AI Act – co to jest i czego dotyczy?

AI Act to unijne rozporządzenie, które wprowadza zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji w krajach członkowskich UE. Jego opracowanie to odpowiedź Komisji Europejskiej na rosnące znaczenie AI w życiu społecznym i gospodarczym. Wraz z wejściem AI Act w życie, wiele firm będzie musiało dostosować swoje systemy do nowych regulacji, które mają zapewnić bezpieczeństwo obywateli i ochronę ich praw.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Co to jest AI Act?
• Kim są adresaci AI Act (Artificial Intelligence Act)?
• Jakie poziomy ryzyka przewiduje AI Act dla systemów AI?
• Jakie organy nadzorują i egzekwują przestrzeganie przepisów AI Act?

Najważniejsze informacje:

• AI Act to unijne rozporządzenie regulujące zasady tworzenia, wdrażania i monitorowania systemów sztucznej inteligencji, z podziałem na cztery poziomy ryzyka: minimalne, ograniczone, wysokie i niedopuszczalne.
• Systemy wysokiego ryzyka obejmują m.in. identyfikację biometryczną, zarządzanie pracownikami, obsługę ruchu drogowego i egzekwowanie prawa. Operatorzy takich systemów muszą spełniać rygorystyczne wymogi dotyczące analizy ryzyka i ochrony danych.
• AI Act zabrania stosowania systemów, które mogą naruszać prawa obywateli lub prowadzić do dyskryminacji, takich jak rozpoznawanie twarzy w czasie rzeczywistym czy profilowanie obywateli na podstawie poglądów politycznych.
• European AI Office i krajowe organy nadzoru są odpowiedzialne za egzekwowanie przepisów, monitorowanie systemów wysokiego ryzyka oraz nakładanie sankcji za naruszenia.

AI Act – definicja

AI Act to odpowiedź Unii Europejskiej na rosnące znaczenie sztucznej inteligencji i potrzebę uregulowania jej zastosowań. Dzisiaj, gdy systemy AI wpływają na coraz więcej dziedzin życia, jasne wytyczne stają się koniecznością.

AI Act to rozporządzenie Unii Europejskiej, które wprowadza kompleksowe przepisy dotyczące systemów sztucznej inteligencji, mające na celu minimalizowanie ryzyka i zapewnienie bezpieczeństwa użytkowników.

Definicja AI Act

Akt reguluje zasady tworzenia, wdrażania i monitorowania systemów AI w oparciu o poziom ryzyka – od minimalnego, przez ograniczone, aż po wysokie i niedopuszczalne. Nowe przepisy obejmują wszystkie obszary zastosowania AI – od identyfikacji biometrycznej, przez zarządzanie pracownikami, aż po usługi użyteczności publicznej. Dzięki temu unijny rynek AI ma stać się bardziej przejrzysty i bezpieczny zarówno dla konsumentów, jak i przedsiębiorców.

Adresaci AI Act (Artificial Intelligence Act)

AI Act dotyczy wszystkich firm rozwijających, wdrażających lub używających systemów AI w Unii Europejskiej – od dostawców po operatorów systemów. Przepisy obejmują również podmioty spoza UE, jeśli ich technologie są dostępne na unijnym rynku lub oddziałują na obywateli Unii.

Kluczową grupą są operatorzy AI, którzy muszą zapewnić zgodność wdrożonych systemów z przepisami, zwłaszcza w przypadku rozwiązań wysokiego ryzyka, takich jak identyfikacja biometryczna, analiza zachowań czy zarządzanie pracownikami. AI Act obejmuje też systemy AI stosowane przez instytucje publiczne, szczególnie w obszarach kontroli granic i usług publicznych.

Wprowadzenie AI Act to sygnał, że Unia Europejska traktuje sztuczną inteligencję równie poważnie jak dane osobowe. To nie tylko wyzwanie dla dostawców AI, ale przede wszystkim jasny sygnał dla firm spoza UE – jeśli chcecie działać na europejskim rynku, musicie przestrzegać naszych zasad.

