Rachunkowość zarządcza – co to jest i na czym polega?

Rachunkowość zarządcza dostarcza danych niezbędnych nie tylko do podejmowania decyzji bieżących, ale także do budowania długoterminowej strategii rozwoju. Jak to narzędzie rachunkowości wewnętrznej może zrewolucjonizować sposób zarządzania Twoim przedsiębiorstwem?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest rachunkowość zarządcza?
• Jakie są cele rachunkowości zarządczej?
• Jakie są główne zadania rachunkowości zarządczej?
• Jaka jest rola rachunkowości zarządczej?

Najważniejsze informacje:

• Rachunkowość zarządcza to systematyczne dostarczanie informacji finansowych wspierające procesy zarządzania jednostką gospodarczą, dostosowane do potrzeb konkretnego przedsiębiorstwa.
• Główne cele obejmują wsparcie w podejmowaniu decyzji bieżących i strategicznych, kontrolę działalności operacyjnej oraz planowanie przyszłych rezultatów przedsiębiorstwa.
• Do głównych zadań należy planowanie działalności gospodarczej, organizowanie przepływu informacji, kontrola wyników finansowych poprzez analizę danych oraz wspomaganie podejmowania trafnych decyzji.
• Rola rachunkowości zarządczej polega na przekształcaniu danych finansowych w narzędzie wspierające efektywne zarządzanie, umożliwiające szybką reakcję na zmiany i dokonywaniu wyboru optymalnych decyzji w określonych warunkach.

Rachunkowość zarządcza – definicja

Rachunkowość zarządcza stanowi charakter rachunkowości wewnętrznej, który w znacznym stopniu zindywidualizowana odpowiada na potrzeby podejście każdej organizacji^[1]. Koncentruje się na dostarczaniu informacji niezbędnych do procesie zarządzania. Jest systemem informacyjnym, który poprzez analizę danych finansowych wspiera osoby odpowiedzialne za podejmowanie decyzji w danym przedsiębiorstwie.

Rachunkowość zarządcza to systematyczne dostarczanie informacji finansowych i niefinansowych, które wspiera zarząd przedsiębiorstwa w podejmowaniu decyzji strategicznych i operacyjnych, dostosowane do potrzeb konkretnego przedsiębiorstwa.

Definicja rachunkowości zarządczej

Rachunkowość zarządcza zajmuje się znacznie szerszym zakresem odpowiedzialności niż tradycyjna księgowość. Obejmuje rachunek kosztów, analizę kosztów, budżetowanie oraz analiza zachowania przychodów w określonych warunkach rynkowych. Co wyróżnia ten charakter rachunkowości wewnętrznej, to fakt, że nie podlega ona regulacjom prawnym dotyczącym sprawozdań finansowych czy podatku dochodowym – jej zasadniczym celem jest wsparcie zarządu w osiąganiu celów biznesowych.

Jakie są cele rachunkowości zarządczej?

Podstawowym celem rachunkowości zarządczej jest wspieranie zarządu w podejmowaniu decyzji poprzez dostarczanie danych finansowych i ich interpretacji danych. Rachunkowość zarządcza dostarcza informacji, które umożliwiają menedżerom zrozumienie, jakie rezultaty uzyska przedsiębiorstwo przy różnych scenariuszach działania. Ten cel realizowany jest poprzez analizę danych historycznych, monitorowanie bieżących wyników oraz prognozowanie przyszłych efektów.

Rachunkowość zarządcza dostarcza narzędzi pozwalających na ocenę opłacalności produktów, segmentów działalności czy projektów inwestycyjnych. Umożliwia to dokonywaniu wyboru najbardziej korzystnych wariantów rozwoju przedsiębiorstwa, z uwzględnieniem dostępnych zasobów i ograniczeń rynkowych.

Poprzez systematyczne dostarczanie informacji o wynikach finansowych, kosztach i przychodach, rachunkowość zarządcza umożliwia szybką reakcję na negatywne tendencje. Pozwala to na bieżące korygowanie strategii i optymalizację wykorzystania zasobów przedsiębiorstwa.

Czwartym celem jest wspieranie zarządzania strategicznego poprzez dostarczanie informacji finansowych o długoterminowych trendach i możliwościach rozwoju. Rachunkowość menedżerska pomaga w identyfikacji kluczowych czynników sukcesu i zagrożeń, co jest niezbędne dla budowania trwałej przewagi konkurencyjnej w działalności gospodarczej.

Jakie są główne zadania rachunkowości zarządczej?

Rachunkowość zarządcza realizuje główne zadania, które wspólnie tworzą kompleksowy system wspierający zarządzanie przedsiębiorstwem. Każde z tych zadań odpowiada na konkretne potrzeby menedżerów w procesie zarządzania jednostką.

Planowanie

Planowanie to pierwsze z głównych zadań rachunkowości zarządczej, które polega na prognozowaniu przyszłych rezultatów działalności przedsiębiorstwa. Rachunkowość zarządcza zajmuje się tworzeniem budżetów, planów finansowych oraz scenariuszy rozwoju. Poprzez analizę danych historycznych i trendów rynkowych, umożliwia określenie, jakie rezultaty uzyska przedsiębiorstwo przy różnych wariantach działania. To zadanie jest fundamentem dla podejmowania trafnych decyzji i alokacji zasobów.

Organizowanie

Organizowanie jako jedno z głównych zadań rachunkowości zarządczej obejmuje projektowanie struktury przepływu informacji finansowych w organizacji. Funkcja organizacyjna wskazuje zadania dla poszczególnych komórek organizacyjnych i definiuje podporządkowanie w zakresie odpowiedzialności za wyniki. Rachunkowość zarządcza określa metody przepływu informacji między działami, zapewniając, że dane docierają do osób odpowiedzialnych za podejmowanie decyzji we właściwym czasie i formie.

Kontrola

Kontrola stanowi kluczowe znaczenie w systemie rachunkowości zarządczej. Funkcja kontrolna polega na systematycznym porównywaniu planowanych wyników z rzeczywiście osiągniętymi rezultatami. Rachunkowość zarządcza identyfikuje odchylenia od założonych celów, co umożliwia szybką reakcję menedżerów na niepożądane zjawiska. Ta funkcja kontrolna wspiera także ocenę efektywności zarządzania poszczególnymi obszarami działalności operacyjnej przedsiębiorstwa.

Wspomaganie decyzji

Ostatnim z głównych zadań jest dostarczanie danych niezbędnych do podejmowania optymalnych decyzji. Rachunkowość zarządcza dostarcza informacji, które pozwalają na dokonywaniu wyboru między alternatywnymi wariantami działania. Poprzez rachunek kosztów i analizę kosztów, menedżerowie mogą ocenić konsekwencje finansowe podjętych decyzji. To zadanie jest realizowane w kontekście zarówno decyzji bieżących, jak i decyzji strategicznych.

Rachunkowość zarządcza to nie tylko narzędzie kontroli, ale przede wszystkim kompas strategiczny przedsiębiorstwa. Firmy wykorzystujące zaawansowane systemy rachunkowości zarządczej osiągają średnio o 30% lepsze wyniki w zakresie rentowności niż te, które opierają się wyłącznie na sprawozdaniach finansowych.

Damian Sawicki, radca prawny Cyrek Digital

Jaka jest rola rachunkowości zarządczej?

Rachunkowość zarządcza pełni kluczową rolę jako dynamiczne narzędzie wspierające efektywne zarządzanie przedsiębiorstwem w zmieniającym się otoczeniu biznesowym. Jej rola wykracza daleko poza tradycyjne funkcje księgowości, obejmując wsparcie w strategicznym kierowaniu organizacją.

Podstawową rolą rachunkowości zarządczej jest przekształcanie surowych danych finansowych w użyteczne informacje wspierające podejmowanie decyzji na wszystkich szczeblach zarządzania. Poprzez analizę danych finansowych i ich interpretacji danych, rachunkowość menedżerska umożliwia menedżerom zrozumienie rzeczywistej sytuacji przedsiębiorstwa i prognozowanie przyszłych rezultatów. Ta rola jest szczególnie istotna w kontekście działalności gospodarczej, gdzie tempo zmian wymaga szybkiego dostępu do aktualnych informacji.

Rachunkowość zarządcza odgrywa także kluczową rolę w budowaniu przewagi konkurencyjnej poprzez optymalizację wykorzystania zasobów. Dostarcza narzędzi do analizy rentowności produktów, segmentów rynku czy projektów, co pozwala na dokonywaniu wyboru najbardziej efektywnych kierunków rozwoju. W znacznym stopniu wspiera ona zarządzanie strategiczne, dostarczając informacji o długoterminowych trendach i możliwościach rozwoju przedsiębiorstwa.

Ważną rolą rachunkowości zarządczej jest także wspieranie kontroli i koordynacji działalności operacyjnej. Poprzez systematyczne dostarczanie informacji o wynikach poszczególnych obszarów, umożliwia ona szybką reakcję na odchylenia od planu i bieżące korygowanie strategii. Ta rola jest realizowana w oparciu o rachunek kosztów, budżetowanie oraz analiza zachowania kosztów i przychodów w określonych warunkach.

Rachunkowość zarządcza pełni również rolę katalizatora zmian organizacyjnych, wspierając wprowadzenie nowych procesów i systemów zarządzania, takich jak controlling. Według badań, przedsiębiorstwa wykorzystujące zaawansowane systemy rachunkowości zarządczej osiągają lepsze wyniki finansowe i są lepiej przygotowane na wyzwania rynkowe. W kontekście rosnącego znaczenia automatyzacji – gdzie 89% specjalistów potwierdza, że automatyzacja procesów oszczędza czas, a jedynie 37% faktycznie ją wdraża^[2] – rachunkowość zarządcza staje się narzędziem nie tylko kontroli, ale przede wszystkim proaktywnego zarządzania przyszłością przedsiębiorstwa.