg rentowności.
• Konkurencja cenowa na rynku może wymusić obniżki cen, zwiększając próg rentowności, gdy firma musi sprzedać więcej jednostek, aby pokryć koszty, nie będąc w stanie zredukować własnych wydatków operacyjnych.
• Struktura operacyjna z dominującymi kosztami stałymi sprawia, że firmy mają wyższy próg rentowności, ponieważ muszą generować znaczne przychody, aby pokryć stałe wydatki, niezależnie od wahań wolumenu produkcji.
• W okresach niepewności gospodarczej lub branżowej prognozy sprzedaży mogą być mniej przewidywalne, co wpływa na próg rentowności przez zmienność w oczekiwaniach dotyczących sprzedaży.
• Zmiany w prawie podatkowym, takie jak podatki od sprzedaży, podatki dochodowe od firm, itp., mogą wpływać na netto dostępne dla firmy i w rezultacie na jej próg rentowności.

Zastosowanie progu rentowności

Próg rentowności pomaga w ocenie ryzyka finansowego i podejmowaniu strategicznych decyzji. Jego zastosowanie obejmuje ocenę, ile jednostek produktu lub jaki poziom sprzedaży firma musi osiągnąć, aby pokryć swoje koszty operacyjne, co jest kluczowe w planowaniu i podejmowaniu decyzji o cenach, inwestycjach, budżecie i finansowaniu. Analiza progu rentowności pomaga menedżerom zrozumieć swoje marginesy bezpieczeństwa – jak duży spadek sprzedaży mogą znieść, zanim zaczną ponosić straty.

Przedsiębiorstwa wykorzystują próg rentowności, aby zrozumieć skutki zmian kosztów i cen na ich rentowność oraz przewidywać, jak strategiczne zmiany (np. ekspansja, redukcja kosztów, lub działania marketingowe) mogą wpłynąć na zdolność firmy do generowania zysku. Dla start-upów i nowych projektów znajomość progu rentowności jest niezbędna, aby ocenić, czy i kiedy inwestycja zacznie przynosić zyski, co ma kluczowe znaczenie dla potencjalnych inwestorów i dla długoterminowej żywotności projektu.

Obliczanie progu rentowności

Obliczanie progu rentowności jest kluczowym elementem finansowego planowania strategicznego. W zależności od potrzeb można skorzystać z różnych metod obliczeń^[6]. Oto trzy główne podejścia:

Ilościowy próg rentowności

Ten rodzaj analizy koncentruje się na liczbie jednostek, które firma musi sprzedać, aby pokryć koszty.

Wzór:
Próg rentowności w jednostkach = Koszty stałe / (Cena jednostkowa -Koszty zmienne jednostkowe)

Przykład:
Załóżmy, że firma ma koszty stałe wynoszące 10 000 zł, koszty zmienne jednostkowe wynoszące 25 zł na produkt, a cena jednostkowa to 50 zł.

Próg rentowności w jednostkach = 10 000 zł / (50 zł - 25 zł) = 400

Wartościowy próg rentowności

Ta analiza pokazuje wartość sprzedaży, którą firma musi osiągnąć, aby pokryć wszystkie swoje koszty.

Wzór:
Próg rentowności w wartościach = Próg rentowności w jednostkach * Cena jednostkowa

Korzystając z danych z powyższego przykładu, gdzie próg rentowności w jednostkach wynosi 400, a cena jednostkowa to 50 zł:

Próg rentowności w wartościach = 400 * 50 zł = 20 000 zł

Procentowy próg rentowności

Analiza procentowa koncentruje się na określeniu, jaki odsetek sprzedaży reprezentuje próg rentowności w odniesieniu do ogólnej zdolności produkcyjnej lub potencjalnej sprzedaży.

