Tag along – co to jest?

Klauzula tag along (inaczej prawo do przyłączenia się) jest mechanizmem ochronnym dla mniejszościowych udziałowców w spółkach. Jak działa i jak pozwala im skorzystać z tych samych warunków, które wynegocjował główny udziałowiec?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest tag along?
• Jak działa tag along?
• Jak wyglądają negocjacje tag along?
• Jaka jest rola tag along?

Tag along – definicja

Klauzula tag along (znana również jako prawo do współsprzedaży) jest elementem umów inwestycyjnych, który chroni interesy udziałowców mniejszościowych. Jeśli udziałowiec większościowy zdecyduje się sprzedać swoje udziały, mniejszościowi udziałowcy mają prawo „podpiąć się” pod transakcję i sprzedać swoje na tych samych warunkach, co zabezpiecza ich przed sytuacją, w której nowy właściciel mógłby przejąć firmę bez ich zgody^{[1] [2] [3]}. W Polsce kwestie związane z tą kwestią reguluje Kodeks spółek handlowych, a konkretnie art. 182^[4].

Tag along to klauzula pozwalająca mniejszościowym udziałowcom sprzedać swoje udziały na tych samych warunkach, jakie uzyskał główny udziałowiec.

Definicja tag along

Wprowadzenie tag along do umowy wspólników lub statutu spółki zapewnia przejrzystość zasad przyszłych sprzedaży udziałów. Określa to także prawa i obowiązki stron związane z realizacją klauzuli, w tym obowiązek poinformowania mniejszościowych udziałowców o możliwości dołączenia do transakcji oraz zapewnienie, że warunki sprzedaży dla wszystkich będą takie same. Podobnie do tag along działa drag along – tak klauzula pozwala większościowemu udziałowcowi „zmusić” mniejszościowych do sprzedaży swoich udziałów.

Działanie tag along

Działania klauzuli tag along najłatwiej jest wyjaśnić na przykładzie. Załóżmy, że w firmie XYZ udziałowiec większościowy posiada 60% udziałów, a mniejszościowi mają pozostałe 40%. Jeśli większościowy udziałowiec postanawia sprzedać swoje udziały inwestorowi zewnętrznemu za 100 zł za udział, mniejszościowi udziałowcy, dzięki klauzuli tag along, mają prawo również sprzedać swoje udziały temu samemu nabywcy za 100 zł za udział, co pozwala im równie korzystnie wyjść z inwestycji.

Na powyższym przykładzie widać, że klauzula tag along zapewnia sprawiedliwość i równowagę w sytuacjach, gdy dochodzi do zmian własnościowych w firmie. Chroni ona mniejszościowych udziałowców przed marginalizacją lub pozostaniem z nieatrakcyjnymi udziałami, jednocześnie dając im możliwość skorzystania z korzystnych warunków sprzedaży negocjowanych przez większościowych udziałowców.

Negocjacje tag along

Negocjacje klauzuli tag along zazwyczaj rozpoczynają się od precyzyjnego określenia warunków i mechanizmów tejże, przede wszystkim warunków jej aktywacji. Często ustala się, że będzie ona obowiązywać w przypadku sprzedaży określonego procentu udziałów przez większościowego udziałowca, ale należy również sprecyzować, jakie warunki sprzedaży muszą być spełnione, aby mniejszościowi udziałowcy mogli skorzystać z klauzuli. Przykładem może być sytuacja, w której sprzedaż przez większościowego udziałowca przynajmniej 50% jego udziałów umożliwia mniejszościowym udziałowcom współsprzedaż na tych samych warunkach.

W trakcie negocjacji należy też określić procedury informowania mniejszościowych udziałowców o planowanej sprzedaży. Większościowy udziałowiec ma bowiem obowiązek powiadomienia z odpowiednim wyprzedzeniem mniejszościowych udziałowców o szczegółach transakcji, dzięki czemu mogą oni zadecydować, czy chcą dołączyć do sprzedaży. W umowie należy te określić, jaki czas na odpowiedź mają udziałowcy mniejszościowi i co muszą zrobić, żeby skorzystać ze swoich praw.

W negocjacjach warto też ustalić zasady dotyczące potencjalnych sporów i mechanizmów rozwiązywania konfliktów (np. arbitrażu), które mogą się pojawić podczas realizacji klauzuli. Klauzula tag along bowiem powinna skutecznie chronić interesy mniejszościowych udziałowców, jednocześnie nie ograniczając możliwości sprzedaży udziałów przez udziałowca większościowego. Warto też zwrócić uwagę, że zapisy klauzuli tag along muszą być zgodne z innymi postanowieniami umowy wspólników oraz z obowiązującymi przepisami.

Negocjacje pozwalają również ustalić zakres kar umownych za naruszenie klauzuli tag along. Na przykład, jeśli większościowy udziałowiec sprzeda udziały bez umożliwienia mniejszościowym udziałowcom skorzystania z ich praw, może być zobowiązany do zapłacenia kar umownych lub odkupienia sprzedanych udziałów na warunkach korzystniejszych dla mniejszościowych udziałowców.

Rola tag along

Klauzula tag along zapewnia, że mniejszościowi udziałowcy mogą sprzedać swoje udziały na tych samych warunkach co większościowy udziałowiec, co pozwala im uniknąć sytuacji, w której pozostają z mniej wartościowymi lub trudnymi do sprzedania udziałami po zmianie właściciela firmy. Wzmacnia ona też ich pozycję negocjacyjną, co jest szczególnie ważne w firmach prywatnych, których udziały mogą nie być łatwo zbywalne na otwartym rynku, a większościowi udziałowcy mogą mieć lepsze możliwości negocjowania atrakcyjnych warunków sprzedaży.

Klauzuli tag along chroni też mniejszościowych udziałowców przed ryzykiem pozostania w firmie z nowym właścicielem, którego działania mogłyby nie być zgodne z ich interesami. Gdy większościowy udziałowiec sprzedaje swoje udziały dużej korporacji, mniejszościowi udziałowcy mogą obawiać się zmian w strategii firmy, które mogłyby negatywnie wpłynąć na wartość ich udziałów, ale dzięki tag along mogą na równych warunkach wyjść z inwestycji.

Tag along często stosuje się w umowach inwestycyjnych, szczególnie w przypadku startupów i firm z udziałem funduszy venture capital oraz w innych sytuacjach, w których struktura własności przedsiębiorstwa może ulegać częstym zmianom. Klauzula pomaga utrzymać równowagę między udziałowcami i zapewnia, że mniejszościowi inwestorzy nie zostaną zepchnięci na margines w wyniku decyzji podejmowanych przez większościowych udziałowców.