Affinity diagram – co to jest i jakie ma zastosowania?

Diagram pokrewieństwa to narzędzie znajdujące zastosowanie wszędzie tam, gdzie dane lub pomysły wydają się chaotyczne, zbyt liczne lub wymagają przejrzystej organizacji – również w przypadku UX designu jest on niezwykle ważny. Affinity diagram pozwala przekształcić pozorny chaos w zrozumiałą strukturę, która wspiera podejmowanie decyzji i rozwijanie strategii.

Z tego artykułu dowiesz się o nim więcej, a dokładnie:  

• Czym jest affinity diagram?
• Kiedy stosuje się affinity diagram?
• Jak wygląda proces tworzenia diagramu pokrewieństwa?
• Jakie zastosowanie ma affinity diagram w przypadku UX?
• Jaka jest rola diagramu pokrewieństwa?

Affinity diagram – definicja  

Diagram pokrewieństwa, z ang. affinity diagram, to zaawansowane narzędzie analityczne umożliwiające uporządkowanie dużych zbiorów danych. Powstał w latach sześćdziesiątych XX wieku za sprawą Jiro Kawakity i od tamtego czasu zyskał szerokie zastosowanie w zarządzaniu projektami, analizie jakościowej oraz badaniach użytkowników. Jego fundamentem jest grupowanie danych według naturalnych relacji.  

Affinity diagram to metoda grupowania i organizowania dużej ilości danych lub pomysłów w kategorie na podstawie ich naturalnych powiązań, co ułatwia identyfikację wzorców i związków między informacjami.

Definicja affinity diagramu.

Diagram wyróżnia się zdolnością do porządkowania nieustrukturyzowanych danych. W praktyce znajduje zastosowanie w takich procesach jak analiza wyników burz mózgów, sortowanie notatek z badań terenowych czy przetwarzanie otwartych odpowiedzi ankietowych. W środowisku projektowym pozwala zidentyfikować priorytety i zrozumieć ukryte zależności między pomysłami. W badaniach kontekstowych usprawnia organizowanie spostrzeżeń z wywiadów.  

Efektywne użycie diagramu pokrewieństwa wymaga precyzyjnej metodyki. Proces rozpoczyna się od zebrania danych wejściowych – w tym przypadku liczą się surowe notatki, pomysły i opinie użytkowników. Następnie, każdy element zapisuje się na osobnym nośniku, na przykład karteczkach samoprzylepnych. Kluczowy etap to grupowanie danych według tematycznych lub funkcjonalnych podobieństw.  

Stosowanie affinity diagramu  

Diagram pokrewieństwa stosuje się w sytuacjach wymagających uporządkowania licznych, nieustrukturyzowanych danych w sposób umożliwiający dalszą analizę. Doskonale sprawdza się, gdy konieczne jest zapanowanie nad chaosem informacji lub wyłonienie kluczowych tematów w obliczu złożonych zagadnień. Wykorzystuje się go, gdy zespoły stoją przed koniecznością osiągnięcia wspólnego zrozumienia i konsensusu co do kierunku działań. 

Analiza danych po burzy mózgów  

W takiej sytuacji liczne pomysły i wstępne koncepcje mogą wydawać się przypadkowe lub rozproszone. Diagram pozwala je pogrupować według naturalnych powiązań, a to umożliwia lepsze zrozumienie głównych kierunków myślenia zespołu. Dzięki temu narzędzie wspiera generowanie innowacyjnych rozwiązań w zorganizowany sposób. 

Badania jakościowe  

Diagram pokrewieństwa bywa wykorzystywany do analizy danych werbalnych, a dokładnie otwartych odpowiedzi ankietowych czy spostrzeżeń zebranych podczas wywiadów. Takie dane często mają formę nieuporządkowanych komentarzy lub notatek, które trudno jest przeanalizować. Grupowanie tych informacji na podstawie wspólnych cech lub tematów pomaga wyłonić kluczowe trendy oraz zidentyfikować powtarzające się wzorce. 

Rozumienie relacji między pomysłami  

Spójrz na przykładzie – podczas planowania projektu diagram może pomóc w identyfikacji zależności między różnymi elementami strategii lub wymaganiami użytkowników. W efekcie pozwala lepiej zorganizować działania oraz priorytetyzować zadania. 

Procesy redukcji złożoności  

Affinity diagram wspiera podział dużych zbiorów atrybutów na wyższe kategorie. Takie podejście pozwala przejść od szczegółowych danych do bardziej ogólnych tematów lub koncepcji, co ułatwia komunikację i podejmowanie decyzji strategicznych. Przykładowo, w projekcie UX dane dotyczące potrzeb użytkowników mogą zostać pogrupowane w kategorie, takie jak “użyteczność”, “wydajność” czy “estetyka”, co usprawnia tworzenie priorytetów w procesie projektowania. 

Proces tworzenia affinity diagramu  

Jak już wiesz, diagram pokrewieństwa to narzędzie pozwalające grupie przekroczyć granice standardowego myślenia i odkryć ukryte wzorce oraz relacje między danymi. Proces ten angażuje zespołową intuicję i umożliwia eksplorację głębszych zależności. Jednak wykorzystanie diagramu pokrewieństwa w praktyce nie jest aż tak proste, jak mogłoby się wydawać.

