Jak rozpoznać atak DDoS? Poradnik krok po kroku

Twoja strona nagle zaczyna działać wolniej, użytkownicy skarżą się na błędy, a panel administracyjny przestaje odpowiadać. Czy to awaria techniczna, przeciążenie w szczycie sprzedażowym, czy może początek ataku DDoS? Rozpoznanie zagrożenia w pierwszych minutach decyduje o skali strat – według badań średni czas potrzebny na pełne przywrócenie usług po poważnym ataku wynosi 77 godzin^[1].

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Jak rozpoznać atak DDoS?
• Jak długo może trwać atak DDoS?
• Co robić w przypadku ataku DDoS?

Najważniejsze informacje:

• Typowe symptomy ataku DDoS to nagłe spowolnienia, błędy 503/504, gwałtowny wzrost ruchu z nietypowych lokalizacji, przeciążenie zasobów serwera (CPU, RAM) oraz problemy z autoryzacją – szybkie rozpoznanie tych sygnałów umożliwia natychmiastową reakcję.
• Większość ataków DDoS trwa krócej niż 10 minut (86% przypadków^[2]), jednak zdarzają się incydenty wielodniowe – rekordowy atak w 2024 roku trwał 464 godziny^[3], a średni czas trwania wynosił 23 minuty^[4].
• W wypadku ataku DDoS należy natychmiast przeanalizować logi, zidentyfikować źródła złośliwego ruchu, wdrożyć rate limiting, skontaktować się z dostawcą hostingu/ISP oraz rozważyć przekierowanie ruchu do centrum czyszczenia (scrubbing center).

Jak rozpoznać atak DDoS?

Rozpoznanie ataku DDoS na wczesnym etapie wymaga systematycznego monitoringu infrastruktury i znajomości typowych wzorców anomalii. Specjalista ds. bezpieczeństwa IT identyfikuje atak na podstawie kilku kategorii symptomów technicznych.

Pierwszą kategorią są problemy z dostępnością i wydajnością. Charakterystyczne objawy to znaczne spowolnienia ładowania strony (czas odpowiedzi wzrasta kilku- lub kilkunastokrotnie), całkowity brak dostępu do usługi (błędy 503 Service Unavailable, 504 Gateway Timeout) oraz trudności z logowaniem do paneli administracyjnych. Serwer może zachowywać się niestabilnie, zawieszać się lub nieoczekiwanie restartować.

Drugą kategorią są anomalie w ruchu sieciowym. Nagły, nieuzasadniony skok liczby żądań – często o nietypowych porach lub z podejrzanych lokalizacji geograficznych – stanowi wyraźny sygnał ostrzegawczy. Duża ilość zapytań pochodząca z jednego adresu IP lub konkretnego zakresu adresów, wysycenie pasma sieciowego oraz nadmierna liczba połączeń TCP wskazują na trwający atak. Narzędzia takie jak Wireshark, Nagios czy Cacti pozwalają wizualizować te wzorce.

Trzecią kategorią są wskaźniki techniczne i serwerowe. Analiza logów i systemów monitoringu wykazuje nienaturalnie wysokie obciążenie procesora (CPU), pamięci RAM i dysków. Automatyczne narzędzia analityczne mogą wykryć nieprawidłowe schematy interakcji użytkowników charakterystyczne dla botnetów – np. identyczne nagłówki HTTP, brak obsługi JavaScript czy nietypowe wzorce czasowe żądań.

Do identyfikacji ataku wykorzystuje się specjalistyczne narzędzia: Wireshark do głębokiej analizy pakietów, Nagios lub Zabbix do monitoringu infrastruktury, NetFlow/IPFIX do analizy przepływów sieciowych oraz systemy SIEM (Security Information and Event Management) agregujące logi z różnych źródeł.

Wczesne wykrycie ataku DDoS może ochronić przed negatywnymi skutkami. System monitoringu powinien być skonfigurowany tak, aby automatycznie alertował o anomaliach – nagłym wzroście ruchu, nietypowych źródłach połączeń czy przeciążeniu zasobów. Ręczna analiza logów po fakcie jest nieefektywna – gdy administrator zauważy problem, usługa może być już niedostępna od wielu minut.

Borys Bednarek, Head of SEO & TL Performance Marketing

Jak długo może trwać atak DDoS?

