Cena emisyjna w inwestycjach – co to jest i kto ją ustala?

Cena emisyjna decyduje o sukcesie oferty publicznej oraz kształtuje percepcję wartości i potencjału przedsiębiorstwa. Jak jej precyzyjne określenie pomaga w realizacji celów finansowych i rozwojowych spółki?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest cena emisyjna?
• Jakie czynniki wpływają na cenę emisyjną?
• Jakie podmioty ustalają cenę emisyjną?
• Jakie są metody ustalania ceny emisyjnej?
• Jakie jest znaczenie ceny emisyjnej?

Cena emisyjna – definicja

Cena emisyjna w inwestycjach odnosi się do ceny, po której emitent sprzedaje nowe akcje lub obligacje na rynku pierwotnym, czyli bezpośrednio inwestorom przed ich debiutem na rynku wtórnym. Cena ta może być równa, wyższa lub niższa od wartości nominalnej tych papierów wartościowych^{[1] [2] [3] [4]}. Różnica między ceną emisyjną a ceną nominalną, nazywana agio^[5], zasila kapitał zapasowy spółki, co może wpływać na jej rozwój i stabilność finansową.

Cena emisyjna to cena, po której emitent sprzedaje nowe papiery wartościowe, takie jak akcje czy obligacje, inwestorom na rynku pierwotnym.

Definicja ceny emisyjnej

W kontekście akcji cenę emisyjną ustala się na podstawie czynników, takich jak wartość rynkowa spółki, popyt na jej akcje, ogólna sytuacja gospodarcza, reputacja spółki oraz sytuacja geopolityczna. Cena emisyjna często jest niższa od aktualnej ceny rynkowej akcji, aby zachęcić inwestorów do zakupu nowych emisji. W przypadku obligacji cena emisyjna jest określana przez emitenta i może być wyższa, równa lub niższa od ich wartości nominalnej.

Czynniki wpływające na cenę emisyjną

Cena emisyjna papierów wartościowych ustalana jest na podstawie różnych czynników:

• Podstawowa zasada rynkowa mówi, że im większy popyt na dane papiery wartościowe, tym wyższa może być ich cena emisyjna. Analogicznie większa podaż może prowadzić do niższej ceny.
• Spółki o dobrej reputacji, stabilnej sytuacji finansowej i pozytywnym wizerunku są w stanie ustalić wyższą cenę emisyjną.
• Stabilność gospodarcza i rynkowa przekłada się na większe zaufanie inwestorów, co może prowadzić do wyższej ceny emisyjnej. Z kolei niestabilność rynków, kryzysy gospodarcze lub polityczne mogą obniżyć cenę emisyjną.
• Cenę emisyjną często ustala się w odniesieniu do wartości nominalnej akcji lub obligacji oraz ich aktualnej wartości rynkowej. Różnica między nimi, znana jako agio, zasila kapitał zapasowy spółki.
• W przypadku obligacji wysokość oprocentowania oraz struktura instrumentu dłużnego (np. długość okresu do wykupu) w znacznym stopniu wpływają na wysokość ceny emisyjnej. Wyższe oprocentowanie może przyciągnąć inwestorów, a to może zwiększyć cenę.
• Spółki z dobrą sytuacją finansową i niskim poziomem zadłużenia mogą ustalić wyższą cenę emisyjną, ponieważ inwestorzy są skłonni do inwestowania w firmy z perspektywami wzrostu.
• Ogólny stan sektora, w którym działa spółka, również wpływa na cenę emisyjną – spółki działające w rozwijających się branżach mogą ustalić wyższą cenę emisyjną.
• Większe ryzyko związane z inwestycją w dane papiery wartościowe często prowadzi do niższej ceny emisyjnej, aby zrekompensować inwestorom potencjalne straty.
• Media mogą znacząco wpłynąć na postrzeganie spółki przez inwestorów, a pozytywne lub negatywne informacje mogą zwiększyć czy zmniejszyć cenę emisyjną. Także oczekiwania inwestorów wobec przyszłych wyników finansowych spółki odgrywają pewną rolę w tym kontekście.

Podmioty ustalające cenę emisyjną

Za ustalenie ceny emisyjnej^{[6] [7]} odpowiada zarząd spółki, który w tym celu często współpracuje z domem maklerskim lub innym doradcą finansowym. Następnie zarząd przedstawia walnemu zgromadzeniu propozycję ceny emisyjnej lub metodę jej ustalenia, co zatwierdzają akcjonariusze podczas walnego zgromadzenia. Rada nadzorcza może również mieć wpływ na ustalenie ceny, zwłaszcza jeśli statut spółki przewiduje przekazanie tej kompetencji z zarządu na radę nadzorczą.

