Business Model Canvas – co to jest i jak stworzyć?

Business Model Canvas to narzędzie, które rewolucjonizuje sposób planowania i analizy modeli biznesowych. Umożliwia przedsiębiorcom i menedżerom jasne zrozumienie kluczowych aspektów ich działalności oraz identyfikację potencjalnych obszarów do innowacji.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest Business Model Canvas?
• Jakie są różnice i zależności między Business Model Canvas a innymi narzędziami do projektowania modeli biznesowych?
• Jakie są elementy Business Model Canvas?
• Jak stworzyć Business Model Canvas?
• Jak wdrożyć Business Model Canvas?
• Co można zyskać dzięki Business Model Canvas?

Business Model Canvas – definicja

Business Model Canvas służy do opracowywania i przedstawiania modeli biznesowych. Zostało opracowane przez szwajcarskiego przedsiębiorcę Alexandra Osterwaldera i Yves’a Pigneur, belgijskiego informatyka i profesora zarządzania. Jest to graficzny szablon, zawierający dziewięć kluczowych komponentów: segmenty klientów, propozycje wartości, kanały, relacje z klientami, strumienie przychodów, kluczowe zasoby, kluczowe działania, kluczowe partnerstwa oraz strukturę kosztów. Tworzą one kompleksowy obraz sposobu tworzenia, dostarczania i przechwytywania wartości przez firmę.

Business Model Canvas to graficzny szablon przedstawiający kluczowe elementy modelu biznesowego firmy, ułatwiający planowanie i analizę strategiczną.

Definicja Business Model Canvas.

Narzędzie to zyskało popularność na początku XXI wieku jako metoda szybkiego i efektywnego projektowania modeli biznesowych, szczególnie wśród start-upów i innowacyjnych przedsiębiorstw. Jest cenione za swoją prostotę i skuteczność, a jego uniwersalność sprawia, że jest stosowany w różnych branżach i typach organizacji, a także w tworzeniu i skalowaniu biznesu.

Business Model Canvas a inne narzędzia do projektowania modeli biznesowych

Business Model Canvas jest jednym z wielu narzędzi używanych do projektowania modeli biznesowych – do innych popularnych narzędzi i metodyk zalicza się m.in.:

• Lean Canvas, opracowany przez Asha Maurya, jest adaptacją BMC, ale bardziej sprawdza się w start-upach i nowych przedsięwzięciach poprzez skupienie na identyfikacji i testowaniu założeń biznesowych, co jest ważne we wczesnych etapach rozwoju firmy.
• Analiza SWOT to bardziej ogólne narzędzie do analizy strategicznej. Stosuje się je do oceny wewnętrznych mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa oraz zewnętrznych szans i zagrożeń, więc jest to metoda bardziej zorientowana na otoczenie firmy, niż na wewnętrzną strukturę.
• Analiza pięciu sił Portera to kolejna metoda analizy strategicznej, która koncentruje się na pięciu kluczowych siłach wpływających na konkurencyjność w branży. Jest to bardziej szczegółowe narzędzie do analizy konkurencyjnej niż BMC.
• Value Proposition Canvas koncentruje się na aspekcie propozycji wartości modelu biznesowego i jest traktowane jako uzupełnienie BMC, które pomaga w głębszym zrozumieniu potrzeb klientów i sposobów ich zaspokojenia przez Twoją firmę.

Business Model Canvas skupia się na holistycznym obrazie modelu biznesowego firmy, podczas gdy inne narzędzia i metodyki mogą oferować bardziej szczegółową analizę konkretnych aspektów biznesu.

Elementy Business Model Canvas

Business Model Canvas składa się z dziewięciu podstawowych elementów, które razem tworzą kompleksowy obraz modelu biznesowego organizacji. Wszystkie razem tworzą ramy modelu biznesowego, co umożliwia przedsiębiorcom i menedżerom jasne zrozumienie kluczowych aspektów ich działalności. Mowa o następujących składowych:

• Segmenty klientów określają różne grupy ludzi lub organizacji, którym firma zamierza służyć. Element ten definiuje różnorodne potrzeby i charakterystyki klientów, na których skupia się biznes.
• Propozycje wartości opisują produkty i usługi, które tworzą wartość dla konkretnych segmentów klientów. Jest to serce modelu biznesowego – określa powody, dla których klienci wybierają daną firmę, problemy, które rozwiązuje oferta i potrzeby, które zaspokaja.
• Kanały to sposoby komunikacji i dostarczenia klientom propozycji wartości. Mogą być bezpośrednie, jak sprzedaż osobista, lub pośrednie, jak sprzedaż przez pośredników.
• Relacje z klientami określają rodzaj relacji, jaką firma utrzymuje z różnymi segmentami klientów. Mogą to być usługi self-service, budowa społeczności klientów czy współtworzenie wartości.
• Strumienie przychodów wskazują, skąd firma czerpie przychody i jak je dywersyfikuje, co może obejmować sprzedaż produktów, subskrypcje, licencje, opłaty za użytkowanie, wynajem, pośrednictwo i inne.
• Kluczowe zasoby to zasoby niezbędne do stworzenia i dostarczenia propozycji wartości, obsługi kanałów, relacji z klientami i generowania przychodów. Mogą to być zasoby fizyczne, intelektualne, ludzkie czy finansowe.
• Kluczowe działania to nic innego jak najważniejsze czynności, które firma musi wykonać, aby działać skutecznie. Mogą to być produkcja, budowa i utrzymanie platformy sieciowej, zarządzanie łańcuchem dostaw czy marketing.
• Kluczowi partnerzy opisują sieć dostawców i partnerów, którzy przyczyniają się do działalności biznesowej. Partnerstwa te mogą pomagać w redukcji ryzyka, uzyskaniu zasobów czy optymalizacji operacji.
• Struktura kosztów to wszystkie koszty związane z prowadzeniem biznesu. Koszty mogą być stałe, zmienne, zależne od skali lub ekonomii zakresu – dzięki ich określeniu można zrozumieć, jak firma zarabia pieniądze i jakie są jej główne obszary wydatków.

