Ryzyko rynkowe – co to jest i jak je określić? 

Prowadząc przedsiębiorstwo i chcąc inwestować w jego rozwój, warto poznać ryzyko rynkowe, które się z tym wiąże. W ten sposób zminimalizujesz możliwość poniesienia strat lub wejścia w nieprzemyślaną inwestycję.

Z tego artykułu dowiesz się:  

• Czym jest ryzyko rynkowe?
• Jakie czynniki wpływają na ryzyko rynkowe?
• Jak wygląda ryzyko rynkowe w poszczególnych finansach?
• Jaki mierzyć ryzyko rynkowe?

Ryzyko rynkowe – definicja  

Ryzyko rynkowe odnosi się do możliwości poniesienia straty czy niekorzystnej zmiany sytuacji finansowej, związanej bezpośrednio lub pośrednio z wahaniami: 

• poziomu i zmienności cen aktywów,  
• zobowiązań, 
• instrumentów finansowych.  

Jest to rodzaj ryzyka, który nie może być wyeliminowany lub znacząco zredukowany poprzez dywersyfikację portfela inwestycyjnego.  

Ryzyko rynkowe to termin, określający potencjalne straty wartości inwestycji, które wynikają z czynników, mających wpływ na całe rynki finansowe.

Definicja ryzyka rynkowego

Ryzyko rynkowe jest inherentne w działalności inwestycyjnej i wynika z sił, na które inwestorzy nie mają bezpośredniego wpływu, a w tym ogólnej kondycji gospodarki czy zmian na rynku finansowym. W związku z tym, choć istnieją różne strategie zarządzania ryzykiem rynkowym, nie można go całkowicie uniknąć czy wyeliminować. 

Czynniki wpływające na ryzyko rynkowe  

Ryzyko rynkowe wynika głównie z czynników ogólnogospodarczych oraz losowych, które mają wpływ na cały rynek finansowy. Najczęściej na ryzyko rynkowe wpływają:  

• ustrój gospodarczy, 
• polityka,  
• czynniki koniunkturalne,  
• zdarzenia losowe, na przykład wojna.  

Charakterystyczne dla ryzyka rynkowego jest to, że jego źródła są niezależne od działań i decyzji pojedynczych uczestników rynku. 

Ryzyko rynkowe a poszczególne finanse  

Kiedy mówi się o ryzyku rynkowym, najczęściej chodzi o ogół społeczeństwa. Pamiętaj jednak, że w zależności od sfery finansów, ryzyko rynkowe przyjmuje nieco odmienne znaczenie oraz wpływa na różne aspekty działalności gospodarczej.  

Finanse przedsiębiorstw 

W kontekście finansów przedsiębiorstw ryzyko rynkowe odnosi się do możliwości poniesienia straty przez przedsiębiorstwo w wyniku zmiany wartości aktywów, znajdujących się w jego posiadaniu. Typowe rodzaje ryzyka rynkowego w finansach przedsiębiorstw to:  

• Ryzyko walutowe – związane z fluktuacjami kursów walutowych, które mogą wpłynąć na wartość aktywów i zobowiązań firmy wyrażonych w obcej walucie. 
• Ryzyko stopy procentowej – związane z wahaniem stóp procentowych.  
• Ryzyko płynności instrumentów finansowych, czyli możliwość utraty płynności na rynku finansowym. 
• Ryzyko cen towarów – wpływa na nie wahanie cen surowców lub produktów. 
• Ryzyko bankructwa – możliwość niewypłacalności przedsiębiorstwa w wyniku różnych czynników rynkowych lub operacyjnych. 

Finanse publiczne 

W tym przypadku ryzyko rynkowe odnosi się do zmiany wartości portfela zadłużenia oraz kosztów jego obsługi, wywołanych zmianami podstawowych wskaźników cenowych na rynku. Typowe wskaźniki obejmują stopy procentowe, kursy walutowe oraz inflację. 

Rachunkowość 

W rachunkowości ryzyko rynkowe definiuje się jako możliwość zmiany wartości godziwej składników majątku przedsiębiorstwa lub przyszłych przepływów pieniężnych związanych z jego działalnością w wyniku zmiany cen rynkowych. Ryzyko rynkowe w tej dziedzinie obejmuje zarówno ryzyko zmian cen aktywów finansowych (np. akcji, obligacji), jak i ryzyko zmian cen towarów lub usług.  

Pomiar ryzyka rynkowego 

Jeśli chcesz skutecznie zarządzać finansami i inwestycjami swojego przedsiębiorstwa, to zadbaj o systematyczne mierzenie ryzyka rynkowego. Możesz przeprowadzić pomiary przy pomocy kilku metod – wybierz taką, która pasuje do specyfiki portfela inwestycyjnego, celów inwestycyjnych oraz Twoich preferencji:

• Value at Risk – VaR jest jedną z najczęściej stosowanych miar ryzyka rynkowego. Określa maksymalną możliwą stratę, jaką portfel inwestycyjny może ponieść w określonym horyzoncie czasowym, na przykład jednego dnia. Oczywiście pomiar odbywa się przy ustalonym poziomie ufności, na przykład 95% lub 99%. Jest to parametryczna metoda, która opiera się na historycznych danych rynkowych lub symulacjach Monte Carlo do oszacowania potencjalnych strat. 
• Beta – Beta to wskaźnik, który mierzy czułość stopy zwrotu portfela inwestycyjnego na zmiany na rynku ogólnym – zwykle reprezentowanym przez wskaźnik, na przykład S&P 500. Beta poniżej 1 oznacza, że portfel jest mniej ryzykowny niż rynek, a beta powyżej 1 oznacza, że portfel jest bardziej ryzykowny niż rynek. Jest to szczególnie użyteczne narzędzie dla inwestorów, którzy chcą ocenić, jak ich portfel reaguje na ogólne trendy rynkowe. 
• Wartość rynkowa portfela – prosta, ale skuteczna metoda oceny ryzyka rynkowego polega na monitorowaniu wartości rynkowej portfela inwestycyjnego w odniesieniu do jego wartości lub inwestycji początkowej. Spadek wartości rynkowej portfela może świadczyć o wystąpieniu ryzyka rynkowego. 
• Analiza scenariuszowa – analiza scenariuszowa polega na symulowaniu różnych scenariuszy rynkowych i ocenie jak portfel inwestycyjny na nie reaguje. Ta metoda pozwala inwestorom zrozumieć, jakie mogą być potencjalne skutki ekstremalnych ruchów rynkowych w ich portfelu. 
• Metoda kwantyli – metoda kwantyli opiera się na oszacowaniu kwantyli rozkładu zwrotów z inwestycji. Pozwoli Ci ona ocenić, jaka jest górna granica straty w określonym przedziale ufności. 

Systematyczny pomiar ryzyka rynkowego pozwoli Ci na odpowiednie zarządzanie inwestycjami oraz finansami swojej firmy. Dzięki temu będziesz przygotowany na ewentualne zmiany rynkowe, co w długoterminowej perspektywie umożliwi Ci osiąganie lepszych wyników biznesowych.