Cenę emisyjną można również ustalić przez uchwałę walnego zgromadzenia akcjonariuszy, które może zdecydować o pozbawieniu akcjonariuszy prawa poboru i ustaleniu ceny na poziomie umożliwiającym skuteczne pozyskanie kapitału. W przypadku spółek akcyjnych (szczególnie notowanych na giełdzie), proces jest ściśle regulowany przez przepisy prawa oraz nadzór organów regulacyjnych, takich jak Komisja Nadzoru Finansowego w Polsce.

W kontekście obligacji to emitent ustala cenę emisyjną obligacji. Może to być Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego lub spółka, w zależności od rodzaju obligacji^{[8] [9]}.

Metody ustalania ceny emisyjnej

Ustalanie ceny emisyjnej papierów wartościowych, takich jak akcje czy obligacje, rozpoczyna się często od analizy fundamentalnej spółki, co obejmuje ocenę jej sytuacji finansowej, zyskowności oraz perspektyw wzrostu. Oprócz tego porównuje się wartości emitenta z innymi spółkami w tej samej branży, aby cena emisyjna była konkurencyjna i odzwierciedlała rzeczywistą wartość firmy.

Jedną z podstawowych metod ustalenia ceny emisyjnej^[10] jest metoda stałej ceny, znana również jako subskrypcja ze „sztywną” ceną. W tej metodzie emitent ustala określoną cenę, po której inwestorzy mogą nabyć emitowane papiery wartościowe. Dzięki temu spółka może pozyskać określoną kwotę kapitału, pod warunkiem że wszystkie akcje zostaną sprzedane. Trzeba jednak pamiętać, że ustalenie zbyt wysokiej lub zbyt niskiej ceny może spowodować niewykorzystanie możliwości rynkowych, co czyni tę metodę trudną do precyzyjnego zastosowania.

Alternatywną metodą jest metoda zmiennej ceny^[11] – w niej cenę emisyjną ustala się poprzez przetarg, w którym inwestorzy zgłaszają swoje oferty. Cena ostatecznie ustalana jest na podstawie złożonych ofert. Metoda ta jest szczególnie zalecana w sytuacjach, gdy na rynku kapitałowym występuje duża nadwyżka popytu nad podażą, a także gdy spółka ma trudności z określeniem odpowiedniego poziomu ceny emisyjnej.

Inną stosowaną techniką jest metoda book building^[12], w której emitent, często przy wsparciu domu maklerskiego, zbiera deklaracje zainteresowania od dużych inwestorów instytucjonalnych. Na ich podstawie ustala się cenę, która z jednej strony zadowala inwestorów, a z drugiej pozwala spółce na pozyskanie oczekiwanego kapitału.

W niektórych przypadkach stosowana jest metoda Dutch auction^[13], w której cena emisyjna zaczyna się od wysokiego poziomu i stopniowo jest obniżana, aż znajdzie się wystarczająca liczba nabywców. Pozwala to dynamicznie dostosować ceny do aktualnego popytu i preferencji inwestorów.

Znaczenie ceny emisyjnej

Cena emisyjna przede wszystkim wpływa na zdolność spółki do pozyskania kapitału – jeżeli cena jest zbyt wysoka, inwestorzy mogą nie być zainteresowani zakupem akcji, co może prowadzić do niepełnej subskrypcji i braku potrzebnych środków. Z kolei zbyt niska cena może spowodować, że spółka pozyska mniej kapitału, niż mogłaby, a to może ograniczyć jej zdolność do realizacji planów inwestycyjnych czy rozwojowych.

Cena emisyjna bezpośrednio wpływa też na postrzeganie spółki przez rynek – zbyt wysoka cena może sugerować nadmiernie optymistyczne prognozy, a to może zniechęcać inwestorów, natomiast zbyt niska może być odbierana jako oznaka problemów finansowych czy braku zaufania do przyszłych wyników spółki.

Cena emisyjna wpływa też na kapitał zakładowy i zapasowy spółki – różnica między ceną emisyjną a wartością nominalną akcji trafia do kapitału zapasowego. Ma to również znaczenie dla przyszłych emisji, gdyż sukces lub porażka obecnej emisji może wpłynąć na zainteresowanie inwestorów przyszłymi ofertami, tym bardziej że dla nich cena emisyjna jest ważnym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych.