Ryczałt ewidencjonowany: stawki. Sprawdź, co musisz wiedzieć

Stawka ryczałtu to kluczowy element, który decyduje o tym, ile faktycznie zapłacisz podatku. Może wynosić od zaledwie 2% do nawet 17% Twojego przychodu – różnica więc jest ogromna! Wybór właściwej stawki nie jest jednak oczywisty i często budzi wątpliwości wśród przedsiębiorców. Czy jako programista zapłacisz 8,5%, czy może 12%? Dlaczego grafik komputerowy czasem płaci inną stawkę niż specjalista od oprogramowania komputerowego?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Jakie są limity i stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych?
• Jak obliczyć stawkę ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych?
• Jak wygląda kwestia odliczeń w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych?
• Jak wygląda kwestia składek ZUS w ryczałcie?

Najważniejsze informacje:

• W 2025 roku obowiązują dwa kluczowe limity: 8 569 200 zł uprawniający do stosowania ryczałtu i 856 920 zł umożliwiający rozliczenie kwartalne, przeliczone według kursu euro 4,2846 zł z 1 października 2024 roku.
• Stawki ryczałtu wahają się od 2% (produkty rolne przetworzone) do 17% (wolne zawody), w zależności od klasyfikacji PKWiU faktycznie świadczonych usług, nie od kodu PKD.
• Obliczenie podatku polega na pomnożeniu przychodu (pomniejszonego o składki ZUS i 50% składki zdrowotnej) przez odpowiednią stawkę ryczałtu dla danego rodzaju działalności.
• Od przychodu można odliczyć: całość składek ZUS, 50% składki zdrowotnej, wpłaty na IKZE, darowizny, ulgi rehabilitacyjne i termomodernizacyjne, ale nie można odliczać kosztów uzyskania przychodów.
• Składka zdrowotna w ryczałcie jest zryczałtowana i wynosi w 2025 roku: 461,66 zł (przychody do 60 000 zł), 769,43 zł (60-300 tys. zł) lub 1 384,97 zł (powyżej 300 tys. zł).
• Składki społeczne odliczane są w 100% od przychodu stanowiącego podstawę opodatkowania, niezależnie od wysokości przychodów z działalności gospodarczej.

Jakie są limity i stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych?

Limity przychodów w ryczałcie są istotne dla określenia, kto może skorzystać z tej uproszczonej formy opodatkowania. W 2025 roku obowiązują dwa główne limity, przeliczane z euro na złote według średniego kursu NBP wynoszącego 4,2846 zł z pierwszego dnia roboczego października 2024 roku^[1].

Pierwszy to limit uprawniający do ryczałtu, wynoszący 2 000 000 euro, co po przeliczeniu daje 8 569 200 zł^[2]. Jeśli Twoje przychody z działalności prowadzonej samodzielnie w roku poprzedzającym (czyli w 2024 roku dla rozliczenia w 2025) nie przekroczyły tej kwoty, możesz stosować ryczałt. Istotne jest, że przekroczenie tego limitu w trakcie bieżącego roku nie powoduje natychmiastowej utraty prawa – tracisz je dopiero od początku kolejnego roku podatkowego.

Drugi to limit dla rozliczenia kwartalnego, wynoszący 200 000 euro, czyli 856 920 zł w 2025 roku^[3]. Przedsiębiorcy, których przychody w roku poprzednim nie przekroczyły tej kwoty, mogą wpłacać zaliczki na ryczałt co kwartał zamiast co miesiąc, co znacznie upraszcza rozliczenia.

Stawki ryczałtu są zróżnicowane i wynoszą od 2% do 17%. Kluczowe jest, że zależą one wyłącznie od faktycznego rodzaju prowadzonej działalności według klasyfikacji PKWiU (Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług), a nie od wybranego kodu PKD.

Najważniejsze stawki to:

