Human Centered Design – co to jest? Dobre praktyki

Human Centered Design to podejście, które stawia ludzi w centrum procesu projektowego. Jak działa i w jaki sposób pomaga tworzyć rozwiązania intuicyjne, funkcjonalne i dostępne dla wszystkich?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest Human Centered Design?
• Jakie są zasady Human Centered Design?
• Jakie są dobre praktyki w Human Centered Design?
• Jakie są zastosowania Human Centered Design?
• Jaka jest rola Human Centered Design?

Human Centered Design – definicja

Human Centered Design (HCD), projektowanie zorientowane na ludzi) to podejście projektowe, które koncentruje się na potrzebach, oczekiwaniach i doświadczeniach ludzi, dla których tworzone są produkty, usługi lub systemy. Zapewnia to, że rozwiązania projektowe są nie tylko funkcjonalne, ale również intuicyjne, przyjazne w użytkowaniu i dostosowane do użytkowników. Jego podstawą jest norma ISO 9241-210:2019(E)^{[1] [2] [3]}.

Human Centered Design to iteracyjna metoda projektowania, która polega na głębokim zrozumieniu użytkowników i tworzeniu rozwiązań dostosowanych do ich rzeczywistych potrzeb i kontekstu.

Definicja Human Centered Design

HCD wywodzi się z rozwoju dyscyplin inżynieryjnych w XX wieku, w których coraz bardziej koncentrowano się na człowieku jako użytkowniku technologii. Rozwój ergonomii i psychologii poznawczej w latach 50. i 60. położyły podwaliny pod badania nad interakcją człowieka z maszynami, a szczególną rolę odegrały prace prowadzone w kontekście lotnictwa i przemysłu wojskowego – zrozumienie ludzkich ograniczeń i możliwości miało kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa i skuteczności systemów^{[4] [5] [6]}.

W latach 80. rozwój technologii informacyjnych i komputerowych wprowadził koncepcję User Centered Design, szczególnie dzięki badaniom Donalda Normana, który spopularyzował podejście skoncentrowane na użytkowniku. Ewolucja tego podejścia objęła nie tylko ergonomię, ale także szersze aspekty doświadczenia użytkownika (ang. User Experience) i inkluzywności^{[7] [8] [9]}.

Zasady Human Centered Design

Human Centered Design bazuje na kilku zasadach i założeniach^{[10] [11] [12]}:

• Ludzie, dla których projektowane są rozwiązania, stanowią centralny punkt całego procesu, a zrozumienie ich potrzeb, oczekiwań, wartości i ograniczeń jest priorytetem projektantów, którzy aktywnie angażują potencjalnych użytkowników na różnych etapach tworzenia.
• Projektowanie jest procesem ciągłym i elastycznym – tworzenie prototypów, testowanie ich w rzeczywistych warunkach, zbieranie informacji zwrotnych i wprowadzanie poprawek pozwalają systematycznie doskonalić projektu.
• Praca zespołowa i wymiana perspektyw między różnymi specjalistami – projektantami, inżynierami, badaczami, a także użytkownikami końcowymi – pozwala tworzyć kompleksowe i przemyślane rozwiązania.
• W modelu HCD bierze się pod uwagę warunki, w których użytkownicy będą korzystać z produktu lub usługi – mogą to być środowisko fizyczne, społeczne, kulturowe czy technologiczne, ale również potencjalne ograniczenia i wyzwania.
• Empatia jest podstawą projektowania – dzięki niej projektanci mogą lepiej zrozumieć perspektywę odbiorców, ich emocje i potrzeby.
• Projektowane rozwiązania powinny być użyteczne i dostępne dla jak najszerszej grupy ludzi, niezależnie od ich wieku, poziomu sprawności czy różnic kulturowych.
• Projekty mają rozwiązywać rzeczywiste problemy użytkowników – tworzenie technologii lub produktów jest środkiem do celu, a nie celem samym w sobie.