Tworzenie Business Model Canvas

Tworzenie Business Model Canvas wymaga zarówno kreatywności, jak i strategicznego myślenia. Na początku procesu ważne jest, aby podejść do każdego elementu BMC z otwartym umysłem i unikać zakładania, że zna się wszystkie odpowiedzi, a zamiast tego eksplorować różne możliwości i perspektywy. Jest to szczególnie ważne przy definiowaniu segmentów klientów i propozycji wartości, które są sercem modelu biznesowego. Równie ważne jest zrozumienie i jasne zdefiniowanie każdego z dziewięciu elementów modelu.

Podczas prac należy pamiętać o wzajemnych zależnościach elementów modelu. Sposób, w jaki firma planuje generować popyt i przychody, powinien być związany z jej propozycją wartości i segmentami klientów, a kluczowe działania i zasoby należy dostosować do ich potrzeb. Ważne jest również, aby być elastycznym i regularnie aktualizować BMC – jest to żywy dokument, który powinien ewoluować wraz z rozwojem biznesu.

Warto też zachować ostrożność w ocenie i projektowaniu struktury kosztów stałych i kosztów zmiennych oraz strumieni przychodów – ustalenie realistycznych i osiągalnych ścieżek generowania przychodów i kontrolowanie kosztów są kluczowe dla finansowej żywotności przedsiębiorstwa. Nie należy też zapominać o włączaniu różnych punktów widzenia, zarówno wewnętrznych zespołów, jak i zewnętrznych doradców czy klientów.

Wdrażanie Business Model Canvas

Wdrożenie Business Model Canvas nie jest jednorazowym zadaniem, a ciągłym procesem, ale należy zacząć od sprawdzenia, czy zespół rozumie cel i znaczenie BMC. Wspólne szkolenia mogą pomóc w poznaniu narzędzia i sposobu jego wykorzystania. Każdy członek zespołu powinien mieć możliwość wyrażenia swoich opinii i pomysłów.

W trakcie wdrażania BMC należy być elastycznym i nie traktować sztywno zapisów modelu. Po pierwsze, strategie i modele biznesowe mogą wymagać dostosowania, a po drugie lażdy element modelu jest częścią większej całości, więc należy zwracać uwagę, jak zmiany w jednej części wpływają na inne. Należy unikać traktowania BMC jako sztywnego planu, ponieważ służy on do eksploracji różnych ścieżek i możliwości.

Jednym z potencjalnych pułapek przy wdrażaniu Business Model Canvas jest skupienie się wyłącznie na krótkoterminowych wynikach. Model ten jest skuteczniejszy, gdy stosuje się go do planowania strategicznego i długoterminowego myślenia, więc warto spoglądać poza bieżące wyniki finansowe i rozważać długoterminową żywotność firmy.

Korzyści Business Model Canvas

Korzystanie z Business Model Canvas zapewnia jasny i zwięzły przegląd kluczowych elementów działalności biznesowej, co ułatwia zrozumienie i komunikację modelu biznesowego w całej organizacji. Business Model Canvas pozwala szybko zidentyfikować połączenia i zależności między różnymi aspektami biznesu, co pomaga wykryć problemy lub możliwości.

Business Model Canvas sprzyja także kreatywności, ponieważ pozwala zespołom eksperymentować z różnymi scenariuszami i testować nowe pomysły w kontrolowanym środowisku. Model można łatwo modyfikować, dzięki czemu możliwej jest dynamiczne dostosowanie do zmieniających się warunków rynkowych lub preferencji klientów. Business Model Canvas zmusza też przedsiębiorstwa do głębokiej refleksji nad tym, co naprawdę jest wartościowe dla ich klientów, co może prowadzić do bardziej ukierunkowanych strategii marketingowych i biznesowych.

Narzędzie to pomaga w planowaniu strategicznym i podejmowania decyzji, a poprzez identyfikację kluczowych obszarów działalności ułatwia także alokację zasobów, zarządzanie czasem i priorytetyzację działań. Jest też wszechstronnym narzędziem, które można zastosować w różnych typach organizacji – od start-upów po duże korporacje.