Wzór:
Próg rentowności procentowy = Próg rentowności w jednostkach / Całkowita możliwa liczba jednostek do sprzedania * 100%

Przykład:
Jeśli firma ma możliwość sprzedaży 1000 jednostek produktu, a próg rentowności w jednostkach wynosi 400:

Próg rentowności procentowy = 400 / 1000 * 100% = 40%

Każda z tych metod może być używana zależnie od konkretnych potrzeb biznesowych i kontekstu finansowego, zapewniając kluczowe informacje dla strategii cenowej, produkcyjnej i ogólnych decyzji biznesowych.

Obniżanie progu rentowności

Obniżanie progu rentowności to strategiczny manewr, który może zwiększyć elastyczność finansową firmy i jej odporność na zmiany rynkowe. Osiągnięcie tego celu wymaga zrównoważonego podejścia, uwzględniającego różne aspekty działalności przedsiębiorstwa. Wymaga to holistycznego podejścia, które uwzględnia unikalne czynniki branżowe, strukturę kosztów firmy oraz oczekiwania i zachowania klientów.

Pierwszym krokiem jest często redukcja kosztów stałych, ponieważ bezpośrednio wpływają one na próg rentowności. Może to obejmować renegocjowanie umów z dostawcami, minimalizowanie niepotrzebnych wydatków administracyjnych czy nawet restrukturyzację firmy. Ważne jest jednak, aby podejść do tego procesu z troską i unikać cięć, które mogłyby osłabić zdolność operacyjną lub obniżyć morale pracowników.

Z drugiej strony menedżerowie mogą pracować nad zwiększeniem efektywności operacyjnej, co często prowadzi do zmniejszenia kosztów zmiennych. Przykłady obejmują inwestycje w nowe technologie, które mogą zwiększyć produktywność, lub optymalizację łańcucha dostaw. Trzeba jednak być ostrożnym, aby nie zepsuć jakości produktów lub usług, co mogłoby negatywnie wpłynąć na wizerunek marki.

Zmiana miksu produktowego to kolejna strategia, polegająca na promowaniu produktów o wyższych marżach lub rezygnacji z tych o niższych marżach i kosztach. Chociaż to może skutecznie obniżyć próg rentowności, wymaga to dokładnego zrozumienia rynku i potrzeb klientów, aby nie stracić istotnych segmentów rynku.

Strategie cenowe mogą również wpłynąć na próg rentowności. Oferty sezonowe, rabaty ilościowe lub programy lojalnościowe, mogą zwiększyć ogólną sprzedaż i przyspieszyć osiągnięcie progu rentowności. Należy jednak ostrożnie zarządzać cenami, aby uniknąć wojny cenowej z konkurentami lub deprecjacji wartości marki w oczach konsumentów.

Korzyści z progu rentowności

Próg rentowności pomaga przedsiębiorcom i menedżerom zrozumieć minimalną ilość sprzedaży potrzebną do pokrycia wszystkich kosztów działalności. Dzięki temu firmy mogą lepiej zarządzać ryzykiem finansowym, unikając decyzji, które mogłyby doprowadzić do nierentowności operacji. Jest również istotny w planowaniu i podejmowaniu decyzji strategicznych. Może np. kierować decyzjami o cenach, pomagając firmom ustalić, jakie ceny należy ustawić, aby pokryć koszty i osiągnąć zamierzone marże zysku. Jest też niezbędny przy planowaniu produkcji, ponieważ pomaga określić, ile jednostek produktu należy wyprodukować. Dzięki temu można minimalizować nadmierną produkcję czy marnotrawstwo zasobów.

W kontekście rozwoju firmy analiza progu rentowności pozwala ocenić, czy nowe przedsięwzięcia są finansowo wykonalne, a także jakie scenariusze sprzedaży należy zastosować, żeby uzyskać rentowność. Pomaga to w ocenie, czy dany projekt jest wart ryzyka i zasobów. Ponadto próg rentowności jest ważnym narzędziem komunikacji z interesariuszami oraz może dostarczyć inwestorom, kredytodawcom i innym partnerom biznesowym jasnego obrazu zdolności firmy do generowania zysków i zarządzania kosztami, co buduje zaufanie i może prowadzić do większego wsparcia finansowego czy strategicznego.