• 17% – dla przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów wykonywanych osobiście, bez zatrudniania osób do czynności związanych z istotą zawodu. Dotyczy to adwokatów, radców prawnych, tłumaczy, doradców podatkowych, biegłych rewidentów, księgowych, agentów ubezpieczeniowych i maklerów papierów wartościowych^[4].
• 15% – dla usług niematerialnych, w tym reprodukcji komputerowych nośników informacji (PKWiU 18.20.30.0), pośrednictwa w sprzedaży hurtowej, usług reklamowych i badania rynku (PKWiU dział 73), przetwarzania danych (PKWiU ex 63.11.1) oraz usług fotograficznych^[5].
• 14% – dla usług w zakresie opieki zdrowotnej (PKWiU dział 86), usług architektonicznych i inżynierskich (PKWiU dział 71) oraz zakresie specjalistycznego projektowania (PKWiU 74.1)^[6].
• 12% – dla usług związanych z oprogramowaniem komputerowym (PKWiU ex 62.01.1), w tym publikowania pakietów oprogramowania użytkowego i systemowego, doradztwa w zakresie sprzętu komputerowego i oprogramowania, instalowania oprogramowania oraz zarządzania siecią^[7].
• 10% – dla przychodów ze świadczenia usług w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek (PKWiU 68.10.1)^[8].
• 8,5% (do 100 000 zł) i 12,5% (od nadwyżki) – dla przychodów z najmu, podnajmu, dzierżawy samochodów osobowych lub innych umów o podobnym charakterze, obsługi nieruchomości własnych (PKWiU 68.20.1), usług związanych z zakwaterowaniem oraz zakresie badań naukowych^[9].
• 8,5% (bez limitu) – dla pozostałych usług działalności usługowej (jeśli nie są objęte wyższą stawką), usług w zakresie edukacji (PKWiU dział 85), działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%^[10].
• 5,5% – dla przychodów z działalności wytwórczej, robót budowlanych oraz przewozów ładunków taborem samochodowym^[11].
• 3% – dla działalności usługowej w zakresie handlu, działalności gastronomicznej (z wyłączeniem sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%), świadczenia usług związanych z produkcją zwierzęcą^[12].
• 2% – dla przychodów ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy^[13].

Jak obliczyć stawkę ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych?

Obliczenie ryczałtu wymaga przede wszystkim prawidłowego ustalenia stawki dla Twojej działalności. Jest ona ściśle określona przez ustawę o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne i zależy od rodzaju faktycznie wykonywanej usługi zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług (PKWiU).

Pierwszy krok to precyzyjne przyporządkowanie Twojej działalności do odpowiedniego grupowania PKWiU. To istotne, bo od tego zależy wysokość stawki. Na przykład, jeśli świadczysz usługi związane z oprogramowaniem komputerowym pobieranym (tworzenie, modyfikacja, testowanie kodu), Twoja stawka wynosi 12%. Jeśli jednak zajmujesz się analizą biznesową, testowaniem manualnym oprogramowania lub pomocą techniczną (czyli usługami wspomagającymi prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie IT, które nie są bezpośrednio związane z tworzeniem oprogramowania), stosuje się stawkę 8,5%^[14].

Drugi krok to obliczenie kwoty podatku. Proces wygląda następująco:

• Ustal przychód – jest to łączna kwota przychodu osiągnięta w danym miesiącu lub kwartale. Dla czynnych podatników VAT jest to kwota netto (pomniejszona o należny VAT), a dla podatników zwolnionych z VAT – cała kwota uzyskana od klienta.
• Ustal podstawę opodatkowania – od przychodu odejmij: pełną kwotę zapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne oraz 50% kwoty zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne. Możesz także odliczyć inne przysługujące odliczenia, takie jak wpłaty na IKZE lub ulgi termomodernizacyjne.
• Zaokrąglij podstawę – otrzymaną podstawę opodatkowania zaokrąglasz do pełnych złotych.
• Oblicz podatek – pomnóż ustaloną i zaokrągloną podstawę opodatkowania przez właściwą dla Twojej działalności stawkę ryczałtu. Przykład: podstawa opodatkowania 38 918 zł pomnożona przez stawkę 8,5% daje 3 308,03 zł.
• Zaokrąglij podatek – uzyskaną kwotę podatku zaokrąglasz ponownie do pełnych złotych, czyli w tym przykładzie 3 308 zł.

Jeśli prowadzisz działalność, z której przychody są opodatkowane różnymi stawkami (np. świadczysz zarówno usługi programistyczne opodatkowane 12%, jak i usługi doradcze opodatkowane 15%), ryczałt ustala się według stawki właściwej dla przychodów z każdego rodzaju działalności. Warunkiem jest prowadzenie ewidencji przychodów w sposób umożliwiający rozdzielenie tych przychodów.

Jak wygląda kwestia odliczeń w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych?

Główną cechą ryczałtu jest brak możliwości odliczania kosztów uzyskania przychodów. Podatek obliczany jest od całego osiągniętego przychodu, bez możliwości jego pomniejszenia o wydatki poniesione na prowadzenie działalności gospodarczej. To fundamentalna różnica w stosunku do opodatkowania na zasadach ogólnych czy podatku liniowego.

