Płynność finansowa – co to jest?

Czy Twoja firma ma wystarczająco gotówki, żeby przetrwać nagły kryzys? Większość przedsiębiorców sądzi, że tak – dopóki nie przyjdzie moment prawdy. Płynność finansowa to temat, który zbyt często odkładamy na później, choć od niego zależy przetrwanie nawet najbardziej rentownych biznesów. Firma może generować zyski na papierze, ale jeśli nie ma środków pieniężnych na regulowanie zobowiązań bieżących, staje w obliczu bankructwa.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest płynność finansową?
• Jakie są wskaźniki płynności finansowej?
• Jakie są metody utrzymywania płynności finansowej?
• Jakie są konsekwencje utraty płynności finansowej?

Najważniejsze informacje:

• Płynność finansowa to zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania zobowiązań krótkoterminowych przy wykorzystaniu aktywów obrotowych.
• Podstawowe wskaźniki płynności finansowej to current ratio (1,2-2,0), quick ratio (1,0-1,2) oraz cash ratio (0,1-0,2).
• Metody utrzymywania płynności obejmują prognozowanie przepływów pieniężnych, zarządzanie należnościami oraz optymalizację kapitału obrotowego.
• Utrata płynności finansowej prowadzi do niewypłacalności, problemów operacyjnych i utraty wiarygodności wobec kontrahentów oraz instytucji finansowych.

Płynność finansowa – definicja

Płynność finansowa stanowi fundament funkcjonowania każdej firmy, niezależnie od jej wielkości czy branży. To podstawowy warunek sine qua non ciągłości działalności gospodarczej. W literaturze przedmiotu spotykamy się z dwoma głównymi ujęciami tego pojęcia: majątkowym i kapitałowym. W aspekcie majątkowym płynność oznacza zdolność przedsiębiorstwa do przekształcania aktywów obrotowych w środki pieniężne bez utraty ich wartości. Z kolei w ujęciu kapitałowym – a to właśnie ono dominuje w praktyce – chodzi o możliwość terminowego regulowania zobowiązań bieżących.

Płynność finansowa to zdolność przedsiębiorstwa do terminowej spłaty zobowiązań krótkoterminowych przy wykorzystaniu posiadanych aktywów obrotowych, co umożliwia ciągłość działalności operacyjnej.

Definicja płynności finansowej

Kluczowe jest zrozumienie, że płynność finansowa różni się od wypłacalności. Płynność dotyczy krótkiego okresu i odnosi się do zdolności pokrycia zobowiązań bieżących, podczas gdy wypłacalność to perspektywa długoterminowa obejmująca całość zadłużenia przedsiębiorstwa. Firma może być płynna finansowo, ale niewypłacalna w dłuższej perspektywie – i odwrotnie. W praktyce gospodarczej utrata płynności finansowej często stanowi pierwszy symptom nadchodzącej upadłości, dlatego jej monitoring jest tak istotny dla każdego podmiotu gospodarczego.

Jakie są wskaźniki płynności finansowej?

Analizę płynności finansowej przeprowadza się przy użyciu specjalistycznych wskaźników, które dzielą się na dwie główne grupy: statyczne i dynamiczne. Wskaźniki płynności finansowej statyczne bazują na danych z bilansu i pokazują sytuację w konkretnym momencie. Najważniejsze to wskaźnik bieżącej płynności (current ratio), który powinien oscylować między 1,2 a 2,0^[1]. Oblicza się go dzieląc aktywa obrotowe przez zobowiązania bieżące. Wartość poniżej 1,0 to sygnał alarmowy – oznacza, że firma ma więcej zobowiązań krótkoterminowych niż aktywów obrotowych.

Drugi kluczowy wskaźnik to płynność szybka (quick ratio), którego optymalna wartość wynosi 1,0-1,2^[2]. Różni się od wskaźnika bieżącej płynności finansowej tym, że z aktywów obrotowych odejmuje się zapasy i krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Dlaczego? Bo zapasy trudniej zamienić na gotówkę. Trzeci wskaźnik to wskaźnik płynności gotówkowej (cash ratio), gdzie norma to 0,1-0,2^[3]. Pokazuje, jaka część zobowiązań bieżących może być uregulowana natychmiast z posiadanych środków pieniężnych.

Wskaźniki płynności dynamiczne opierają się na rachunku zysków i przepływów pieniężnych i analizują zmiany w czasie. Dzielą się na trzy podgrupy:

• wskaźniki struktury przepływów pieniężnych,
• wskaźniki wystarczalności gotówki,
• wskaźniki wydajności gotówkowej.

