Mapowanie strumienia wartości – czym jest i jakie ma zastosowanie? 

Kiedy wprowadzisz do swojego przedsiębiorstwa koncepcję Lean Management, to koniecznie skorzystaj z jej narzędzi. Szczególnie tych, które umożliwią Ci śledzenie wszystkich procesów w firmie – zarówno produkcyjnych, jak i towarzyszących. Jednym z takich narzędzi jest m.in. mapowanie strumienia wartości.  

Z tego artykułu dowiesz się: 

• Czym jest mapowanie strumienia wartości?
• Jakie są zastosowania VSM?
• Jakie wyzwania wiążą się z mapowaniem strumienia wartości?  
• Jak stworzyć mapę strumienia wartości?
• Jakie korzyści wynikają z mapowania strumienia wartości?

Mapowanie strumienia wartości – definicja  

Mapowanie strumienia wartości (VSM) zakorzenione jest w filozofii Lean Manufacturing. Jego głównym celem jest poznanie i wyeliminowanie działań, które nie dają żadnej wartości dla klienta. Aby tak się stało, mapowanie strumienia wartości wykorzystuje standardowe symbole do graficznego przedstawiania różnych procesów roboczych i przepływów informacji.

Mapowanie strumienia wartości (VSM) to strategiczne narzędzie, pozwalające na kompleksową analizę, projektowanie i zarządzanie przepływem materiałów oraz informacji w celu dostarczenia produktu klientowi.

Definicja mapowania strumienia wartości

Jedną z głównych zalet mapowania strumienia wartości jest jego uniwersalność. VSM może być stosowane do usprawnienia procesów w każdej dziedzinie, gdzie występują powtarzalne kroki oraz przekazywanie zadań.

Zastosowania VSM

Mapowanie strumienia wartości wspiera organizację w doskonaleniu procesów, minimalizowaniu marnotrawstwa i osiąganiu lepszych wyników operacyjnych. Dzięki jego odpowiedniemu wykorzystaniu możesz skutecznie zwiększyć swoją konkurencyjność i efektywność. Główne zastosowania VSM to m.in.:

• Ukazanie powiązań – VSM umożliwia graficzne przedstawienie procesów produkcyjnych i operacyjnych oraz ich wzajemnych powiązań. Dzięki temu Twoja organizacja może lepiej zrozumieć cały strumień wartości i zidentyfikować obszary potencjalnego marnotrawstwa lub opóźnień. 
• Identyfikacja problemów – głównym celem VSM jest identyfikacja wszelkich form marnotrawstwa i problemów, występujących w procesie produkcyjnym lub operacyjnym. Analiza strumienia wartości pozwala na dokładne zlokalizowanie obszarów, które wymagają ulepszeń lub optymalizacji. 
• Budowanie systemu zarządzania – mapowanie strumienia wartości pozwala na stworzenie klarownego systemu zarządzania procesem realizacji zleceń. Poprzez zdefiniowanie kroków, procedur i zasad obsługi klientów, możesz zoptymalizować swój proces produkcyjny i lepiej reagować na potrzeby klientów. 
• Zdefiniowanie zasad obsługi klientów – VSM pomaga w określeniu strategii obsługi klientów, planowania produkcji, zarządzania zaopatrzeniem i zapasami. Dzięki temu będziesz lepiej planować swoje działania i zapewnisz ciągłość dostaw. 
• Stworzenie planu doskonalenia – analiza strumienia wartości pozwala na określenie zarówno krótkoterminowych, jak i długoterminowych celów doskonalenia procesu. Dzięki temu możesz podejmować skuteczne działania naprawcze i ciągłe doskonalić swoje procesy. 

Wyzwania związane z mapowaniem strumienia wartości

Mapowanie strumienia to niezwykle wartościowe narzędzie, ale korzystając z niego, możesz napotkać wiele wyzwań i pułapek. Są to m.in.:

• Zbalansowanie nakładów i wartości – ważne jest, aby zachować równowagę między poziomem nakładów (LOE) na przeprowadzenie mapowania strumienia wartości a potencjalną wartością i oszczędnościami, jakie możesz osiągnąć poprzez usprawnienia. Koncentrując się na obszarach o największym potencjale do poprawy, unikniesz inwestowania nadmiernych zasobów w analizę o niewielkiej wartości. 
• Zaangażowanie doświadczonych osób – proces mapowania strumienia wartości jest dość złożony, a dodatkowo obejmuje wiele dziedzin działalności. Dlatego postaw na zaangażowanie doświadczonych osób zarówno z zespołów biznesowych, jak i produkcyjnych. Ich wiedza i perspektywa pomogą w identyfikacji istotnych obszarów do ulepszenia oraz w opracowaniu skutecznych strategii poprawy. 
• Zarządzanie strachem i niepewnością – w trakcie procesu mapowania strumienia wartości mogą pojawić się emocje, takie jak strach i niepewność związane z możliwością odkrycia problemów. Musisz zrozumieć, że te emocje są naturalne i należy podjąć wysiłek, aby zapewnić otwartą, a przy tym wspierającą atmosferę, która zachęci do szczerych dyskusji i identyfikacji obszarów do poprawy. 
• Skupienie się na efektywnych działaniach – poprawa jednego elementu może przynieść pewne oszczędności, ale nie zawsze przekłada się ona bezpośrednio na poprawę wyniku finansowego. Skoncentruj się na identyfikacji obszarów, które mają największy wpływ na rezultaty i skutecznie działają na ich poprawę. 

Tworzenie mapy strumienia wartości

Przygotowanie mapy strumienia wartości wymaga odpowiedniego przygotowania zespołu oraz podziału procesu na trzy główne etapy. W jaki sposób przygotować taki dokument? Zacznij od przeszkolenia zespołu. Zanim rozpocznie się mapowanie strumienia wartości, należy przeszkolić osoby zaangażowane w ten projekt. Każdy pracownik powinien być zaznajomiony z oznaczeniami i skrótami używanymi podczas prac nad mapą. Dzięki temu zapewnisz jednolity i czytelny kod dla całego zespołu, co ułatwi wspólną pracę i zapewni jednolity ogląd sytuacji. Następnie możesz przejść do poszczególnych etapów:

• Tworzenie mapy stanu obecnego – pierwszym etapem jest stworzenie mapy, przedstawiającej aktualny stan przedsiębiorstwa. Ten etap pozwala zrozumieć bieżące procesy i identyfikować obszary do poprawy. Stworzenie mapy stanu obecnego nie powinno być dla Ciebie wyzwaniem.  
• Opracowywanie mapy stanu przyszłego – po przygotowaniu mapy stanu aktualnego możesz przejść do opracowywania mapy, która przedstawia docelowy stan przedsiębiorstwa. Jest to etap, na którym określasz, jaki stan chcesz osiągnąć w przyszłości i jakie zmiany będą konieczne, aby to osiągnąć. 
• Opracowanie planu doskonalenia – najbardziej pracochłonnym etapem jest trzeci, na którym eksperci definiują plan działania, reformy i zmiany, które należy wprowadzić, aby przejść ze stanu aktualnego do stanu docelowego. W tym etapie określamy konkretne kroki i działania, które należy podjąć, aby osiągnąć zamierzone cele. Wdrożenie stanu przyszłego należy przeprowadzać etapami i dokładnie kontrolować otrzymane efekty. 

Korzyści wynikające z mapowania strumienia wartości

Mapowanie strumienia wartości to proces, który może przynieść wiele korzyści Twojej organizacji. Są to m.in.:

• większa efektywność operacyjna – identyfikując elementy i działania, które nie dają wartości klientom, możesz zyskać dodatkowy czas i przestrzeń, co pozwoli Ci skupić się na ważnych aspektach działalności i zwiększyć swoją efektywność operacyjną,
• lepsza jakość produktów lub usług – rozpoznając obszary wymagające poprawy, możesz opracować odpowiedni plan działania, dzięki któremu poprawisz jakość swoich produktów lub usług,
• wspieranie kultury ciągłego doskonalenia – mapowanie strumienia wartości to narzędzie, które wspiera kulturę, opierającą się na dążeniu do ciągłej poprawy w zakresie funkcjonowania organizacji,
• optymalizacja wykorzystania zasobów – VSM może pomóc również w odpowiednim wykorzystaniu zasobów i ograniczeniu zbędnych kosztów,
• lepsza obsługa klienta – oprócz produktów i usług, mapowanie strumienia wartości pozwala także na poprawę jakości obsługi klienta, co może prowadzić do większego zadowolenia konsumentów i ich lojalności,
• przewaga konkurencyjna – dzięki poprawie obszarów wymagających poprawy, lepszej jakości produktów, usług i obsługi klienta oraz ciągłym doskonaleniu organizacji możesz skutecznie wyróżnić się na tle konkurencji i osiągać lepsze wyniki biznesowe.