Mentoring – co to jest, dobre praktyki 

Mentoring to narzędzie, dynamicznie wspierające zarówno rozwój osobisty, jak i zawodowy. Jest nieoceniony w kontekście rozwoju pracowników – pozwala zarówno na poszerzanie horyzontów, jak i wzmacnianie relacji w zespole.

Z tego artykułu dowiesz się:  

• Czym jest mentoring?
• Jakie są zależności między mentoringiem a coachingiem?
• Jakie są cele mentoringu?
• Jakie są zadania mentora?
• Jakie są rodzaje mentoringu?
• Jakie są dobre praktyki w zakresie mentoringu?
• Jakie są wady mentoringu?
• Jakie są korzyści z mentoringu?

Mentoring – definicja 

Mentoring jest najczęściej rozumiany jako jednoosobowe zaangażowanie pomiędzy uczącym się, a bardziej doświadczoną osobą. Mentor dzieli się swoją wiedzą i wskazówkami dotyczącymi konkretnych potrzeb. Proces ten może obejmować jednak więcej osób i stanowić fundament rozwoju pracowników.

Mentoring to proces rozwoju zawodowego i/lub osobistego, polegający na tym, że osoba doświadczona (mentor) udziela wsparcia (dzieląc się wiedzą i doświadczeniem) z osobą mniej doświadczoną (mentee).

Definicja mentoringu

Pozostaje jednak pytanie – kim jest mentor? Mówiąc w skrócie, jest to doświadczona osoba, która udziela wsparcia, rad i wskazówek mniej doświadczonemu mentee. Do jej zadań należą wsparcie podopiecznego, wyjaśnienie różnych kontekstów, dbanie o partnerską relację czy pokazanie uczniowi nowej perspektywy. osobistym, dzieląc się swoją wiedzą i doświadczeniem. Mentor oferuje wsparcie emocjonalne, motywuje i wspiera mentee w osiąganiu jego celów oraz budowaniu kompetencji.

Słowo “mentor” ma swoje korzenie w mitologii greckiej. W niej Mentor był przyjacielem Odyseusza i opiekunem jego syna Telemacha. Gdy Odyseusz wyruszył na wojnę trojańską, powierzył Mentorowi zadanie wychowania i doradzania młodemu Telemachowi. Mentor symbolizuje mądrość i troskliwość, a jego imię stało się później synonimem osoby, która udziela wsparcia i przewodnictwa młodszym lub mniej doświadczonym jednostkom. W „Odysei” Homera bogini Atena przybierała postać Mentora, aby pomóc Telemachowi w poszukiwaniach ojca.

Zatem, czym jest mentoring? Mówiąc inaczej, jest to sytuacja, w której ktoś pragnie się rozwijać i odnieść sukces w danej dziedzinie, więc poszukuje wsparcia i wiedzy bardziej doświadczonej osoby, która staje się jej mentorem. Mentoring to w tym przypadku jedno z narzędzi, które umożliwia przekazywanie wiedzy, umiejętności i doświadczenia z pokolenia na pokolenie.

Mentoring a coaching

Pytając, czym jest mentoring, niejednokrotnie wspomina się też o coachingu. Oba pojęcia opisują procesy rozwojowe, ale różnią się one w podejściu i celach. W przypadku mentorstwa to doświadczona osoba, która dzieli się wiedzą i radzi mentee, opierając się na swoim doświadczeniu. Relacja jest często długoterminowa.

Coaching z kolei skupia się na wspieraniu coachee w odkrywaniu własnych rozwiązań, stawiając pytania i pomagając w osiąganiu celów poprzez samodzielną refleksję. Coach nie musi mieć doświadczenia w obszarze klienta, a relacja bywa krótsza i bardziej strukturalna. Oba procesy wzajemnie się uzupełniają, oferując różne podejścia do rozwoju.

Elementy mentoringu

Mentoring to w skrócie proces, w którym mentor wspieraj swojego mentee poprzez rozmowy rozwojowe, pomoc w zakresie konkretnych zadań i zachęcanie ucznia do rozwoju osobistego. Składa się on z kilku elementów.

Podstawą menorstwa jest partnerska relacja między obiema stronami. Zaufanie nie tylko pomaga w przekazywaniu wiedzy w danym obszarze – pozwala też obu stronom otwarcie rozmawiać o celach, wyzwaniach i możliwościach. Mówiąc inaczej, inkluzywne dwustronne partnerstwo tworząc środowisko sprzyjające rozwojowi.

