Design management – co to jest? Dobre praktyki

Design management jest nieodzownym elementem strategii wielu firm. Jak działa i jak pomaga łączyć estetykę z funkcjonalnością, aby nie tylko zaspokajać oczekiwania klientów, ale także wyznaczać nowe standardy?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest design management?
• Jakie są elementy design managementu?
• Jakie są rodzaje design managementu?
• Jakie są dobre praktyki w design managemencie?
• Jaka jest rola design managementu?

​Design management – definicja

Design management (dosłownie zarządzanie designem lub zarządzenie projektowaniem) to interdyscyplinarne podejście, które integruje procesy projektowe z zarządzaniem organizacyjnym, żeby skutecznie wykorzystać design jako zasób. Celem jest połączenie łączeniu kreatywnego potencjału projektantów z celami biznesowymi, aby wspierać innowacje, budować wartość marki oraz tworzyć produkty i usługi, które spełniają oczekiwania klientów. Wymaga to zarządzania procesem projektowania w taki sposób, aby współdziałał z innymi obszarami organizacji^{[1] [2] [3]}.

Design management to proces zarządzania projektowaniem, który integruje kreatywne działania z celami biznesowymi, zapewniając spójność wizji marki i efektywność realizowanych projektów.

Definicja design managementu

Historia design managementu sięga początku XX wieku – pierwsze kroki w tej dziedzinie były mocno powiązane z ruchem modernistycznym oraz szkołą Bauhausu w Niemczech. Bauhaus, założony w 1919 roku, promował ideę integracji sztuki z rzemiosłem i technologią, a także zbliżenie procesu projektowania do produkcji przemysłowej. Ukształtowało się tam podejście, które łączyło estetykę i funkcjonalność w projektach. Było to jedno z pierwszych systematycznych podejść do zarządzania designem, które miało wpływ na późniejsze strategie organizacyjne^{[4] [5]}.

W latach 50. i 60. XX wieku powojenne gospodarki USA i Europy rozwijały się dynamicznie, a wraz z rosnącą konkurencją i zapotrzebowaniem na innowacyjne produkty, firmy zaczęły doceniać wartość zarządzania procesem projektowym. IBM, Olivetti czy Braun stały się pionierami w integrowaniu designu w strukturę organizacyjną przedsiębiorstw – szczególną rolę odegrała ta ostatnia, której produkty, projektowane przez Dietera Ramsa, były synonimem funkcjonalności i jakości. Wypracowane przez nią zasady projektowania – takie jak „mniej znaczy więcej” – pokazały, że zarządzanie designem jest kluczowe dla sukcesu rynkowego^{[6] [7]}.

Rozpowszechnienie technologii cyfrowych i szybki rozwój globalnych rynków w latach 80. i 90. XX wieku spowodowały, że projektowanie zaczęto postrzegać jako integralną część strategii biznesowej. Apple, Nike czy Philips inwestowały w zarządzanie designem jako element budowania wizerunku oraz przewagi konkurencyjnej. Na znaczeniu zyskały też studia projektowe, które oferowały profesjonalne usługi z tego zakresu^{[8] [9]}.

Od końca XX wieku zarządzanie projektowaniem ewoluowało w kierunku większego uwzględnienia zrównoważonego rozwoju, doświadczeń użytkownika (User Experience) oraz wartości marki, więc zadania współczesnego design managera wykraczają daleko poza sam proces projektowania – obejmują zintegrowane podejście do budowania wartości dla klienta, optymalizację doświadczeń użytkowników oraz adaptację do szybkich zmian rynkowych i technologicznych^{[10] [11]}.

​​Elementy design managementu

Design management obejmuje kilka elementów^{[12] [13] [14]}:

Strategia projektowa

Strategia projektowa określa, jak design przyczynia się do realizacji długoterminowych celów organizacji. Polega na wypracowaniu jasnej wizji i kierunku działań projektowych, które są zgodne z misją i wizją firmy. Obejmuje decyzje o rodzaju projektów, które będą realizowane, ich priorytetach, jak również zasobach potrzebnych do ich realizacji. Pomaga zintegrować design z ogólną strategią biznesową.