Te miary pozwalają zobaczyć, jak efektywnie firma zarządza gotówką w działalności operacyjnej. Dodatkowo przedsiębiorstwa monitorują cykl konwersji gotówki – im krótszy, tym lepsza płynność finansowa przedsiębiorstwa.

Jakie są metody utrzymywania płynności finansowej?

Utrzymanie optymalnego poziomu płynności finansowej wymaga systematycznych działań w kilku obszarach. Na pierwszym miejscu stoi planowanie i monitoring. Przedsiębiorstwo musi regularnie prognozować przepływy pieniężne, aktualizować budżety i analizować wskaźniki płynności finansowej. Wiele firm korzysta z usług zewnętrznego CFO, który profesjonalnie zarządza finansami i przewiduje potencjalne problemy z wyprzedzeniem. Rezerwa finansowa na 2-3 miesiące stałych kosztów to absolutne minimum bezpieczeństwa.

Optymalizacja kapitału obrotowego to drugie fundamentalne działanie. Chodzi o skrócenie Cyklu Konwersji Gotówki poprzez szybsze ściąganie należności krótkoterminowych i wydłużanie terminów płatności u dostawców. W praktyce oznacza to wprowadzenie krótszych terminów płatności w umowach, oferowanie rabatów za szybkie rozliczenia, stosowanie zaliczek oraz systemów przypominających o płatnościach. Faktoring – sprzedaż faktur – daje natychmiastowy dostęp do gotówki. Zarządzanie zapasami też ma znaczenie: zbyt wysoki stan magazynowy zamraża kapitał i pogarsza stosunek aktywów obrotowych do zobowiązań.

Kontrola kosztów i zabezpieczenia finansowe zamykają listę kluczowych metod. Przedsiębiorstwo powinno regularnie weryfikować kontrahentów w rejestrach dłużników, dodawać do umów klauzule o odsetkach za opóźnienie oraz stosować płatności etapowe. Linie kredytowe stanowią zabezpieczenie na wypadek krótkoterminowych braków gotówki, a dywersyfikacja źródeł finansowania zmniejsza ryzyko. Pamiętajmy, że analiza płynności finansowej to proces ciągły, a nie jednorazowa wyliczenia.

Płynność finansowa to jak tlen dla organizmu – można przez chwilę bez niej przeżyć, ale każda sekunda zwłoki grozi katastrofą. Firmy, które systematycznie monitorują swoje przepływy pieniężne i utrzymują rezerwę gotówkową, potrafią przetrwać nawet najgorsze kryzysy rynkowe. Kluczem jest prewencja, a nie reakcja po fakcie.

Piotr Pawulski, COO Cyrek Finance

Jakie są konsekwencje utraty płynności finansowej?

Utrata płynności finansowej to najczęstsza przyczyna upadłości firm – nawet tych rentownych. Pierwszą konsekwencją jest niewypłacalność, czyli niemożność terminowego regulowania zobowiązań pieniężnych. To obliguje zarząd do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Przedsiębiorstwo traci zdolność do wykonywania zobowiązań wobec pracowników (opóźnienia w wypłatach), kontrahentów oraz instytucji finansowych. Rosną koszty finansowe z tytułu naliczanych odsetek i kar umownych.

Problemy operacyjne szybko paraliżują działalność. Brak środków na zakup materiałów lub towarów skutkuje ograniczeniem produkcji lub całkowitym jej wstrzymaniem. Firma traci elastyczność w podejmowaniu decyzji finansowych i musi zastopować inwestycje. Wzrasta obciążenie odsetkami, pojawiają się trudności ze zgromadzeniem kapitału. Wysokie koszty pozyskania dodatkowego finansowania – jeśli w ogóle jest ono dostępne – dodatkowo pogarszają sytuację i prowadzą do strat finansowych.

Trzeci wymiar konsekwencji to utrata wiarygodności i reputacji. Kontrahentów, dostawcy i klienci tracą zaufanie. Informacje o kłopotach finansowych szybko się rozchodzą, co utrudnia negocjacje z nowymi partnerami. Kredytodawcy mogą wypowiadać umowy kredytowe, a dostawcy żądać natychmiastowej zapłaty za dalsze świadczenia. Możliwa jest blokada rachunków bankowych. W niektórych branżach informacja o braku płynności finansowej skutkuje odpływem cennych pracowników, którzy obawiają się o swoje wynagrodzenia i przyszłość zatrudnienia w danym przedsiębiorstwie.