Natalia Jaros, Content Manager

Poziomy ryzyka systemów AI według AI Act

AI Act wprowadza nowatorski podział systemów sztucznej inteligencji na cztery kategorie ryzyka – od minimalnego, przez ograniczone, po wysokie i niedopuszczalne. Taki system klasyfikacji ma na celu precyzyjne określenie obowiązków i wymogów dla różnych typów rozwiązań AI.

Minimalne ryzyko

Do tej grupy zaliczają się systemy AI, które nie niosą ze sobą istotnych zagrożeń dla użytkowników. Przykładem są chatboty, aplikacje generujące treści czy gry wykorzystujące sztuczną inteligencję. Dla takich systemów nie wprowadza się dodatkowych wymogów ani obowiązków.

Ograniczone ryzyko

Systemy AI, które mogą oddziaływać na użytkowników, ale nie zagrażają bezpośrednio ich bezpieczeństwu lub prawom. W tej kategorii obowiązkiem jest informowanie użytkowników, że mają do czynienia z AI, np. w przypadku wirtualnych asystentów czy aplikacji rekomendacyjnych.

Wysokie ryzyko

Najistotniejsza grupa, do której należą systemy, które mogą wpływać na prawa podstawowe, zdrowie lub bezpieczeństwo obywateli UE. To m.in. systemy identyfikacji biometrycznej, zarządzania pracownikami, kontroli granic, analizy zachowań społecznych czy medyczne urządzenia AI. Operatorzy takich systemów muszą spełniać szereg wymogów – od analizy ryzyka, przez rejestrację w unijnej bazie danych, po audyty zgodności.

Niedopuszczalne ryzyko

To systemy AI, których stosowanie jest zakazane ze względu na potencjalne naruszenie praw podstawowych lub możliwość dyskryminacji. W tej grupie znajdują się m.in. systemy oceniające obywateli na podstawie zachowań społecznych lub poglądów politycznych, jak również technologie rozpoznawania twarzy w przestrzeni publicznej w czasie rzeczywistym (z wyjątkiem zastosowań dla celów egzekwowania prawa).

Wprowadzenie tej klasyfikacji ma na celu nie tylko lepszą kontrolę nad rozwojem sztucznej inteligencji w UE, ale również zapewnienie spójnych standardów bezpieczeństwa i ochrony praw obywateli.

Organy nadzoru i egzekwowania przestrzegania przepisów AI Act

Aby zapewnić skuteczną kontrolę nad wdrażaniem i przestrzeganiem przepisów AI Act, Unia Europejska powołała specjalne organy nadzoru. Kluczowym podmiotem jest European AI Office, którego zadaniem jest koordynacja działań związanych z monitorowaniem systemów AI oraz egzekwowaniem nowych regulacji na poziomie unijnym.

Do jego kompetencji należy m.in.:

• Nadzór nad rejestracją systemów wysokiego ryzyka – wszystkie systemy AI o podwyższonym ryzyku muszą zostać zgłoszone do unijnej bazy danych, co pozwala na ich monitorowanie i ocenę zgodności z przepisami.
• Audyt i kontrola operatorów AI – weryfikacja, czy wdrożone systemy spełniają określone wymogi dotyczące analizy ryzyka, transparentności i ochrony danych.
• Współpraca z krajowymi organami nadzoru – każde państwo członkowskie jest zobowiązane do wyznaczenia krajowego organu nadzoru, który będzie współpracować z European AI Office.

W ramach przepisów AI Act przewidziano również sankcje za naruszenia – od kar finansowych, po zakaz stosowania określonych systemów AI. Wysokość kar jest uzależniona od stopnia ryzyka, jakie może stwarzać dany system, oraz od charakteru naruszenia. Celem takich działań jest stworzenie jednolitego systemu kontroli nad AI w całej Unii Europejskiej, co ma zwiększyć bezpieczeństwo użytkowników i zminimalizować ryzyko nadużyć.