CATI – co to jest i jakie ma zastosowania?

CATI to jedna z najczęściej stosowanych metod we współczesnych badaniach rynkowych i społecznych. Jak przebiega ten proces i jak dzięki niemu można uzyskać większą dokładność, jednocześnie minimalizując koszty i czas realizacji badań?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest CATI?
• Jak działa CATI?
• Jakie są zastosowania CATI?
• Jakie są ograniczenia CATI?
• Jakie są korzyści z CATI?

CATI – definicja

CATI, czyli Computer-Assisted Telephone Interviewing, to metoda prowadzenia wywiadów, w której ankieter korzysta z komputera, który prezentuje mu pytania oraz umożliwia bezpośrednie wprowadzanie odpowiedzi do systemu. Technika ta wykorzystywana jest najczęściej w badaniach marketingowych, sondażach opinii publicznej oraz w badaniach społecznych^{[1] [2]}.

CATI to technika przeprowadzania wywiadów telefonicznych, w której komputer wspomaga ankietera, prezentując pytania i rejestrując odpowiedzi w czasie rzeczywistym.

Definicja CATI

Zastosowanie komputera nie tylko ułatwia zadawanie pytań według wcześniej ustalonego scenariusza, ale także automatycznie kontroluje logikę ankiety, dostosowując kolejne pytania do udzielonych odpowiedzi. Dzięki temu CATI charakteryzuje się wysoką efektywnością, a jednocześnie umożliwia prowadzenie badań na szeroką skalę w relatywnie krótkim czasie^{[3] [4]}.

Działanie CATI

Działanie CATI bazuje na zautomatyzowanym systemie komputerowym, który wspiera proces przeprowadzania wywiadów telefonicznych. Przed rozpoczęciem badania ankieterzy otrzymują dostęp do specjalnie przygotowanego programu komputerowego zawierającego scenariusz wywiadu w postaci zestawu pytań ułożonych zgodnie z logiką badania.

Następnie ankieter nawiązuje telefoniczny kontakt z respondentem, a jego zadaniem jest odczytywanie pytań oraz notowanie odpowiedzi bezpośrednio w systemie. Oprogramowanie komputerowe nie tylko wyświetla pytania w odpowiedniej kolejności, ale również automatycznie dostosowuje ich treść na podstawie wcześniejszych odpowiedzi respondenta.

Komputer nadzoruje także poprawność udzielanych odpowiedzi, ograniczając ryzyko pomyłek ze strony ankietera. Jeśli pytanie wymaga odpowiedzi w określonym formacie (np. liczbowym), system nie pozwala wprowadzić błędnych danych.

W badaniach CATI wyniki wywiadu automatycznie zapisują się w bazie danych, co pozwala na bieżącą kontrolę postępów badania, analizę częściowych wyników oraz monitorowanie pracy ankieterów. System może być zintegrowany z bazą kontaktów, co umożliwia szybkie wybieranie numerów i zapewnia płynność pracy. Po zakończeniu rozmowy odpowiedzi respondenta są natychmiastowo dostępne do analizy, a dane mogą być łatwo eksportowane do dalszych etapów przetwarzania.

Zastosowania CATI

Metodę CATI stosuje się przede wszystkim w badaniach marketingowych do analizy preferencji konsumentów, badania opinii na temat produktów i usług, a także oceny skuteczności kampanii reklamowych. Dzięki możliwości precyzyjnego kierowania pytań do wybranej grupy docelowej można uzyskać szczegółowe informacje na temat potrzeb i zachowań konsumentów.

W sondażach opinii publicznej CATI służy do badania postaw społecznych, ocen politycznych czy zadowolenia obywateli z działań władz publicznych. Wykorzystywana jest także w badaniach społecznych, takich jak diagnoza problemów społecznych, warunków życia czy jakości usług publicznych.

Ze względu na szybkość i efektywność CATI jest często stosowane w badaniach wymagających bieżących danych, na przykład w trakcie trwania kampanii wyborczych. Sprawdza się też w badaniach naukowych, szczególnie w dziedzinach, w których konieczne jest prowadzenie badań ilościowych na reprezentatywnych próbach populacyjnych.

Ograniczenia CATI

Metoda CATI może być nieskuteczna w dotarciu do wszystkich grup respondentów, szczególnie osób, które nie korzystają już z tradycyjnych telefonów stacjonarnych. Przyzwyczajenie do telefonii komórkowej sprawia, że firmy mają utrudniony dostęp do odpowiedniej bazy numerów telefonicznych, a odbiorcy mogą nie odbierać połączeń od nieznanych numerów.

Wywiady telefoniczne w porównaniu do wywiadów osobistych mogą być mniej angażujące dla respondentów. Często zdarza się, że osoby udzielające odpowiedzi przez telefon są mniej skłonne do poświęcenia czasu na szczegółowe przemyślenie swoich odpowiedzi, co może skutkować powierzchownymi lub niepełnymi danymi. Metoda ta może być też nieskuteczna w przypadku bardziej skomplikowanych pytań.

Choć systemy komputerowe znacząco wspomagają proces wywiadów, problemy techniczne mogą doprowadzić do przerwania badania lub utratę danych. Także złożone scenariusze ankiet z licznymi warunkowymi pytaniami mogą prowadzić do błędów w logice pytań, jeśli nie zostaną one prawidłowo zaprogramowane.

Korzyści z CATI

Jednym z atutów CATI jest możliwość sprawnego przeprowadzenia wywiadów na dużą skalę w krótkim czasie, co przydaje się zwłaszcza w sytuacjach, w których liczy się szybkość uzyskania wyników. Dzięki wsparciu komputerowemu wywiad jest bardziej zorganizowany, co minimalizuje ryzyko wystąpienia błędów, zarówno ze strony ankietera, jak i respondenta.

Kolejną korzyścią jest zmniejszenie kosztów badania w porównaniu do tradycyjnych metod wywiadu osobistego – ankieterzy nie muszą podróżować ani spotykać się bezpośrednio z respondentami, co obniża koszty operacyjne i organizacyjne. Wywiady można też prowadzić w różnych regionach jednocześnie, bez konieczności fizycznej obecności w danym miejscu, co pomaga w badaniach o zasięgu ogólnokrajowym lub międzynarodowym.

CATI daje również większą elastyczność w zarządzaniu danymi, ponieważ odpowiedzi są natychmiast zapisywane w systemie. Przyspiesza to proces przetwarzania wyników oraz eliminuje konieczność ręcznego wprowadzania odpowiedzi i ryzyko błędów związanych z przetwarzaniem informacji.

CATI może poprawić jakość interakcji między ankieterem a respondentem. Dzięki komputerowemu wsparciu ankieter może skupić się na samym prowadzeniu rozmowy, a nie na technicznych aspektach badania, co pozwala na bardziej naturalny przebieg wywiadu. W rezultacie respondent może czuć się swobodniej, co sprzyja pełniejszym odpowiedziom.