Każdy program mentoringowy musi mieć konkretne cele, które będą wspierać podopiecznego w jego rozwoju pod opieką osoby o dużym doświadczeniu. ważne jest określenie konkretnych celów, które mentee chce osiągnąć, na przykład rozwój umiejętności zawodowych, zdobycie nowej wiedzy czy rozwój kariery. Mentor wspiera mentee w planowaniu kroków do osiągnięcia tych celów.

Mentor oferuje mentee swoje doświadczenie, dzieląc się wiedzą o branży, strategiach działania, a także wskazując na możliwe błędy do uniknięcia. Dzięki temu mentee może poprawić swoją codzienną pracę i zdobyć wiedzę, której nie mógłby uzyskać np. we współczesnej szkole wyższej.

Mentor (czasami też coach) nie tylko dzieli się wiedzą, ale również oferuje wsparcie emocjonalne, pomagając uczniowi pokonywać trudności, radzić sobie z presją i budować pewność siebie. Żeby jednak w pełni wykorzystać korzyści płynące z tego rodzaju wsparcia, trzeba dbać o odpowiednią (tzn. dostosowaną do potrzeb ucznia) częstotliwość spotkań.

Mentor pomaga uczniowi rozwijać konkretne umiejętności, takie jak przywództwo, komunikacja, zarządzanie czasem czy rozwiązywanie problemów. Proces ten często obejmuje zadania praktyczne, regularne rozmowy i refleksje, które pomagają mentee w doskonaleniu swoich kompetencji oraz w zakresie konkretnych zadań.

Cele mentoringu  

Mentoring ma służyć rozwojowi i nauce. Dla podopiecznego mentoring stanowi ścieżkę do samodzielnego rozwoju pod kierunkiem mentora. Jest to okazja do zdobywania nowej wiedzy, umiejętności oraz zwiększania kompetencji w konkretnych obszarach.

Chociaż cel ten może wydawać się oczywisty, ta prosta idea kryje w sobie ogromną wartość. Mentoring nie tylko umożliwia transfer wiedzy i doświadczenia, lecz także buduje relacje i wsparcie między mentorami a uczniem.

Współczesne programy mentorskie przyczyniają się do zwiększenia zaangażowania pracowników, poprawy retencji kadry oraz zwiększenia efektywności działania zespołów. Programy te stają się nie tylko narzędziem wspierającym rozwój osobisty i zawodowy, lecz także kluczowym elementem strategii biznesowej organizacji.

Zadania mentora  

Mentorzy wykorzystują swoje doświadczenie, aby wspomagać rozwój osobisty i zawodowy swoich podopiecznych. Ich głównym celem jest przekazywanie wiedzy, umiejętności i perspektyw, które mogą pomóc podopiecznym w osiągnięciu ich celów. Dla mentora celem jest bycie przewodnikiem dla podopiecznego – jest to nie tylko udzielanie rad i badanie kompetencji osobistych podopiecznego; mentor pomaga mentee następującymi sposobami:

• dzieli się się doświadczeniami związanymi z daną branżą,
• pomaga w rozwoju zawodowym,
• pomaga we wskazaniu właściwej ścieżki zawodowej,
• zachęca podopiecznego do rozwijania kompetencji,
• pomaga w wyeliminowaniu słabych stron podopiecznego,
• sprawdza wiedzę podopiecznego z danej dziedziny,
• może pomagać w realizacji konkretnych zadań,
• pomaga w planowaniu kariery,
• rozmawia z podopiecznym o rozwoju osobistym,
• nie tylko przekazuje wiedzę, lecz także słucha uważnie swoich podopiecznych,
• dostarcza podopiecznym odpowiednich wskazówek i narzędzi, aby mogli rozwijać swoje umiejętności i podejmować skuteczne decyzje.

Rodzaje mentoringu  

Rozwijanie wewnętrznej motywacji podopiecznego wymaga dopasowania rodzaju mentoringu do konkretnej osoby. Inny mentoring sprawdzi się w rozwoju zawodowym, a zupełnie inny w rozwoju społecznym. Najpopularniejsze rodzaje mentoringu to:

Mentoring 1:1  

Mentoring 1 na 1 to najbardziej klasyczna forma mentoringu. Z założenia posiada ona relację pomiędzy mentorem a podopiecznym. Mentor pełni rolę przewodnika, zapewnia indywidualną uwagę i wsparcie, dzięki czemu może on całkowicie skupić się na trudnościach i problemach swojego ucznia.  

