AI washing – co to jest i na czym polega?

Rosnąca popularność sztucznej inteligencji sprawia, że coraz więcej firm stara się wykorzystać jej potencjał w działaniach marketingowych. Obietnice składane przez przedsiębiorstwa znacznie mogą odbiegać od rzeczywistości – w takiej sytuacji mamy do czynienia z AI washingiem. Jakie są jego powody i jak go unikać?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest AI washing?
• Jakie są powody AI washingu?
• Jakie są skutki AI washingu?
• Jak unikać AI washingu?

AI washing – definicja

AI washing to praktyka marketingowa, w której firmy lub organizacje nadmiernie promują swoje produkty, usługi lub technologie jako oparte na sztucznej inteligencji, mimo że ich faktyczne zastosowanie tej technologii jest minimalne lub nieistotne. Jest to podobne do greenwashingu (czyli nadużywania twierdzeń o ekologiczności), tyle że funkcjonuje w kontekście AI^{[1] [2] [3]}.

AI washing to praktyka marketingowa, w której firmy przypisują swoim produktom lub usługom zdolności sztucznej inteligencji, mimo że ich faktyczne zastosowanie AI jest znikome lub nieistotne.

Definicja AI washingu.

Zjawisko to polega na celowym przedstawianiu produktów lub usług jako bardziej zaawansowanych technologicznie niż są w rzeczywistości – przypisuje się im zdolności związane ze sztuczną inteligencją, które w rzeczywistości są minimalne lub nieistotne. Ma to wywołać wrażenie, że rozwiązanie wykorzystuje nowoczesne technologie, a więc jest innowacyjne, co może budzić zainteresowanie inwestorów. Firmy często wykorzystują w tym celu język związany z SI, żeby stworzyć wrażenie, że produkt bazuje na algorytmach uczenia maszynowego, przetwarzaniu języka naturalnego (NLP) czy sieciach neuronowych, podczas gdy faktyczna technologia bazuje na innych, bardziej tradycyjnych metodach^{[4] [5] [6]}.

Powody AI washingu

AI washing wynika z kilku powodów, które mają swoje korzenie w coraz większym znaczeniu sztucznej inteligencji, jak też w cechach charakterystycznych współczesnej gospodarki rynkowej^{[7] [8] [9] [10]}.

Jednym z głównych motywów jest chęć poprawy wizerunku i budowania marki jako zaawansowanej technologicznie. Sztuczna inteligencja stała się synonimem postępu, więc nie jest niczym dziwnym, że organizacje pragną być postrzegane jako pionierzy w tej dziedzinie, nawet jeśli ich rozwiązania nie wykorzystują w pełni potencjału AI. Wynika to z rosnących oczekiwań rynku i faktu, że technologia jest nie tylko elementem budowy konkurencyjności, ale też ogólniej utrzymania się na rynku.

Powodem może być też presja ze strony inwestorów oraz rynku kapitałowego. Firmy, szczególnie z sektora technologicznego, chcą przyciągać uwagę inwestorów, a AI jest jednym z najgorętszych obszarów inwestycyjnych. Organizacje mogą w związku z tym sztucznie podkreślać swoje zaangażowanie w rozwój sztucznej inteligencji, żeby zwiększyć swoje wartości rynkowe oraz pobudzić zainteresowanie ze strony inwestorów.

Wpływ na stosowanie tej praktyki mają także oczekiwania konsumentów, którzy coraz częściej poszukują produktów i usług wykorzystujących sztuczną inteligencję w codziennych zastosowaniach. Z tego powodu mogą wywierać presję na firmach, by te odpowiadały na nowe potrzeby, nawet jeśli ich oferta technologiczna nie spełnia w pełni tych standardów. W ten sposób starają się zaspokoić rosnący popyt, który nie zawsze idzie w parze z rzeczywistymi możliwościami technologicznymi.

