Card sorting – czym jest sortowanie kart w UX?

Card sorting to jedna z najważniejszych metod badawczych w UX. Jak działa i jak pozwala rozumieć, w jaki sposób użytkownicy organizują informacje?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest card sorting?
• Jak przebiega card sorting?
• Jakie są rodzaje card sortingu?
• Jakie są zastosowania card sortingu?
• Jaka jest rola card sortingu?

Card sorting – definicja

Card sorting (sortowanie kart) to metoda badawcza stosowana w procesie projektowania doświadczeń użytkownika (ang. User Experience). Jej celem jest zrozumienie, jak użytkownicy grupują informacje i jakie relacje dostrzegają między różnymi elementami treści. Wykorzystuje się ją przede wszystkim do organizacji informacji, co ma znaczenie w projektowaniu architektury informacji w serwisach internetowych, aplikacjach czy innych interfejsach cyfrowych^{[1] [2] [3]}.

Card sorting to technika badawcza, w której użytkownicy grupują karty z nazwami elementów treści, aby ujawnić ich naturalne wzorce kategoryzacji i mentalne modele.

Definicja card sortingu

Metoda jest ceniona za swoją prostotę, niskie koszty oraz możliwość uzyskania cennych informacji o perspektywie użytkownika. Wyniki analizy często wykorzystuje się do budowy struktury nawigacji, optymalizacji interfejsu i zapewnienia bardziej intuicyjnych doświadczeń użytkownika.

Przebieg card sortingu

Badanie card sorting obejmuje kilka etapów^{[4] [5] [6]}. Początkiem jest zdefiniowanie celu badania – zazwyczaj skupia się on na optymalizacji architektury informacji lub sprawdzeniu intuicyjności istniejącego układu treści. Na tym etapie badacze identyfikują elementy do analizy, takie jak funkcje, kategorie treści czy tematy.

Następnie zespół przygotowuje zestaw kart używanych podczas badania. Każda z nich zawiera pojedynczy element lub pojęcie, które ma być zorganizowane przez uczestników. W zależności od rodzaju, karty mogą być fizyczne (na przykład papierowe) lub cyfrowe. W przypadku sortowania zamkniętego lub hybrydowego definiuje się również kategorie lub grupy udostępnione uczestnikom.

Kolejnym etapem jest rekrutacja uczestników – powinni oni reprezentować rzeczywistych odbiorców projektowanego produktu lub usługi, aby wyniki były wiarygodne i użyteczne. Ich liczba może się różnić w zależności od metody badawczej i zasobów, ale zazwyczaj wynosi od kilku do kilkunastu osób.

Podczas badania uczestnicy dostają instrukcje, jak postępować, po czym otrzymują zestaw kart i muszą je pogrupować w sposób, który wydaje im się najlogiczniejszy i najbardziej intuicyjny. W przypadku card sortingu otwartego mogą tworzyć własne grupy i nadawać im nazwy, zaś w metodzie zamkniętej karty przypisuje się do z góry określonych kategorii.

Po zakończeniu sesji dane są zbierane i analizowane – w przypadku fizycznego card sortingu proces wymaga manualnego przetworzenia wyników, ale w przypadku narzędzi online dane są zazwyczaj agregowane automatycznie. Wyniki badania przedstawia się w formie dendrogramów czy macierzy podobieństwa i stają się one podstawą decyzji projektowych.

Rodzaje card sortingu

Card sorting dzieli się na kilka podstawowych rodzajów^{[7] [8] [9]}:

• Card sorting otwarty daje uczestnikom pełną swobodę w organizacji kart. Po otrzymaniu zestawu kart z nazwami kategorii, funkcji lub treści, grupują je według własnego uznania, a następnie nadają grupom nazwy. Przydaje się to we wczesnych etapach projektowania.
• Card sorting zamknięty to metoda, w której uczestnicy przypisują karty do wcześniej zdefiniowanych grup lub kategorii przygotowanych przez badaczy. Jest stosowany, gdy struktura organizacyjna jest już w dużej mierze ustalona, ale wymaga potwierdzenia, czy jest intuicyjna dla użytkowników.
• Card sorting hybrydowy łączy elementy otwartego i zamkniętego sortowania kart. Użytkownicy mogą przypisywać karty do określonych kategorii, ale mają także możliwość tworzenia nowych grup, jeśli nie odnajdują odpowiedniej kategorii w istniejącym zestawie.
• Card sorting jednoosobowy to standardowy sposób przeprowadzania card sortingu, w którym każda osoba wykonuje zadanie samodzielnie. Pozwala to zebrać indywidualne, niezależne od grupy opinie i jest najczęściej stosowane w projektach UX.
• Card sorting grupowy oznacza, że uczestnicy pracują w grupach, dyskutując i wspólnie decydując o kategoryzacji kart, co może dostarczyć dodatkowych informacji o dynamice grupowej oraz o różnicach w percepcji między użytkownikami.
• Card sorting online przeprowadza się za pomocą narzędzi online, takich jak OptimalSort czy UXtweak. Dzięki nim można łatwo przeprowadzić badania na większą skalę i dotrzeć do uczestników z różnych lokalizacji.

Zastosowania card sortingu

Card sorting stosuje się przede wszystkim w procesie projektowania doświadczeń użytkownika jako narzędzie wspierające tworzenie i optymalizację architektury informacji. Jest użyteczny w projektach związanych z serwisami internetowymi, aplikacjami mobilnymi czy systemami intranetowymi, słowem wszędzie, gdzie intuicyjna organizacja treści i łatwa nawigacja mają duże znaczenie w projektowaniu pozytywnych doświadczeń użytkownika (ang. user experience design).

Wyniki sortowania kart pomagają zrozumieć, jak użytkownicy grupują informacje i jakie widzą relacje między różnymi elementami treści. Na tej podstawie można tworzyć hierarchiczne struktury, odzwierciedlające mentalne modele odbiorców, a to przekłada się na intuicyjną nawigację w projekcie.

Metoda ta przydaje się też w rewizji i optymalizacji istniejącej architektury informacji. Sprawdzając, czy dotychczasowa organizacja treści jest zgodna z oczekiwaniami użytkowników, projektanci mogą zidentyfikować obszary wymagające poprawy.

Dzięki sortowaniu kart projektanci mogą też dowiedzieć się, jakie terminy są najbardziej zrozumiałe, co pomaga w tworzeniu przyjaznego języka interfejsu użytkownika. Jest to szczególnie ważne w kontekście systemów złożonych z wielu kategorii, w których precyzyjne nazewnictwo jest ważnym elementem efektywnego korzystania z produktu.

W bardziej zaawansowanych projektach wyniki badania mogą wskazać, jakie kategorie użytkownicy uznają za najważniejsze i jakich filtrów będą używać, żeby stworzenie bardziej efektywnych mechanizmów wyszukiwania.

Rola card sortingu

Card sorting stanowi fundament intuicyjnej architektury informacji oraz umożliwia zrozumienie modeli mentalnych użytkowników i ich sposobu postrzegania relacji między elementami treści. Dzięki niemu można projektować struktury nawigacyjne, które ułatwiają poruszanie się po interfejsach i odnajdywanie potrzebnych informacji.

Metoda ta pełni również ważką funkcję w procesie walidacji istniejących rozwiązań – analiza wyników pomaga identyfikować problemy związane z nieintuicyjnym grupowaniem treści lub mylącym nazewnictwem, a to z kolei pozwala wprowadzić poprawki zwiększające użyteczność.