Przykładem może być relacja pomiędzy Sereną Williams a jej trenerem, Patrickiem Mouratoglou. Od 2012 roku Mouratoglou nie tylko był trenerem Sereny, lecz także jej mentorem. Jego wsparcie sprawiło, że tenisistka zaczęła kształtować swoją strategię, a także ulepszać techniki.  

Mentoring grupowy  

Ten rodzaj mentoringu polega na pracy mentora z grupą podopiecznych. W ten sposób wszyscy uczestnicy mogą dzielić się swoim doświadczeniem, a także pracować nad trudnościami, które nie pozwalają im iść do przodu. Mentoring grupowy wykorzystywany jest w biznesie i nie tylko. Metoda ta od lat stosowana jest w środowiskach edukacyjnych, ale używają jej również różne organizacje zawodowe.

Przykładem może być Akademia Liderów dla dziewcząt, którą stworzyła Oprah Winfrey. Mentorka stworzyła dopracowaną platformę, na której specjaliści z różnych dziedzin, a szczególnie przywództwa, mogą dzielić się wiedzą i doświadczeniem z dziewczętami. 

Mentoring odwrotny  

To właśnie w tej formie tradycyjne role zostają odwrócone. Oznacza to, że mniej doświadczona osoba mentoruje bardziej doświadczonego profesjonalistę, często dzieląc się wiedzą w dziedzinach technologii, mediów społecznościowych czy aktualnych trendów. Jego ogromną zaletą jest przełamywanie barier pokoleniowych i wprowadzanie świeżego spojrzenia.  

E-mentoring  

Dzięki postępowi technologicznemu mentoring nie musi być zawsze prowadzony twarzą w twarz. Mentoring na odległość wykorzystuje narzędzia cyfrowe do połączenia mentorów i podopiecznych, którzy nie są w tym samym miejscu geograficznym, oferując elastyczność i szerszy zasięg. 

Mentoring partnerski  

W mentoringu partnerskim osoby o podobnym wieku, pochodzeniu lub poziomie doświadczenia mentorują się nawzajem. Ta wzajemna forma mentoringu może być szczególnie skuteczna w tworzeniu wspierającej społeczności i dzieleniu się doświadczeniami. 

Mentoring międzypokoleniowy

Mentoring międzypokoleniowy to proces wymiany wiedzy, doświadczeń i zdolności między osobami z różnych pokoleń, co może mieć znaczenie m.in. w wyborze ścieżki zawodowej. Starsi mentorzy dzielą się swoją umiejętnościami i wiedzą, podczas gdy młodsi wnoszą świeże spojrzenie oraz znajomość nowych technologii i trendów. Sprzyja to wzajemnemu rozwojowi obu stron, a także może pomóc w realizacji określonych celów – z jednej strony dziadkowie mogą nauczyć wnuczęta nazw ptaków, zaś wnuki mogą nauczyć dziadków obsługi tabletów.

Mentoring odwrócony

Mentoring odwrócony to forma, w której programy mentoringowe są realizowane przez młodsze, mniej doświadczone osoby, które pełni rolę mentorów, dzieląc się wiedzą z zakresu nowych technologii, trendów czy innowacyjnych rozwiązań z bardziej doświadczonym mentorem, często starszym, co może pomóc starszym zdobyć wiedzę i czy pchnięcia kariery zawodowej na nowe tory.

Mentoring społeczny

W tym wypadku programy mentoringowe skupiają się na pomocy osobom z trudnych środowisk lub społeczności marginalizowanych np. w wyborze ścieżki zawodowej, jak również rozwoju osobistego. Celem jest m.in. integracja społeczna mentee, więc rolę mentora powinny w grać doświadczone osoby, które nie tylko będą rozumieć trudności, z którymi musieli mierzyć się podopieczni, ale również będą mogli je przekuć w ich pewność siebie i umiejętności. Trzeba też pamiętać, żeby nie traktować uczniów protekcjonalnie.