Affinity diagram wymaga wielu odpowiednich narzędzi – karteczek, markerów, dużych przestrzeni roboczych, które pomieszczą wszystkie elementy analizy. Typowe diagramy zawierają od 40 do 60 elementów, choć w bardziej złożonych przypadkach ich liczba może sięgać nawet 200.  

Rejestracja pomysłów 

Każdy pomysł, dane czy obserwacja zostają zapisane na osobnych karteczkach samoprzylepnych przy użyciu markerów. Zapisy powinny być krótkie i precyzyjne, zawierające od trzech do siedmiu słów, by były czytelne z odległości. Karteczki są rozmieszczane losowo na dużej powierzchni roboczej, tak aby wszystkie elementy były widoczne. Na tym etapie ważne jest, by cały zespół zaangażował się w proces. Podczas rejestracji danych należy unikać wstępnej kategoryzacji – każdy pomysł funkcjonuje jako niezależny byt. 

Grupowanie elementów 

Zespół przystępuje do poszukiwania relacji między poszczególnymi elementami. Karteczki są grupowane na podstawie intuicyjnych powiązań tematycznych, bez rozmów i narzuconych wcześniej kategorii. Proces ten odbywa się jednocześnie przez wszystkich członków zespołu. Możliwe jest przesuwanie notatek, które zostały już umieszczone przez innych, oraz dublowanie elementów, jeśli należą do więcej niż jednej grupy. Część notatek może pozostać samotna, jeśli ich związek z innymi jest niejasny. Liczba grup na tym etapie wynosi zwykle od pięciu do dziesięciu.  

Definiowanie kategorii 

Po zakończeniu wstępnego grupowania zespół rozpoczyna dyskusję. W tym etapie definiowane są kategorie reprezentujące każdą grupę. Dla każdej grupy wybiera się notatkę, która najlepiej oddaje istotę jej zawartości. Jeśli taka notatka nie istnieje, tworzy się nową, pełniącą rolę nagłówka. Pamiętaj, że nagłówki grup są naprawdę ważne. Wyrażają one wspólny wątek łączący dane elementy. 

Tworzenie supergrup 

W razie potrzeby można połączyć grupy w większe jednostki, tzw. supergrupy. Każda supergrupa reprezentuje nadrzędny temat lub kontekst, który łączy kilka mniejszych kategorii. Proces ten umożliwia redukcję złożoności danych i skupienie się na bardziej ogólnych zależnościach. 

Na tym etapie wszystkie elementy zostają przypisane do swoich odpowiednich kategorii i umieszczone pod odpowiadającymi im nagłówkami. Dzięki temu końcowy diagram staje się czytelny i uporządkowany, a jednocześnie zachowuje elastyczność w przypadku dalszych zmian lub iteracji. 

Affinity diagram a UX 

Zwróć teraz uwagę na affinity diagram, ale w kontekście UX. Takie narzędzie ma ogromne znaczenie organizacyjne, analityczne i wspierające procesy projektowe. Jego zastosowanie obejmuje wszystkie etapy projektowania doświadczeń użytkownika, szczególnie w analizie danych jakościowych oraz organizowaniu pomysłów i spostrzeżeń. W jakim celu stosuje się diagram pokrewieństwa w przypadku UX?  

• Analiza badań użytkowników – affinity diagram pomaga przekształcić zebrane dane z wywiadów, testów użyteczności, obserwacji czy ankiet w zrozumiałe wzorce.  
• Tworzenie person – przy projektowaniu odbiorców affinity diagram umożliwia zespołowi organizowanie danych demograficznych, psychograficznych i behawioralnych.
• Definiowanie głównych problemów i celów użytkownika – podczas analizy wyników badań UX, affinity diagram pozwala wyłonić główne wyzwania stojące przed użytkownikami oraz ich główne cele.  
• Generowanie i organizowanie pomysłów projektowych – w fazie ideacji diagram pokrewieństwa służy do organizowania pomysłów zebranych podczas burzy mózgów. Grupowanie koncepcji pozwala zespołowi zidentyfikować innowacyjne rozwiązania.  
• Priorytetyzacja funkcji produktu – takie narzędzie umożliwia zespołowi organizowanie wymagań użytkowników i interesariuszy. Grupowanie określonych wymagań według ich znaczenia lub priorytetu pozwala skupić się na elementach, które przynoszą największą wartość użytkownikom. 

Affinity diagram – podsumowanie  

Affinity diagram w UX to pomocne narzędzie do analizy jakościowych danych użytkownika, organizowania pomysłów i wyciągania wniosków z badań. Umożliwia przekształcenie surowych informacji w logiczne grupy, ujawniając wzorce i relacje, które wspierają projektowanie skoncentrowane na użytkowniku. Stosuje się go w procesach, na przykład analizie wywiadów, tworzeniu person, definiowaniu problemów użytkowników, planowaniu funkcji produktu czy tworzeniu user journey map. Dzięki iteracyjnemu i zespołowemu charakterowi wspiera wspólne zrozumienie potrzeb użytkowników i strategiczne podejmowanie decyzji projektowych, prowadząc do tworzenia bardziej intuicyjnych i wartościowych doświadczeń.