Czas trwania ataku DDoS charakteryzuje się dużą rozpiętością – od kilkudziesięciu sekund po wiele tygodni ciągłej agresji. Długość zależy od celów atakującego, skali wykorzystywanego botnetu oraz skuteczności wdrożonych systemów obronnych.

Statystyki wskazują, że zdecydowana większość incydentów to ataki krótkotrwałe. Według danych Zayo, 86,78% ataków w 2024 roku trwało krócej niż 10 minut^[5]. Cloudflare raportuje podobne wartości – ponad 88% ataków na warstwę sieciową kończy się w ciągu 10 minut^[6]. Średni czas trwania ataku według różnych źródeł waha się od 23 minut (StormWall)^[7] do 45 minut (Zayo)^[8].

Krótkie, intensywne ataki nie są jednak mniej groźne. Często służą jako testy rozpoznawcze – atakujący bada skuteczność zabezpieczeń przed przeprowadzeniem większej operacji. Ataki trwające mniej niż 10 minut mogą również stanowić odwrócenie uwagi administratorów, podczas gdy równolegle trwa infiltracja systemów, kradzież danych lub instalacja oprogramowania ransomware.

Na drugim biegunie znajdują się ataki wielodniowe i wielotygodniowe. Najdłuższy odnotowany incydent w 2024 roku trwał 464 godziny – prawie trzy tygodnie ciągłego bombardowania^[9]. W sektorze telekomunikacyjnym średni czas trwania ataku wzrósł z 5 godzin w kwietniu do 16 godzin w czerwcu 2024 roku^[10]. Długie ataki często wiążą się z motywacjami geopolitycznymi lub szantażem – przestępcy żądają okupu za zaprzestanie agresji.

Warto odróżniać czas trwania samego ataku od czasu potrzebnego na przywrócenie pełnej sprawności. Nawet krótki, kilkuminutowy atak może spowodować awarię, której skutki usuwane są przez dziesiątki godzin.

Co robić w przypadku ataku DDoS?

W wypadku ataku DDoS priorytetem jest szybkie reagowanie zgodnie z wcześniej opracowanym planem działania:

Potwierdzenie ataku i analiza wstępna

Pierwszym działaniem jest weryfikacja, czy mamy do czynienia z atakiem DDoS, a nie zwykłą awarią lub legalnym skokiem ruchu. Należy przeanalizować logi serwera w poszukiwaniu nietypowych wzorców – nagłego wzrostu żądań z jednego źródła, powtarzających się identycznych zapytań czy ruchu z podejrzanych lokalizacji. Narzędzia w rodzaju Wireshark czy NetFlow pozwalają zidentyfikować charakterystyki ataku.

Izolacja źródeł ataku

Po zidentyfikowaniu adresów IP lub zakresów adresów generujących złośliwy ruch należy je zablokować na poziomie zapór sieciowych. Wdrożenie rate limiting (ograniczenia liczby żądań na jednostkę czasu) zmniejsza obciążenie serwera. Mechanizmy CAPTCHA pozwalają odfiltrować boty od legalnych użytkowników.

Kontakt z dostawcami zewnętrznymi

Należy niezwłocznie poinformować dostawcę hostingu lub ISP (Internet Service Provider) o ataku. Wielu dostawców dysponuje infrastrukturą zdolną absorbować ataki o skali przekraczającej możliwości pojedynczej firmy. Jeśli organizacja korzysta z usług CDN lub dedykowanej ochrony DDoS, należy zainicjować procedury mitygacyjne.

Przekierowanie ruchu do scrubbing center

W przypadku ataków wolumetrycznych o dużej skali warto skierować ruch przez centrum czyszczenia, gdzie zaawansowane algorytmy odfiltrują złośliwe pakiety. Do serwera trafia wyłącznie „czysty” ruch produkcyjny.

Komunikacja i dokumentacja

Transparentne informowanie zespołu oraz – w razie potrzeby – klientów o sytuacji pomaga zachować zaufanie do marki. Wszystkie działania powinny być dokumentowane na potrzeby późniejszej analizy oraz ewentualnego zgłoszenia do organów ścigania.

Zgłoszenie incydentu

Ataki DDoS stanowią przestępstwo w Polsce. Poszkodowany powinien zgłosić incydent do CERT Polska (incydent.cert.pl) oraz rozważyć zawiadomienie Policji lub Prokuratury. Zgłoszenie powinno zawierać logi serwera, zrzuty ekranu i wszelkie dostępne dane techniczne.