Innym czynnikiem może być brak pełnej wiedzy, czym tak naprawdę jest sztuczna inteligencja i jakie są jej ograniczenia. Firmy mogą niesłusznie przypisywać swoim rozwiązaniom cechy AI, wprowadzając konsumentów w błąd co do realnych możliwości technologii, którą oferują.

Skutki AI washingu

Jedną z najpoważniejszych konsekwencji stosowana tej praktyki marketingowej może być erozja zaufania konsumentów do sztucznej inteligencji. W przypadku, gdy firmy regularnie przeceniają swoje produkty, przedstawiając je jako bardziej zaawansowane technologicznie, niż są w rzeczywistości, klienci mogą czuć się oszukani, a to prowadzi do rozczarowania, a w skrajnych przypadkach do utraty wiary w możliwości AI.

Praktyka ta może również wpływać na destabilizację rynku poprzez zakłócanie uczciwej konkurencji. Firmy nieuczciwie promujące swoje produkty jako oparte na sztucznej inteligencji mogą uzyskać przewagę konkurencyjną nad przedsiębiorstwami rzeczywiście inwestującymi w rozwój AI, co może zniechęcać te drugie do dalszych badań. W dłuższej perspektywie może to prowadzić do spowolnienia tempa postępu w dziedzinie sztucznej inteligencji.

Trzeba też pamiętać, że AI washing komplikuje procesy regulacyjne, ponieważ trudniej jest ocenić, które technologie rzeczywiście wymagają odpowiednich norm i ram prawnych oraz może prowadzić do sytuacji, w której prawdziwie zaawansowane rozwiązania mogą być nadmiernie regulowane, podczas gdy produkty pozornie wykorzystujące AI pozostają poza kontrolą.

AI washing może też zniechęcać inwestorów do finansowania projektów związanych ze sztuczną inteligencją. Jeśli będą oni wielokrotnie natrafiać na projekty, które nie spełniają obietnic związanych z SI, mogą zacząć sceptyczniej traktować nowe przedsięwzięcia, co może prowadzić do ograniczenia dostępu do kapitału dla firm pracujących nad rzeczywistymi innowacjami. Może to niekorzystnie wpłynąć na cały ekosystem startupów technologicznych, a także może zahamować rozwój nowych rozwiązań.

Unikanie AI washingu

Aby unikać AI washing w swoich działaniach, należy przede wszystkim zachować transparentność i uczciwość w komunikacji dotyczącej technologii. Firmy powinny jasno i precyzyjnie określać, w jaki sposób ich rozwiązania wykorzystują sztuczną inteligencję, bez nadmiernego ubarwiania rzeczywistości.

Należy też unikać nadużywania terminów związanych z AI, takich jak „uczenie maszynowe” czy „algorytmy sztucznej inteligencji”, jeśli stosowane technologie nie wykorzystują tego typu narzędzi. Zamiast tego warto skupić się na dokładnym przedstawieniu faktycznych funkcjonalności produktu i uczciwie opisać, w jaki sposób AI wpływa na jego działanie.

Trzeba też mieć świadomość ograniczeń sztucznej inteligencji – organizacje powinny edukować zarówno pracowników, jak i klientów na temat tego, co AI jest w stanie osiągnąć, a gdzie jej możliwości są ograniczone. Dzięki temu oczekiwania klientów będą zgodne z rzeczywistością, a to zmniejszy ryzyko rozczarowania.

Ważne jest także inwestowanie w realne innowacje związane z SI, zamiast polegania jedynie na działaniach marketingowych. Firmy powinny dążyć do tego, aby wykorzystywać rzeczywiste możliwości sztucznej inteligencji, a nie opierać się jedynie na twierdzeniach, które mają jedynie poprawić wizerunek. Przykładem jest testowanie produktów w różnych warunkach i otwarte dzielenie się wynikami badań.

Unikanie AI washing to również odpowiedzialność wobec rynku. Firmy powinny dbać, aby ich działania marketingowe były zgodne ze standardami etycznymi, a także angażować się w edukację na temat realnych zastosowań AI.