Zarządzanie zespołem projektowym

Skuteczne zarządzanie zespołem projektowym obejmuje rekrutację, rozwój, motywację oraz delegowanie zadań członkom zespołu, a także zarządzanie ich współpracą z innymi działami firmy. Zespół projektowy powinien składać się z osób o odpowiednich kompetencjach, kreatywności i umiejętnościach technicznych. Kierować nimi powinien lider projektu.

Proces projektowy

Proces projektowy stanowi strukturę działań i procedur, które prowadzą od koncepcji do finalnego produktu lub usługi. Zwykle składa się z kilku etapów: badań i analizy potrzeb, generowania pomysłów, prototypowania, testowania oraz wdrożenia i winien być dobrze zaplanowany, przejrzysty i dostosowany do specyfiki organizacji oraz jej zasobów.

Zarządzanie marką

Zarządzanie marką wiąże się z budowaniem tożsamości wizualnej i komunikacyjnej organizacji, co wymaga np. zdefiniowania elementów wizualnych, takich jak logo, kolorystyka, typografia oraz styl komunikacji.

Innowacje i adaptacja do zmian

W design management innowacje są traktowane jako narzędzie rozwoju i wzmacniania konkurencyjności organizacji, więc zarządzanie nimi obejmuje systematyczne wprowadzanie nowych rozwiązań projektowych, produktów lub usług. Wymaga to otwartości na zmiany technologiczne, ekologiczne i społeczne.

User experience i customer experience

Współczesny design management kładzie duży nacisk na doświadczenia użytkowników (User Experience – UX) oraz klientów (Customer Experience – CX). Zarządzanie nimi pozwala tworzyć produkty i usługi funkcjonalne, intuicyjne oraz zorientowane na użytkowników (user centered design), ale wymaga zrozumienia preferencji klientów, ich zachowań oraz sposobu, w jaki korzystają z produktów.

Zrównoważony rozwój i odpowiedzialność społeczna

Uwzględnienie świadomości ekologicznej i odpowiedzialności społecznej w zarządzaniu projektowanie oznacza projektowanie produktów i usług z uwzględnieniem ich wpływu na środowisko oraz społeczeństwo – wymaga to zarówno wyboru odpowiednich materiałów, jak i minimalizacji odpadów oraz efektywne wykorzystanie zasobów.

​​Rodzaje design managementu

Design management można podzielić na trzy główne rodzaje^{[15] [16] [17]}:

• Operacyjny design management operacyjny koncentruje się na codziennych działaniach i bezpośrednim zarządzaniu procesami projektowymi w organizacji. Obejmuje planowanie i kontrolę działań związanych z realizacją projektów, koordynację zespołów projektowych oraz zarządzanie czasem i zasobami, a jego celem jest realizacja konkretnych projektów. Jest najczęściej stosowany w organizacjach, które realizują krótkoterminowe, wysoce zdefiniowane projekty i skupiają się na bieżących potrzebach oraz wydajności operacyjnej.
• Taktyczny design management działa na poziomie pośrednim między zarządzaniem operacyjnym a strategicznym i obejmuje planowanie średnioterminowe, które pozwala na lepszą integrację designu z innymi działami firmy i efektywniejszą współpracę między nimi. Jego celem jest koordynacja działań projektowych z celami funkcjonalnymi organizacji, takimi jak marketing, sprzedaż, rozwój produktów czy zarządzanie marką. Działania w tym obszarze często skupiają się na wprowadzaniu nowych produktów na rynek, zarządzaniu marką i budowaniu wizerunku, co wymaga dopasowania działań projektowych do zmieniających się potrzeb klientów oraz trendów rynkowych. Ten rodzaj sprawdza się w firmach, które łączą działalność operacyjną z szerszymi, średnioterminowymi celami biznesowymi.
• Strategiczny design management działa na najwyższym poziomie zarządzania w organizacji i koncentruje się na długoterminowej wizji, w której design jest traktowany jako ważny element strategii biznesowej. Obejmuje opracowywanie długoterminowych i zgodnych misją firmy strategii projektowych. W tym kontekście design staje się narzędziem budowania wartości marki, innowacji oraz pozycji rynkowej. Jest szczególnie ważny w organizacjach, które traktują design jako element wyróżniający ich ofertę.

​​Dobre praktyki w design managemencie

Jedną z fundamentalnych praktyk w zakresie design managementu jest wdrożenie strategii projektowej zgodnej z ogólną strategią firmy. Cele projektowe powinny być ściśle powiązane z misją, wizją i wartościami organizacji, ponieważ pozwala to zespołom projektowym zrozumieć, jak ich praca wpływa na osiąganie celów biznesowych.

Współpraca interdyscyplinarna, czyli integracja zespołów projektowych z innymi działami organizacji, takimi jak marketing, sprzedaż, rozwój produktów czy badania i rozwój, sprzyja lepszemu przepływowi informacji, pozwala wypracować kompleksowe rozwiązania oraz umożliwia szybsze reagowanie na zmieniające się potrzeby rynku. Trzeba jednak cały czas dbać o komunikację, zarówno w ramach zespołu projektowego, jak i z innymi działami, aby działania projektowe były zintegrowane z procesami organizacyjnymi.

Skupienie się na użytkownikach i ich doświadczeniach (User-Centered Design) może bardzo pomóc w design managemencie. Dzięki zastosowaniu badań UX (np. badań jakościowych), prototypowania czy analizy UX organizacje mogą tworzyć produkty i usługi, które są funkcjonalne, intuicyjne i dostosowane do rzeczywistych potrzeb odbiorców.

Dobrze jest także promować otwartość na zmiany – organizacje powinny tworzyć środowisko sprzyjające eksperymentowaniu, testowaniu nowych pomysłów oraz szybkiemu adaptowaniu się do zmian technologicznych i rynkowych. Zespoły projektowe winny mieć swobodę eksplorowania nowych rozwiązań, przy jednoczesnym wsparciu ze strony kadry zarządzającej.

Organizacje powinny uwzględniać aspekty ekologiczne i etyczne w procesach projektowych, dbając o minimalizację negatywnego wpływu na środowisko naturalne i społeczność. Wybór odpowiednich materiałów, redukcja odpadów oraz projektowanie produktów o długim cyklu życia są przykładami działań, które przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju i budują pozytywny wizerunek marki jako odpowiedzialnej społecznie.

Regularna analiza efektywności realizowanych projektów pozwala znaleźć obszary do poprawy, a przeglądy projektowe oraz wyciąganie lekcji z poprzednich realizacji umożliwiają lepsze planowanie przyszłych działań.

​​Rola design managementu

Design management integruje działania projektowe z celami biznesowymi i strategicznymi organizacji. Nie tylko wspiera działania projektowe, ale także kreuje wartość dodaną poprzez design. Odpowiada także za tworzenie i wdrażanie spójnych strategii projektowych.

Design managementu wspiera także innowacje i adaptację organizacji do zmian technologicznych oraz rynkowych – rozwijanie nowych rozwiązań umożliwia szybką reakcję na nowe potrzeby rynku, co jest szczególnie ważne w kontekście rosnącej konkurencyjności.

Zarządzanie projektowanie pełni również ważną funkcję w budowaniu tożsamości i wizerunku marki – dzięki niemu można stworzyć silną i rozpoznawalną markę, a to może wpłynąć na lojalność klientów oraz umocnić pozycję firmy na rynku.