Dobre praktyki w Human Centered Design

Zrozumienie użytkowników i ich kontekstu jest fundamentem HCD, a pomóc w tym mogą:

• Badania jakościowe, takie jak wywiady indywidualne, grupy fokusowe oraz obserwacje, pozwalają zgłębić perspektywę użytkowników, ich potrzeby, wartości i zachowania w naturalnym kontekście.
• Persony, czyli szczegółowe profile reprezentujące różne typy użytkowników, pomagają projektantom lepiej zrozumieć odbiorców docelowych i skupić się na ich specyficznych potrzebach podczas podejmowania decyzji projektowych.
• Mapa podróży użytkownika (ang. User Journey Map) wizualizuje doświadczenia użytkownika na każdym etapie interakcji z produktem lub usługą.
• Burze mózgów i inne techniki generowania pomysłów pomagają w opracowaniu możliwych rozwiązań.
• Mapy interesariuszy umożliwiają analizę relacji, wpływów i potrzeb różnych grup związanych z projektem.

Wczesne angażowanie użytkowników w proces projektowy pozwala z kolei zweryfikować wstępne założenia oraz wypracować rozwiązania odpowiadające ich rzeczywistym wymaganiom. Cenne może być też testowanie prototypów z użytkownikami.

Warto pamiętać, że współpraca między interdyscyplinarnymi zespołami sprzyja rozwiązywaniu problemów, ponieważ każdy członek zespołu wnosi unikatową perspektywę, co pozwala holistycznie podchodzić do procesu projektowania. Nie wolno też zapominać o stałej komunikacji z interesariuszami – pomaga ona utrzymać spójność działań i zapewnia, że potrzeby zaangażowanych grup są właściwie uwzględniane.

Projektanci powinni nie tylko dążyć do zaspokojenia oczekiwań użytkowników, lecz także uwzględniać realia biznesowe, takie jak budżet, ograniczenia technologiczne czy cele strategiczne organizacji. Najłatwiej jest to osiągnąć, stawiając na prostotę i intuicyjność – projekty powinny minimalizować komplikacje i skupiać się na tym, co najważniejsze dla użytkownika.

Nie wolno patrzeć tylko na funkcjonalności produktu i cele biznesowe – trzeba też uwzględnić emocje użytkowników, ponieważ zrozumienie, co odczuwają podczas jego używania, pozwala nie tylko wzmocnić te uczucia, ale również jest podstawą silniejszych relacji między użytkownikiem a marką.

Koniecznie trzeba pamiętać o etyce działań – projektanci powinni działać odpowiedzialnie, uwzględniać dobro użytkowników, szanować ich prywatności oraz przewidywać skutki wprowadzanych rozwiązań.

Zastosowania Human Centered Design

W projektowaniu produktów fizycznych Human Centered Design pozwala tworzyć rozwiązania ergonomiczne, intuicyjne i estetyczne. Przykładowo, w branży technologicznej zasady HCD pomagają w projektowaniu interfejsów użytkownika, które są nie tylko atrakcyjne wizualnie, ale przede wszystkim intuicyjne i funkcjonalne, co w połączeniu z projektowaniem doświadczeń użytkownika (ang. user experience design), pozwala tworzyć produkty cyfrowe dostosowane do potrzeb użytkowników w różnorodnych środowiskach i sytuacjach.

W usługach przykładem zastosowania metod HCD mogą być systemy rezerwacji, aplikacje bankowe czy usługi transportowe – każdy etap interakcji użytkownika z usługą projektuje się na podstawie jego potrzeb i oczekiwań.

Innym przykładem wykorzystania zasad HCD jest projektowanie przestrzeni, zarówno publicznych, jak i prywatnych – bez względu na to, czy projektuje się biura, czy przestrzenie mieszkalne lub budynki użyteczności publicznej, zawsze należy uwzględnić zarówno fizyczne, jak i psychologiczne potrzeby ludzi, którzy będą korzystać z tych przestrzeni.

Rola Human Centered Design

Human Centered Design polega na tworzeniu rozwiązań odpowiadających na rzeczywiste potrzeby i oczekiwania ludzi z uwzględnieniem ich emocji, kontekstu stosowania oraz ograniczeń. Można powiedzieć, że jest to most między ludzką perspektywą a technologią, biznesem czy usługami; most, który zapewnia, że produkty i procesy są funkcjonalne, intuicyjne i dostępne.

Ciągłe doskonalenie rozwiązań na podstawie testów i informacji od użytkowników nie tylko poprawia jakość końcowych produktów – wspiera też inkluzywność, ponieważ pozwala tworzyć produkty dostępne dla różnych grup społecznych. Ma to też znaczenie z perspektywy operacyjnej – dzięki HCD można zwiększać efektywność biznesową, eliminować błędy projektowe oraz budować zaufanie użytkowników.