Mimo tego ograniczenia, ryczałtowcy mogą obniżyć podstawę opodatkowania o ściśle określony katalog odliczeń. Najważniejsze z nich to składki na ubezpieczenia społeczne (ZUS) – w całości można odliczyć kwoty faktycznie zapłacone w danym roku podatkowym na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Dodatkowo można odliczyć 50% kwoty faktycznie zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Do innych odliczeń od przychodu należą wpłaty na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), darowizny na cele pożytku publicznego, kultu religijnego, krwiodawstwa oraz cele charytatywno-opiekuńcze kościoła. Można również odliczyć straty z działalności poniesione w poprzednich latach, o ile powstały w okresie opodatkowania na zasadach ogólnych lub podatku liniowego.

Dostępne są także ulgi celowe:

• ulga rehabilitacyjna (np. na zakup leków),
• ulga na Internet (limitowana do 760 zł, dostępna tylko przez dwa lata),
• ulga termomodernizacyjna (limitowana do 53 000 zł)
• inne, takie jak ulga na powrót czy ulga dla pracujących seniorów^[15].

Wybór ryczałtu wyklucza możliwość korzystania z wielu ulg dostępnych na skali podatkowej. Nie możesz skorzystać ze wspólnego rozliczenia z małżonkiem, ulgi na dziecko (prorodzinnej), kwoty wolnej od podatku (30 000 zł) ani ulg dochodowych, takich jak ulga B+R, IP Box czy robotyzacja. To istotna wada, którą trzeba wziąć pod uwagę przy wyborze formy opodatkowania.

Brak możliwości odliczania kosztów uzyskania przychodu to najczęściej podnoszony argument przeciwko ryczałtowi. Jednak dla przedsiębiorców z branży IT, usług doradczych czy edukacyjnych, gdzie koszty są minimalne, odliczenie pełnych składek ZUS i połowy składki zdrowotnej w połączeniu z niską stawką ryczałtu (8,5% lub 12%) może być bardziej korzystne niż podatek liniowy 19% z możliwością odliczenia kosztów.

Max Cyrek, CEO Cyrek Digital

Jak wygląda kwestia składek ZUS w ryczałcie?

Składki ZUS w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych dzielą się na dwa rodzaje: składki społeczne i składkę zdrowotną. Wysokość składek społecznych (emerytalnych, rentowych, chorobowych i wypadkowych) nie zależy bezpośrednio od wysokości przychodów osiąganych na ryczałcie, ale od statusu przedsiębiorcy – czy korzysta z Ulgi na start, Preferencyjnego ZUS czy płaci Duży ZUS.

Kluczowa informacja: zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne można w całości (100%) odliczyć od przychodu stanowiącego podstawę opodatkowania ryczałtem. Odliczeniu podlegają wyłącznie składki faktycznie zapłacone w danym roku podatkowym, co oznacza, że jeśli zapłaciłeś składkę ZUS za grudzień 2024 roku w styczniu 2025 roku, odliczysz ją dopiero w rozliczeniu za 2025 rok.

Składka zdrowotna w ryczałcie jest zryczałtowana i uzależniona od rocznego przychodu (nie dochodu!). Obowiązują trzy progi przychodowe, a kwoty składek ustalone są na podstaw przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego. W 2025 roku przeciętne wynagrodzenie wyniosło 8 549,18 zł^[16].

Dla przychodów do 60 000 zł rocznie składka zdrowotna wynosi 9% od 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, co daje 461,66 zł miesięcznie^[17]. Dla przychodów od 60 001 zł do 300 000 zł rocznie składka wynosi 9% od 100% przeciętnego wynagrodzenia, czyli 769,43 zł miesięcznie^[18]. Dla przychodów powyżej 300 000 zł rocznie składka wynosi 9% od 180% przeciętnego wynagrodzenia, co daje 1 384,97 zł miesięcznie^[19].

Przekroczenie progu przychodów w trakcie roku podatkowego skutkuje koniecznością płacenia wyższej składki zdrowotnej od następnego miesiąca oraz obowiązkiem wyrównania za miesiące poprzednie w rocznym rozliczeniu. Ryczałtowcy mają prawo odliczyć 50% faktycznie zapłaconej składki zdrowotnej od przychodu, który stanowi podstawę opodatkowania. Oznacza to, że podatek PIT obliczany jest od przychodu pomniejszonego o 100% składek społecznych i 50% składek zdrowotnych.

Przedsiębiorca, który przez cały poprzedni rok prowadził działalność, może wybrać uproszczoną formę wyliczania podstawy składki zdrowotnej. Deklarację składa w dokumentach rozliczeniowych za styczeń danego roku. Jeśli np. w poprzednim roku przychody przekroczyły 300 000 zł i zadeklarował opłacanie składek na podstawie tych przychodów, będzie uiszczał przez cały rok 2025 składkę w wysokości 1 384,97 zł^[20].