Dobre praktyki w zakresie mentoringu  

Chcesz rozpocząć mentoring biznesowy lub rozwojowy? W takim razie zobacz, co zrobić, aby być dobrym mentorem i przyciągnąć większą ilość odbiorców:

• Bądź wnikliwy – w mentostwie liczą się dwie strony, a ich relacja stanowi inkluzywne dwustronne partnerstwo. Dlatego zadawaj pytania, które prowokują do głębokiego myślenia i pomagają podopiecznym zidentyfikować cele oraz przeszkody. Wykorzystaj swoje umiejętności, aby kierować rozmowę w strategicznym kierunku i wspierać podopiecznych w ich rozwoju. 
• Bądź zaangażowany – aktywnie angażuj się w znaczące rozmowy z podopiecznymi i podejmuj działania mające na celu osiągnięcie konkretnych rezultatów. Wyraźnie określaj cele i plany działania, aby wspólnie dążyć do sukcesu. Pamiętaj też, że analiza mocnych i słabych stron podopiecznego może pomóc w jego rozwoju.
• Bądź konstruktywnie obiektywny – przekazuj obiektywne informacje zwrotne i wskazówki, które pomagają podopiecznym w rozwoju. Koncentruj się na konstruktywnych aspektach i sugeruj kroki, które można podjąć w celu poprawy. Dobry mentor branżowy w działaniu kieruje się rozwojem osobistym podopiecznego, a żeby popchnąć go do zmian, czasami trzeba go skrytykować – ważne jednak, żeby skupiać się na faktach i wydarzeniach, nie osobie podopiecznego.
• Bądź otwarty – bądź wzorem do naśladowania poprzez otwarte dzielenie się swoimi doświadczeniami, perspektywami i przemyśleniami. Twórz atmosferę zaufania i wspieraj podopiecznych w rozwiązywaniu problemów poprzez uczciwą i przejrzystą komunikację. 
• Ułatwiaj i prowadź – zachęcaj podopiecznych do refleksji nad własnym postępem i samorozwoju. Pomagaj im odkrywać ich mocne strony, cele oraz obszary do poprawy. Działaj jako przewodnik, który wspiera ich w procesie rozwoju osobistego i zawodowego. 

Wady mentoringu

Jedną z wad mentorstwa jest ryzyko nadmiernej zależności ucznia od mentora, co może ograniczać jego samodzielność i zdolność do podejmowania własnych decyzji. Trzeba też pamiętać, że jeśli relacja między nimi nie opiera się na odpowiednim dopasowaniu osobowościowym lub kompetencyjnym, proces może prowadzić do frustracji obu stron.

Czasochłonność mentorstwa, zwłaszcza przy długoterminowych zobowiązaniach, może być wyzwaniem dla mentorów. Istnieje także ryzyko, że mentor, opierając się na własnym doświadczeniu, nie będzie dostrzegał nowych trendów i innowacyjnych rozwiązań, co może ograniczać rozwój podopiecznego.

Trzeba też pamiętać, że nieskuteczny mentoring może prowadzić do demotywacji ucznia, szczególnie jeśli jego oczekiwania wobec procesu nie zostaną spełnione – w takiej sytuacji mentorstwo może przynieść więcej szkód niż korzyści, więc warto dbać, by model mentoringu był dopasowany do potrzeb i cech obu stron tego procesu.

Korzyści z mentoringu

Mentoring oferuje korzyści zarówno dla mentee, jak i dla mentora. Dla mentee jest to przede wszystkim szansa na zdobycie cennej wiedzy i doświadczenia od osoby, która już przeszła przez podobne wyzwania zawodowe lub osobiste.

Dzięki indywidualnemu wsparciu uczniowie mogą szybciej rozwijać kwalifikacje, unikać błędów oraz lepiej zarządzać sowimi karierami. Zapewnia im to także emocjonalne wsparcie, co buduje ich pewność siebie i motywuje do osiągania wyznaczonych celów.

Mentorzy z kolei mogą dzięki temu procesowi rozwijać swoje zdolności przywódcze, dzielić się wiedzą i obeznanie, a także zyskać nowe perspektywy – może się to przerodzić w zawodową satysfakcję. Warto też podkreślić, że długoterminowo mentoring przyczynia się do budowania sieci kontaktów i wzmacniania kultury współpracy oraz wspólnego rozwoju w organizacji.